Dagur - Tíminn - 16.11.1996, Qupperneq 2

Laugardagur 16. nóvember 1996-11
Hagur-®mrirm
H U S I N
B Æ N U M
Freyja Jónsdóttir
skrifar
Um mánaðamótin nóvem-
ber-desember 1875 fær
Sveinn Sveinsson snikk-
ari útmælt fyrir hússtæði við
Hlíðarhúsastíg, 36 x 30 álnir.
Sú kvöð var á að húsið ætti að
standa 5 álnir frá stignum.
Hlíðarhúsastígur hét áður
vegurinn frá Aðalstræti vestur
að Seli og Ánanaustum, þar
sem nú heitir Vesturgata. Nafn-
ið dró hann af Hlíðarhúsabæj-
unum, sem voru á þeim slóðum
sem Vesturgata 24 til 28 eru
nú.
í nóvember 1876, áður en
húsið var fullbúið, lét Sveinn
Sveinsson gera brunavirðingu á
því. Þar segir að lengd hússins
sé 14 1/2 alin og breidd 10 áln-
ir, en hæð 4 1/2 alin. Pað er
með kvisti, 6 álnir á lengd og 3
álnir á hæð, sem nær inn á mitt
hús. Byggt af bindingi múruð-
um með holta- og hraungrjóti,
með helluþaki á óplægðum
borðum, klætt með hellum á tvo
vegu, en að öðru leyti óklætt.
Ilúsið er óinnréttað að innan,
nema loft og gólf er komið í
það.
í desember árið á eftir hefur
Sveinn lokið við að innrétta
húsið. Þá eru í því fimm rúm-
góð herbergi auk eldhúss.
Árið 1881 byggði hann
geymsluhús, 4 álnir á hæð og 7
álnir á lengd, jafnbreitt íbúðar-
húsinu, byggt úr samskonar
efni, með járnþaki á langbönd-
um. Kjallari er undir öllu
geymsluhúsinu.
1885 byggir Sveinn hæð ofan
á íbúðar- og geymsluhúsið og
gerði að einu húsi. Þá var stærð
þess 21 1/2 alin á lengd, breidd
10 álnir og hæð 8 1/2 alin upp
undir þak. Á suðurhlið var
skífuþak, en á norðurhlið að
hluta járn og að hluta skífa.
Austurgafl og suðurhlið klætt
með járni, en norðurhlið og
vesturhlið með timbri. í húsinu
voru m'u herbergi auk tveggja
eidhúsa. í nokkur ár eftir að
húsið var byggt gekk það undir
nafninu „Hús Sveins Sveinsson-
ar“.
Samkvæmt manntali frá ár-
inu 1980 eiga heima í húsinu:
Sveinn Sveinsson trésmiður, 34
ára, fæddur í Staðarbakkasókn;
Kristjana Helgadóttir, kona
hans, 34 ára, fædd í Staðar-
bakkasókn; Guðrún Sveinsdótt-
ir, 5 ára, dóttir þeirra; Sigurður
Þorkelsson, 21 árs, vinnumað-
ur; María Níelsdóttir, 21 árs,
vinnukona; Vigfús, 18 ára, lær-
lingur; Helga Magnúsdóttir, 47
ára, ekkja, lifir á ekkjulaunum,
og börn hennar tvö; Helga
Jónsdóttir, 19 ára, og Jakob
Jónsson, 9 ára.
Sveinn Sveinsson var fæddur
að Staðarbakka f Miðfirði 2.
janúar 1846, sonur Sveins Ní-
elssonar, prests þar, og síðari
konu hans, Guðrúnar Jónsdótt-
ur, dóttur Jóns Péturssonar
prests í Steinnesi. Alsystkini
hans voru Hallgrímur Sveins-
son biskup og Elísabet, kona
Björns Jónssonar ráðherra.
Sveinn lærði ungur trésmíði og
var fyrst formaður Trésmiðafé-
lags Reykjavíkur. Hann er tal-
inn vera fyrstur manna til að
nota fótstigna bandsög.
Kona Sveins Sveinssonar var
i
Vesturgata 38
Sveinn Sveinsson.
eru tveir ofnar og ein eldavél.
Kjallari er undir, 12 1/2 alin af
lengd hússins, tvær álnir á hæð,
helmingur hans er með timbur-
gólfi. Þá er getið um inn- og
uppgönguskúr við norðurhlið
hússins, sem er byggður eins og
húsið.
Gísli var bæði með eld- og
vélsmiðju á neðri hæðinni og
bjó sjálfur á efri hæðinni. Það
er talið að hann hafi stofnað
fyrstu vélsmiðjuna í Reykjavík,
nokkru vestar við götuna, en
ílutt starfsemina þegar hann
keypti Vesturgötu 38. Hann lét
gera brunn í kjallara hússins. í
þá daga þóttu það mikil þæg-
indi að hafa vatnsból innan-
húss.
Kona Gísla Finnssonar var
Þóranna Eyþórsdóttir.
Gísli Finnsson var hneigður
fyrir tónlist og spilaði á fleiri en
eitt hljóðfæri. Sonur hans var
Reynir Gíslason, þekktur tón-
listarmaður í Reykjavík.
Á árunum 1907 til 1910
verða nokkur eigendaskipti á
eigninni og stoppa menn stutta
stund. Gísli Finnsson selur
Kristni Jónssyni, Kristinn selur
Gunnari Einarssyni og Páli Stef-
ánssyni. íslandsbanki fær upp-
boðsafsal 12. ágúst 1910 og sel-
ur í sama mánuði Kristjáni Þor-
grímssyni og Einari J. Pálssyni.
Árið 1918 er þess getið í
brunavirðingu að gas-, vatns-
og skólploiðslur séu í húsinu,
Kristjana Hannesdóttir.
í kringum 1895 verður Gísli
Finnsson eigandi að húsinu.
Ilann var járnsmiður að mennt
og lærði hjá Sigurði Jónassyni.
Samkvæmt manntah 1901
búa á Vesturgötu 38; Gísli
Finnsson, 41 árs, Þóranna Ey-
þórsdóttir, 45 ára, kona hans,
og börn þeirra Pálína Eygló, 11
ára, og Reynir, 8 ára. Tvær
vinnukonur voru á heimilinu:
Agata Guðmundsdóttir, 27 ára,
fædd í Álftanessókn, og Gróa
Steinunn Sveinbjarnardóttir, 20
ára, fædd í Útskálasókn. Þá er
þar einnig Sigurgeir Finnsson,
bróðir húsbóndans, 38 ára, Jó-
hann Guðjónsson járnsmíða-
nemi, 28 ára, fæddur í Ilraun-
hreppi í Mýrasýslu, og Sigurður
Pétur Sveinbjarnarson, 15 ára,
og tekið fram að hann væri þar
án meðgjafar.
í mati frá árinu 1907 segir
að Gísli Finnsson járnsmiður
hafi endurbætt húseign sína á
Vesturgötu 38. Á neðri hæð eru
fimm íbúðarherbergi, eldhús,
búr og gangur, allt þiljað. Her-
bergin með pappa á veggjum,
striga og pappa á loftum, allt
málað. Þar eru þrír ofnar og
ein eldavél. Uppi er sami her-
bergjafjöldi, eldhús og búr. Frá-
gangur sá sami og niðri. Þar
Hjónin Bryndís Schram og Jón Baldvin Hannibalsson búa nú að Vest-
urgötu 38. Þau hafa gert húsið forkunnarvel upp og á myndinni er hús-
freyja önnum kafin við húsverkin og eiginmaðurinn fylgist með, auð-
sjáanlega ánægður með framkvæmdasemi konu sinnar.
en að öðru leyti sé það óbreytt
frá mati 1907. Þá er Aðalsteinn
Pálsson skipstjóri eigandi. Hann
var fæddur 3. júlí 1891, sonur
Páls Halldórssonar að Búð í
Hnífsdal og Guðbjargar Bárðar-
dóttur í Hvammi í Dýrafirði. Að-
alsteinn var skipstjóri á togur-
um og þótti farsæll í starfi.
Kona hans var Sigríður Páls-
dóttir í Hnífsdal, fædd 28. nóv-
ember 1889. Hún lést 11. okto-
ber 1930.
Um árabil var Náttúrugripa-
safnið þarna til húsa.
f brunavirðingu, sem gerð
var 21. júlí 1938, er sagt að
húsið sé í öllum aðalatriðum ó-
breytt frá síðustu virðingu, 22.
nóvember 1918, en miklar end-
urbætur hafi farið fram á því.
Meðal annars hafi veggir og
gólf á allri neðri hæðinni verið
klæddir með masónítplötum og
húsið allt veggfóðrað og málað
að innan. Á efri hæð hefur verið
innréttað eldhús þar sem áður
var íbúðarherbergi. Á neðri
hæðinni hefur verið sett vatns-
salerni. Þá er þess getið að fyrir
nokkrum árum hafi húsinu ver-
ið lyft upp og kjallari þess og
grunnur hækkaður. Þá var
stoinsteypugólf sett í kjallarann.
í honum eru tvö geymsluher-
bergi, þvottahús og gangur.
Miðstöðvarhitavól, kolavél, gas-
og rafmagnseldavél eru í hús-
inu. Vatns- og skólplagnir. Gólf-
dúkur er á gólfum og húsið með
rafmagnslýsingu.
Þegar þessi virðing er gerð,
eiga þeir Páll Einarsson hæsta-
réttardómari og Einar Jónsson
hafnsögumaður húsið. En áður
hafði tengdasonur Páls, Theo-
dór Jakobsson skipamiðlari, átt
aðra hæðina og búið þar með
fjölskyldu sinni í nokkur ár.
Páll Einarsson var fæddur
25. maí 1868, sonur Einars
Baldvins, hreppstjóra að
Hraunum í Fljótum, og Kristín-
ar Pálsdóttur. Hann lauk lög-
fræðiprófi frá Iláskólanum í
Kaupmannahöfn 1891. Var
sýslumaður í Barðastrandar-
sýslu, Gullbringu- og Kjósar-
sýslu, bæjarfógeti í Ilafnarfirði
1899. Borgarstjóri í Reykjavík
1908 til 1914. Var eftir það
sýslumaður Eyfirðinga og bæj-
arfógeti á Akureyri. Skipaður
hæstaréttardómari 1919. Kona
hans var Sigríður Árnadóttir
landfógeta Thorsteinssonar.
Hún lést 29. janúar 1905.
Seinni kona Páls Einarssonar
var Sigríður Franzdóttir sýslu-
manns í Ilafnarfirði. Afi Páls
var séra Páll Jónsson sálma-
skáld í Viðvík.
Núverandi eigendur, Jón
Baldvin Hannibalsson og Bryn-
dís Schram, keyptu neðri hæð-
ina 1967, af Sigríði ekkju Páls
Einarssonar. Þá bjó Rögnvaldur
Sigurjónsson píanóleikari með
Ijölskyldu sinni á efri hæðinni.
Þegar Rögnvaldur seldi sinn
hluta hússins, keyptu Jón Bald-
vin og Bryndís af honum. Núna
er búið að gera húsið upp, bæði
að utan og innan. Þess hefur
verið gætt að halda uppruna-
legu útliti hússins sem hægt er.
Húsið er glæsilegt og hefur yfir
sér höfðinglegan brag. Ef litið
er upp á þakið, prýða það tveir
skorsteinar frá upphaflegri
byggingu þess.
í garðinum við húsið er silf-
urreynir, sem talið er að hafi
verið gróðursettur þar rétt upp
úr aldamótunum.
Helmildir frá Þjóðskjalasafiii og
Borgarskj alasafni.