Dagur - Tíminn - 16.11.1996, Qupperneq 11

^JþtgurÁDnmm
Laugardagur 16. nóvember 1996 -XI
MINNINGARGREINAR
Ólafur G. Gíslason
*
lafur G. Gíslason fæddist
í Hafnarílrði 18. septem-
ber 1909 og bjó þar alla
ævi. Hann lést í Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 25. október síðast-
liðinn. Foreldrar hans voru Gísii
G. Guðmundsson frá Hákoti,
Innri-Njarðvík, f. 15. júlí 1879,
d. 18. mars 1963, og Ingunn
Ólafsdóttir frá Höfða, Vatns-
leysuströnd, f. 30. ágúst 1881,
d. 16. aprfl 1968. Þau hjónin
eignuðust auk Ólafs ijögur
börn: 1) Guðfinnu, f. 23. ágúst
1914, 2) Sigurgeir, f. 6. júní
1919, d. 4. mars 1953. Tvö börn
dóu í barnæsku.
Ólafur var ókvæntur. Hann
hélt heimili með foreldrum sín-
um og systur og síðar einnig
bróðursyni, Gísla Inga, f. 7. jan-
úar 1942, en hann er elstur
fimm barna Sigurgeirs og Guð-
rúnar Karlsdóttur.
Námi í Flensborgarskóla
lauk Ólafur 1926. Hann réðst
1928 til Gunnlaugs Stefánsson-
ar kaupmanns og vann í Gunn-
laugsbúð til ársins 1956. Síðan
starfaði hann sem verslunar-
stjóri í vorslun Skipasmíða-
stöðvarinnar Drafnar til 1988.
Ólafur var í stjórn Verslunar-
mannafélags Hafnarfjarðar
1931-1943. Var hann sérstak-
lega heiðraður á 60 ára afmæli
félagsins 1988, en það ár lét
hann af samfelldu starfi við
verslun í 60 ár. Þá var Ólafur
meðal stofnenda Skíða- og
skautafélags Hafnarfjarðar
1935 og sat um árabil í stjórn
félagsins.
Fyrir jólin 1928 leituðu foreldrar
mínir til Ólafs G. Gíslasonar, þá
19 ára, um aðstoð í verslun föð-
ur mlns, sem þá var flutt í nýtt
hús á Austurgötu 25. Starfstím-
inn varð lengri en í upphafi var
ætlað, en í Gunnlaugsbúð starf-
aði Ólafur allt til 1956, en þá
hætti faðir minn verslunar-
rekstri.
Ég kynntist því strax á barns-
aldri traustum mannkostum
Ólafs. Hann varð okkur systkin-
um fljótt eins og góður bróðir.
Alltaf ljúfur og elskulegur, einkar
hjálpsamur og naut þess að
gleðja okkur og leiðbeina. Hon-
um mátti treysta í orði og verki.
Er mér mjög ljúft að mega minn-
ast hans með nokkrum orðum.
Ólafur tók lokapróf frá Flens-
borgarskóla 1926. lllaut hann
hæstu prófseinkunn þeirra, sem
þá urðu gagnfræðingar. Þótt
Ólafur hafi haft mjög góðar gáf-
ur og verið vel hæfur til fram-
haldsnáms, kaus hann fremur að
fara strax að vinna. Mun þar
mestu hafa ráðið hagir fjölskyld-
unnar og löngunin að létta undir
með foreldrum sínum og systkin-
um. Og það gerði Ólafur svo
sannarlega með miklum mynd-
arskap.
Öllum störfum í þágu foreldra
minna sinnti Ólafur með ágæt-
um. Á betri starfsmann varð
ekki kosið. Hjá honum fór saman
einstök samviskusemi, ósérhlífni,
reglusemi, lipurð í samskiptum,
ljúfmennska og einlægur vilji til
að láta gott af sér leiða. — Þá
var hann mjög fjölhæfur. Auk af-
greiðslustarfa veitti hann föður
mínum aðstoð við bókhald og
reikningsfærslu og stundum í
kaffibrennslu hans í Reykjavík.
Ólafur hafði fagra skrift og var
hugmyndaríkur við að kynna
vörur, en jólaútstillingar hans í
Gimnlaugsbúð vöktu alltaf mikla
athygli.
Sem dæmi um samviskusemi
Ólafs er eftirfarandi atvik: Farist
hafði fyrir eitt sinn, án þess að
við Ólaf væri að sakast, að vörur
úr búðinni kæmust á laugar-
dagskvöldi með áætlunarbíl til
Grindavíkur. Þá lét Ólafur sig
ekki muna um að fara sjálfur á
reiðhjóli með vörurnar eftir hol-
óttum veginum alla leið frá
Hafnarfirði að Hópi í Grindavík,
svo að vinir hans þar misstu ekki
af sunnudagssteikinni. Þetta
gerði Ólafur að eigin frumkvæði
og lýsir þetta atvik honum betur
en mörg orð.
Allt frá unglingsárum eru mér
hugstæðar margar ljúfar sam-
verustundir á heimili Ólafs. Þar
ríkti eindrægni, heilbrigð glað-
værð og gestrisni. Stundum var
lagið tekið við orgelleik, en faðir
Ólafs var söngelskur og lék á
orgel. Og hlýleiki Ingunnar, móð-
ur Ólafs, er mér ógleymaniegur.
Það var alltaf svo notalegt að
þiggja lijá henni velgerðir í litlu
borðstofunni í Austurgötunni.
Þannig bauð hún mér að borða
hjá sér, meðan foreldrar mínir
dvöldust um tíma í Grindavík, en
þá var ég sendisveinn í búðinni
hjá Ólafi. Og enn lifa í ljósu
minni kvöldin, sem Ólafur sat
með mér eftir strangan vinnudag
í herberginu sínu og veitti mér
fyrstu leiðsögn í ensku af áhuga
og þolinmæði, en hann hafði gott
vald á enskri tungu.
Ólafur átti góða foreldra, sem
höfðu kristin lífsviðhorf að leið-
arljósi. Veganestið úr foreldra-
húsum var dyggilega ávaxtað hjá
þeim systkinum. Þannig var
alltaf mikill kærleikur og einlægt
trúnaðartraust milli Ólafs og
Guðfinnu, en þau héldu saman
heimili alla tíð. Þau voru mjög
samhent og varðveittu af kost-
gæfni þann anda góðvildar og
hlýju, sem einkenndi heimilis-
braginn frá upphafi.
Eftir að Ijölskyldan hafði átt
heima á Austurgötu 21 frá 1921-
1955 fluttust þau á Ölduslóð 36 í
fallegt hús, sem Ólafur byggði
með aðstoð foreldra sinna og
systur. Þar undu þau vel hag sín-
um við einkar fagurt útsýni. Og
svo skemmtilega vfldi til að við
Ólafur byggðum þarna hús okk-
ar hlið við hlið. Ekki var hægt að
hugsa sér betri nágranna og
vini. Ánægjustundirnar með
þeim geymast ætíð í þakklátum
huga.
Ólafur hafði sterka trúarvit-
und og treysti á leiðsögn Guðs.
Ileilög ritning kennir að ávöxtur
andans sé meðal annars „kær-
leikur, góðvild, trúmennska, hóg-
værð og bindindi“. Ólafur hlúði
vel að þessum dyggðum. Þannig
hafnaði hann alla ævi neyslu
áfengis, vitandi um kristilega
samábyrgð og gildi hins góða
fordæmis í baráttunni við
bölvaldinn mesta.
Aldrei sóttist Ólafur eftir veg-
tyllum eða metorðum. Hann var
mjög heimakær og þótti vænt um
bæinn sinn og landið. Hafði yndi
af því að ferðast um landið og
njóta fegurðar. Aldrei fór hann
til útlanda og sagði þá í gaman-
sömum tón: „Ég á eftir að sjá svo
mikið af landinu mínu.“ Já, Ólaf-
ur gat oft verið gamansamur og
sagði skemmtilega frá.
Ólafur var vandaður í dagfari,
jákvæður og bjartsýnn, heiðar-
legur og ræktarsamur. Honum
fylgdi rósemi og festa og hann
var sáttur við ævistarfið, eins og
fram kemur í eftirfarandi orðum
hans í bókinni „Höfuðstaður
verslunar": „Ég hafði ánægju af
starfi mínu af því að ég var alltaf
í góðu sambandi við fólk. Þeir,
sem komu í búðina, voru kunn-
ingjar mínir og vinir. Maður, sem
hefur nýja gesti allan daginn,
hvenær á honum að leiðast?“
Það er mér mikið lán að hafa
átt vináttu Ólafs, foreldra hans,
Guðfinnu og Gísla Inga, en Ólaf-
ur reyndist honum sem besti
faðir eftir að Gísli, ellefu ára,
missti föður sinn. Veit ég, að
Gísli metur að verðleikum alla
umhyggjuna, sem hann hefur
notið hjá Ólafi og Guðfinnu, og
hefur hann sýnt það með hjálp-
semi sinni og nærgætni.
Þegar mikill fjölskylduvinur
og velgerðarmaður er hér
kvaddur með hjartans þökk og
virðingu, er einnig mælt fyrir
hönd bróður míns, Stefáns, en
þegar þetta er ritað, er óvíst að
hann geti, vegna fjarveru erlend-
is, verið við útför Ólafs. Bróður
mínum þótti alltaf mjög vænt um
Ólaf og naut ríkulega velvildar
hans og vináttu.
Sú er bæn okkar bræðra að
algóður Guð styrki Guðfinnu og
Gísfa Inga, sem mest hafa misst
við fráfall Ólafs. Megi bjartar
minningar um göfugan mann
verða þeim huggun og gleðigjaíi.
Árni Gunnlaugsson.
hetjan sem rataði í ýmsar ógöng-
ur; bjó í kofum í frumskógum Afr-
iku innan um framandlega þjóð-
flokka og hljóp um í strápilsi. Oft
báðu börnin um sömu sögurnar og
þá kom fyrir að hann fór ekki al-
veg rétt með, en þá var gjarnan
einhver í hópnum sem leiðrétti
sögumanninn. Frásagnargleðin
var einstök og í augum hans brá
fyrir einlægri, barnslegri kæti.
Þegar við Ólafur komum heim
frá námi, biðu okkar engar stöður,
þannig að við opnuðum stofur og
vorum ásamt Magnúsi Þorsteins-
syni helstu vaktlæknar bæjarins í
að minnsta kosti þrjú ár.
Við Ólafur ákváðum snemma
að nýta allan tíma sem gæfist til
rannsókna. Við hvöttum hvor ann-
an og unnum auk þess saman að
rannsóknum á ákveðnum við-
fangsefnum þar sem sérsvið okkar
sköruðust.
Aírakstur rannsókna okkar var
Qöldi greina, sem birtar voru í
ýmsmn fagritum. í september árið
1985 boðuðum við, ásamt Alfreð
Árnasyni, til fyrsta alþjóðaþings
um mylildi í miðtaugakerfi. Þingið
var haldið í Reykjavík, var fjölsótt
og vakti töluverða athygli sérfræð-
inga utan landsteinanna.
Ólafur náði miklum árangri á
sviði vísinda og var hann árið
1994 sæmdur hinni íslensku fálka-
orðu fyrir þau störf.
Ólafur var gæfumaður í einka-
lífi sínu. Hann kynntist eftirlifandi
eiginkonu sinni, Erlu ísleifsdóttur,
og eignuðust þau þrjú heilbrigð og
myndarleg börn. Erla studdi Ólaf í
verki og hvatti hann ávallt til
dáða. Það er tfl marks um nána
vináttu og ástúð þeirra hjóna
hversu vel hún reyndist Ólafi í erf-
iðu veikindastríði hans.
Þegar faðir minn, Guðmundur
J. Guðmundsson prentari, lést árið
1959, ritaði Ólafur um hann minn-
ingargrein þar sem hann sagði að
viðkynning við foreldra mína hefði
gefið lífinu fagurt innihald og
mikla birtu.
Mig langar að minnast Ólafs
með því að gera þau orð hans að
mínum og vera þess þá minnugur
að sú birta, sem Ólafur gaf lífi
mínu, heldur áfram að lýsa upp ó-
farinn veg. Við Rósa höfum átt
margar gleðilegar og eftirminni-
legar stundir með Ólafi og Erlu.
Ég vil fyrir mína hönd og fjöl-
skyldu minnar votta Erlu og fjöl-
skyldu dýpstu samúð á þessari erf-
iðu stundu.
Gunnar Guðmundsson.
Hreyfing okkar hefur verið samsett
úr mörgum ólíkum einstaklingum,
sem hafa samt átt einn hug á mikil-
vægum augnablikum. Ekki bara í
kosningum. Heldur lfka í kröfugöng-
um. Á útifundum. Félagsfundum.
Þegar þurfti að safna peningum.
Þegar hreyfingin tók þátt í samstarfi
við aðra aðila í fjölda mála, eins og í
sjálfstæðisbaráttunni, í verkalýðs-
baráttunni. Þegar maður hefur verið
um skeið í þessari hreyfingu, verða
félagarnir eins og óhjákvæmilegur
hluti aðgerðanna eða fundanna eða
verkefnanna af hvaða tagi sem þeir
eru eða hafa verið.
Einn þessara félaga var Ólafur
Jensson, sem hér er kvaddur. í þess-
um minningum er Ólafur gjarnan
við hlið konu sinnar og ekki langt
undan er Helga Rafnsdóttir, tengda-
móðir Ólafs, ekkja ísleifs Högnason-
ar, hert í eldi stéttabaráttunnar á
kreppuárunum. ísleifur var einn
þriggja manna sem kosnir voru á
þing fyrir Kommúnistaflokk fslands
1937. Þetta fólk lyfti lífskjörunum á
ísiandi og hefur skilið eftir sig dags-
verk í vefferðarkerfi, menntakerfi,
íslenskri menningu og atvinnuhátt-
um, sem er ótrúlegt þrekvirki í
þessu annars harðbýla landi. ís-
lenskir sósíalistar. Þeim er sjaldan
þakkað. En þeim má þakka.
Ólafur var eðlilegur, svo að segja
náttúrulegur hluti þessarar hreyf-
ingar. Fæddur af sjómönnum með
systkinahópi þaðan sem koma fal-
legri raddir en úr flestum öðrum
fjölskyldum á íslandi. Ætli það sé
brimhljóðið sem veldur? Eða nýmet-
ið umfram lognaðan troskostinn til
sveita?
Ólafur Jensson læknir sat einnig í
framkvæmdastjórn Alþýðubanda-
lagsins um skeið. Þar var hann
ráðagóður og ráðsnjall og skemmti-
legur. Hann hafði auga fyrir skopleg-
um hlutum mannlífsins og skilaði
þeim húmor vel til hinna. Það veitir
oft ekki af því í erilsömu fiokks-
starfi að hafa húmorista nálægt
sér. En mestur hluti ævi Ólafs fór
I
að sjálfsögðu í vísindastörf. Hann
var lengi forstjóri Blóðbankans.
Hann gat sér þar framúrskarandi
orð fyrir vísindastörf sín og hafði
sem slíkur forystuhlutverki að
gegna í þróun Ríkisspítalanna.
Ilann gaf mér oft góð ráð þann
tíma sem ég gegndi starfi heil-
brigðisráðherra; þau ráð nýttust
mér jafnan vel, þótt ég færi ekki
alltaf eins vel með þau og Ólafur
hefði kosið.
Ólafur Jensson var góður og
skemmtilegur félagi; orðheppinn
var hann og átti auðvelt með að ná
hljómi í og með umhverfi sínu. Sá
hljómur lifir.
Svavar Gestsson.
Ásta Þorkelsdóttir
Elsku amma, okkur langaði til
að kveðja þig með nokkrum
orðum. Þær voru svo margar
yndislegar stundir sem við átt-
um með þér. Alltaf var jafn gott
að koma til þín í Árbæinn.
Þú hlustaðir alltaf af jafn
miklum áhuga á hvað á daga
okkar hafði drifið og studdir við
bakið á okkur. Þær voru svo
skemmtilegar sögurnar sem þú
sagðir, sögur frá því í „gamla-
daga“. Langömmubörnunum
þínum finnst erfitt að skilja að
þú sért farin, en þau ætla að
tala til þín í bænum sínum.
Elsku amma, það er svo margt
sem kemur upp í hugann,
svona þegar við hugsum til
baka, og mikið eigum við eftir
að sakna þín.
Minningarnar um þig mun-
um við varðveita í hjarta okkar.
Ásta María og Guðjón Karl.