Dagur - Tíminn - 14.12.1996, Side 18

30 - Laugardagur 14. desember 1996
JDagur-'3ltmhTn
S K Á K
Meistari Menchik
Guðfríður
Lilja
Grétarsdóttir
skrifar um skák
S
eins konar framhaldi af
síðasta pistli, þar sem við
ijölluöum eilítið um hinar
ýmsu skýringar á meintu getu-
leysi kvenna í skák, munum við
öðru hverju á næstu vikum
kynna nokkrar af skærustu
kvenstjörnum skáksögunnar.
Þessum stjörnum, rétt eins og
Polgar og fleiri nú á dögum,
hefur undantekningalaust verið
lýst sem „undantekningum“
skáklistarinnar, það er að segja
sem undantekningum frá hinni
almennu reglu að konur og
skák eigi ekki saman. Nöfn
flestra þessara kvenna eru nú
gleymd og grafin, og einmitt
þessi gleymska ieyfir ungum
skákstjörnum nú á tímum að
alast upp í gömlum kreddum
um einhvers konar „karl-
mennskuskák". Við byrjum á
því að rifja upp ferii fyrstu op-
inberu „undantekningarinnar",
Veru Menchik.
Vera Menchik fæddist í
Moskvu 1906. Faðir hennar var
Tékki en móðirin bresk og þeg-
ar Vera var 15 ára fluttist fjöl-
skyidan til Englands. Heppnin
var að mörgu leyti með Menc-
hik í Englandi, því að óhkt öðr-
um stúlkum á hennar aldri á
þessum tíma fékk hún að læra
með sérstökum skákþjálfara,
ungverska stórmeistaranum
Geza Maroczy, sem sjálfkrafa
fleygði henni langt fram úr öðr-
um stúlkum. Menchik vakti
fyrst athygli þegar hún vann
„Bretlandsmeistaramót
Vera Menchik.
stúlkna", og ekki svo löngu síð-
ar, þegar Menchik var aðeins
21 árs að aldri, kom Aiþjóða-
skáksambandið, FIDE, í fyrsta
skipti á fót sérstakri heims-
meistarakeppni kvenna. Keppn-
in fór fram í London jafnhliða
fyrsta Óiympíumótinu í skák, og
Menchik bar höfuð og herðar
yfir alla aðra keppendur. Hún
fékk 10 og hálfan vinning úr 11
skákum og varð þar með fyrsti
heimsmeistari kvenna í skák.
Upp frá því vann hún öll heims-
meistaramót kvenna, sem hún
tók þátt í, með algjörum yfir-
burðum. Af 83 skákum, sem
hún tefldi í keppninni frá 1930-
1939, tapaði hún aðeins einni.
Menchik tefldi hins vegar
sjaldnast í mótum sem voru
eingöngu fyrir konur. Hún var
fyrsta konan sem tefldi af krafti
við „karlmeistara" í alþjóðieg-
um mótum og hún stóð jafnfæt-
is mörgum af betri skákmönn-
um síns tíma. Á meðai þeirra
sem hún sigraði á ferlinum
voru dr. Max Euwe, Samuel
Reshevsky, C.H.O.D. Alexander,
Frederick Yates, Edgar Colle,
Karel Opocensky, Sir George
Thomas og Sultan Khan.
Árið 1929 var Menchik boðið
að taka þátt í sterku alþjóðlegu
móti í Carlsbad þar sem meist-
arar eins og Capablanca, Tar-
takover, Nimzowitsch og Euwe
voru á meðal keppenda. í fyrstu
gerðu sumir grín að því að
Menchik skyldi vera boðið, og
Albert Becker, skákmeistari frá
Vín, lýsti því hæðnislega yfir að
hver sá sem tapaði fyrir kven-
manninum yrði þarmeð hátt-
virtur meðiimur í „Veru Menc-
hik klúbbnum". Becker varð
fyrstur siíkra meðiima og á
næstu árum fylgdu margir aðrir
í fótspor hans. Dr. Max Euwe,
síðar heimsmeistari, komst til
dæmis inn í ktúbbinn með
glæsibrag með því að tapa tvö-
falt fyrir Menchik.
Menchik ienti í hópi neðstu
manna í Carlsbad, en á öðrum
slíkum alþjóðlegum mótum
varð hún síðar á meðal þeirra
efstu. í Ramsgate verindi hún
annað sætið ásamt Akiba Ru-
binstein, aðeins háifum vinningi
á eftir Capablanca, en á undan
meisturum eins og þjálfaranum
Maroczy og George Kolt-
anowski. Menchik lenti sömu-
leiðis í öðru sæti í London 1932,
og í því þriðja bæði í Maribor
1934 og Yarmouth 1935.
Menchik naut virðingar á
meðal bestu skákmeistara þess-
ara ára og sem kona braut hún
blað í sögu alþjóðlegra skák-
móta. Skákstíl hennar var þó á
stundum lýst sem síðri en karl-
manna, og bæði Tiller og Gol-
ombek kölluðu stíl hennar
„tæknilegan fremur en hug-
myndaríkan“. Sjálfur Aljekín
fór hins vegar fögrum orðum
um Menchik: „Hún er einstak-
lega hæfur skákmaður,“ sagði
Aljekín, „og ef hún heldur
áfram vinnu sinni og þjáifun, á
hún eftir að útskrifast sem
fyrsta flokks alþjóðlegur meist-
ari.“ Menchik fékk hins vegar
ekki tækifæri til að „útskrifast“
og blómstra sem skyldi. Aljekín,
stuðningsmaður nasista, ílúði
undan bandamönnum til Spán-
ar og Portúgal, en Menchik og
öll hennar íjölskylda týndu lífi
árið 1944 í einni af síðustu
sprengjuárásum Pjóðverja á
Bretland. Menchik var þá 38
ára gömul og á hátindi ferilsins
sem skákmeistari, hátindi sem
ef til vill hefði getað orðið mun
hærri, ef marka má orð Alje-
kíns.
Við skulum hta á fallega
skák sem Menchik tefldi í Lond-
on árið 1932:
Hvítt: Vera Menchik
Svart: Sir George Thomas
Kóngs-indversk vörn
1. d4 Rf6 2. c4 g6 3. Rc3 Bg7 4.
e4 d6 5. f3 0-0 6. Be3 e5 7.
Rge2 b6 8. Dd2 Rc6 9. d5 Re7
10. g4 Rd7 11. Hgl a5 12. 0-0-
0 Rc5 13. Rg3 Bd7 14. h4 a4
15. h5 Db8 16. Bh6 Da7 17.
Bxg7 Kxg7 18. Rf5+!
18...Rxf5 19. gxf5 a3 20. f6+!
Kh8 21. Dh6 axb2+ 22. Kbl
Hg8 23. hxg6 fxg6 24. Dxh7+!!
og svartur gaf.
Þorláksson
Akureyringarnir Magnús
Magnússon og Stefán
Stefánsson sigruðu ör-
ugglega í firmakeppni Bridge-
sambands íslands sem fór fram
um síðustu helgi. Þeir hlutu 92
stig en Sigurður B. Þorsteins-
son-Gyffi Baldursson urðu aðrir
með 40 stig. Sigurvegararnir
kepptu fyrir hönd Strýtu en
Gylfi og Sigurður fyrir hönd
Ríkisspítala. í þriðja sæti urðu
Ólafur Steinason-Guðjón Ein-
arsson með 38 stig. Þeir kepptu
fyrir hönd Mjólkurbús Ffóa-
manna.
Aðeins 17 pör kepptu á mót-
inu.
Þrautin
A/enginn
* ÁD
VK95
* KG943
* 932
N
S
♦ KGT
V ÁGT83
♦ 8
* D875
Firmakeppnm 1996
Norðanmenn sigruðu
Sagnir:
ltígufi dobl pass 2grönd
pass 3hjörtu pass 4hjörtu
pass pass pass
Útspil tígultvistur
Þú setur lítið í bfindum og aust-
ur drepur með drottningu.
Austur tekur nú ás og kóng í
laufi og spilar laufgosa. Drottn-
ing sagnhafa á slaginn þegar
vestur fylgir lit. Nú veltur aflt á
að finna hjartadrottninguna.
Hvar er hún?
í Sherfock Holmes sögu einni
segir frá frægum veðhlauphesti
sem hvarf. Helsta vísbendingin í
málinu reyndist sú að Holmes
komst að því að þar sem hund-
urinn á bænum gelti EKKI, þeg-
ar hesturinn hvarf, þá hlyti sá
sem tók hann að hafa verið
honum kunnugur. Það leiddi
svo síðar til handtöku þjálfara
hestsins. Hér er leitað svipaðra
raka.
Athugum hönd austurs.
Hann á varla tígultíuna því þá
hefði hann spilað henni í fyrsta
slag í staðinn fyrir drottning-
una. Líklegast er því að vestur
hafi byrjað með tíuna þriðju í
tígli (með tvíspil hefði hann
spilað tíunni) og þá á austur
ADxx og ÁKG í laufi. Þar með
eru sex spili eftir í hálitunum
sem skiptast 3-3 eða 4-2 (hann
hefði ekki farið að segja á fjórlit
í láglit með 5- eða 6-lit í hálit.
Með hjartadrottninguna að
vopni og jafnskipta hönd ætti
austur 16 punkta og hvað væri
þá eðlilegra en að segja eitt
grand. Af hverju sagði hannn
ekki 1 grand? Áf því að hann á
ekki hjartadrottninguna. Hana
á vestur.
Föstudagsbridge BSÍ
29. nóvember sl. var spilaður
einskvölds monrad-barómeter
með þátttöku 26 para. pör: 1. Bogi Sigurbjörnsson- Efstu
Sævin Bjarnason 2. Sv.einn R. Þorvaldsson- 85
Steinberg Ríkharðsson 3. Jakob Kristinsson- 71
Stefán Jóhansson 59
Að tvímenningnum loknum
var spiluð miðnæturútsláttar-
sveitakeppni og þar sigraði
sveit Svölu Pálsdóttur örugg-
lega.
Spilað verður næst föstudag-
Magnús Magnússon bætti enn
einni dollunni í safnið um síðustu
helgi með sigri í firmakeppni BSÍ
ásamt Stefáni Stefánssyni. Myn<± bþ
inn 20.12, mitchell, en 27.12.
verður monradbarómeter.
Frá Bridgefélagi Breiðfirðinga
Símon fékk rauðvín
Fimmtudaginn 5. desember var
spilaður einskvölds tölvureikn-
aður Mitchell með forgefnum
spilum. Efstu pör:
NS
1. Helgi Hermannsson-
Páll Þór Bergsson 327
2. Lárus Hermannsson-
Guðlaugur Sveinsson 309
3. Jóhannes Guðmannsson-
Aðalbjörn Benediktsson 307
AV
1. Páll Bergsson-
Símon Símonarson
2. Ragnheiður Nielsen-
Hjördís Sigurjónsdóttir 313
3. Þórður Jörundsson-
Jörundur Þórðarson 296
Siguvegarar í báðar áttir
fengu jólarauðvín í verðlaun en
19. desember, þegar næst verð-
ur spilað, er hangikjöt í boði.
Frá BR
VÍB sigraði
Sveit Verðbréfamarkaðar ís-
landsbanka sigraði í fyrstu
sveitakeppni Bridgefélags
Reykjavíkur á keppnisárinu.
Sveitin skoraði 185 stig, sveit
Júlíusar Sigurjónssonar skoraði
176 stig og sveit Roche varð í
þriðja sæti með 168 stig.
Keppnisformið var monrad-
sveitakeppni, 9 umferðir alls.