Dagblaðið Vísir - DV - 08.02.1983, Blaðsíða 12

12
DV. ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRUAR1983.,
!k
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgátustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fróttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ristjóm: SÍÐUMÚLA12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-ogplötugerð: HILMIR HF.,SÍÐUMÚLA12. Prentun:
ÁRVAKUR HF„ SKEIFUNNI 1».
Áskriftarveröá mánuði 150 kr. Verð í lausasölu 12 kr. Helgarblað 15 kr.
Nú erhún Snorrabúð stekkur i
Atkvæöagreiöslan og úrslitin í hvalmálinu á alþingi í
síöustu viku er enn til umræöu manna á meðal. Þar gerö-
ust þau tíðindi aö þjóöþing íslendinga lét beygja sig fyrir
hótunum og hávaöa nokkurra sérvitringa í útlöndum.
Kerlingar í Vesturheimi, sem aldrei hafa dýft hendi í kalt
vatn, hafa fundiö út aö þaö sé fínt að snobba fyrir náttúru-
vemd. Þær hafa haft forystu í þeirri herferð, sem líkt
hefur verið viö storm í tebolla. Þetta eru yfirleitt fínar
frúr úr millistétt, sem hafa nærst á stórsteikum úr dýra-
ríkinu, safnað auöi meö náttúruspjöllum og gengið í
minka- og selskinnskápum, þangað til Birgitta Bardot lét
þau boö út ganga aö ljótt væri að drepa seli. Þá féllu sel-
skinnskápur úr tísku. Sú bábilja mun leiöa til þess, aö
Grænlendingar missa fótfestu í atvinnulífi sínu. Þessu
fári er nú dengt yfir okkur Islendinga, meö þeim háðug-
legu afleiöingum, aö meirihluti alþingis leggur niður róf-
una.
Einhver kann aö segja aö alþingi hafi afgreitt viö-
kvæmt deilumál meö lýöræðislegum hætti eins og lög
gera ráö fyrir. Þeirri niðurstöðu verði aö hlíta. Mikiö rétt.
Alþingi getur auövitaö ákveöiö að leggja niöur hval-
veiöar við Islandsstrendur. Þaö getur meira aö segja
ákveöið aö leggja niður þorskveiöar ef því býöur svo við
aö horfa. Alþingi getur samþykkt hvaöa vitleysu sem er í
nafni lýðræðis og meirihluta.
En hitt er verra, þegar slíkar ákvarðanir eru teknar
vegna þess aö meirihluti alþingismanna hefur músar-
hjarta og hefur ekki dug eöa manndóm til aö standast
kerlingarvæl úr útlöndum.
Einhverntímann hefði það þótt saga til næsta bæjar.
Fullhugar sjálfstæðisbaráttunnar hafa sennilega snúiö
sér viö í gröfinni við þessi ótíðindi. Jón Sigurðsson er
þjóðhetja í augum Islendinga, ekki síst fyrir þann kjark
að bjóöa erlendum yfirgangi byrginn meö þeim fleygu
orðum: vermótmælum allir”. Slík orð heyrast ekki á al-
þingi lengur. Þjóöfrelsiö, fullveldiö og sjálfstæöiö ættu
enn langt í land, ef sá kvíguskapur hefði ríkt á alþingi í
upphafi aldarinnar aö gugna fyrir hótunum og hörfa und-
an stormi í tebolla.
Enginn hefði getaö sagt neitt við því, ef alþingismenn
hefðu látið hvalveiöibanniö yfir sig ganga vegna hættu á
útrýmingu hvalastofnsins. En þeim rökum er ekki aö
heilsa, enda viöurkennt aö þaö voru hótanir en ekki hætta
á eyöingu hvalsins sem réöi þeirri afstööu aö mótmæla
ekki hvalveiðibanninu.
Næst er aö bíöa eftir því, að einhverjum sérvitringum
vestan hafs eöa austan láti sér detta í hug, að íslenska
sauðkindin og blessuö litlu lömbin séu of fágæt, til aö Is-
lendingum leyfist aö leggja þau sér til munns.
Þá mun hefjast samskonar herferö,og nú var háö fyrir
hvalnum, og ef aö líkum lætur, munu alþingismenn gera
grein fyrir atkvæöum sínum meö sama stórhug og þjóðin
varö vitni að í síðustu viku.
Og hvaö ef Rússar hóta að loka fyrir okkur fiskmörkuö-
um, nema íslendingar lýsi yfir hlutleysi? Eða að Efna-
hagsbandalagiö hóti viðskiptabanni nema landhelgin
verði opnuð á ný? Mundi ekki alþingi bregöast eins viö
slíkum hótunum, úr því hagsmunir og náttúruvernd eru
þjóöarreisninni yfirsterkari?
Þaö er reisn yfir þessu — eöa hitt þó heldur.
Alþingi íslendinga er annaö og meira heldur en sam-
koma fyrir hagsmunasamtök og pólitíkusa. Sú stofnun
hefur verið útvöröur frelsis og fullveldis. En nú er oldin
önnur. Nú selja menn heiður sinn fyrir baunadisk og þrjá-
tíu silfurpeninga.
Nú er hún Snorrabúö stekkur. ebs
ARABÍSKAR
NÆTUR
Laugardagurinn gekk í garö, hel-
frosinn og illa útleikinn eftir ískalda
nóttina, sem liöiö haföi meö frosti og
slippkulda, eins og það heitir á þeirri
íslensku, sem töluö er í kaffi-
vagninum á vertíöinni.
Líklega er að koma ísöld aftur,
sagöi maðurinn í Sundhöllinni og
virti fyrir sér frosinn ruöninginn á
götunum. Og hann setti upp þennan
svip, sem menn setja gjaman upp í
gömlum kvikmyndum, þegar allt er
endanlega tapaö.
Endumar á Tjörninni voru þó enn
á sínum staö í vökinni viö Búnaöar-
félagshúsiö. Þar em þær víst á
einhverju hitaveitusvæði, og
straumurinn bullaöi úr vélindanu
mikla, sem liggur undir Lækjargöt-
unni til sjávar. Þaö var byrjaö aö
fallaaöaáur.
Þórbergur nefndi þetta vélinda
víst spiserör, þótt honum þætti þaö
annars sorglegt aö vita til þess, aö
fallegar, danskar stúlkur væru með
spiserör innan á f egurðinni.
Hann var enn á norðan. Tveir aldr-
aðir menn vom aö gefa fuglunum
brauð, þótt erfitt væri aö fóta sig á
bakkanum, því norðanvindurinn
renndi sér fótskriöu eftir auðum
götunum, og eftir ísnum á Tjörninni.
Iskaldur vindur sem blés í gegnum
fötin.
Og ekki var ástandið betra hjá
mönnunum, sem vom aö bera hrein
leiktjöld inn í leikhúsiö. Þeir áttu í
stökustu vandræðum. Hassið hennar
mömmu fauk hreint út um allt og það
lá viö aö Forsetaheimsóknin færi út í
veður og vind líka. Já, það er erfitt
aö bera drauma sína á flekum í
svona garra.
Þegar leið á daginn, hægði vindur-
inn þó á sér, en þaö var eins og lífið
væri frosiö.
Fáir voru á ferli í miöbænum um
kvöldiö og fá skip voru í höfninni.
Stærri bátar voro komnir á vertíð og
togararnir voru úti aö snapa gams,
því sagt er aö þeir fái nú engan fisk.
Viö uppfyllinguna viö Grandaskála
flutu þó þrir stórir, upplýstir bátar á
svörtum leginum. Þetta vom þekkt
aflaskip. Sæborgin, Gisli Árni og
Helga H., og ískaldur sjórinn drakk
ljósiö frá þeim jafnóöum og renndi
því niður.
Enginn maöur sást á ferli. Eg tók
eftir því, aö allir keyröu bátamir
ljósavélar þessa nótt og vafalaust
hefur olíukyndingin haldiö á þeim
hita líka, en þaö vakti þó sérstaka
athygli mína, aö viö skipshlið
var innstunga fyrir rafmagn úr landi.
Fyrir vatnsorkurafmagn, en af
■
Hér upp á hlaövarpann okkar Islend-
inga er aö gægjast fyrirbæri sem nefn-
ir sig samnorrænt umferðaröryggisár.
Þessi feröalangur, sem birtist skyndi-
lega hér á þessari afskekktu eyju,
kemur ekki af tilviljun. — Hér áöur
fyrr, þegar samgöngur í og milli hér-
aöa vom meö ööru sniöi en nú’gerist,'
þótti það umhugsunarefni á afskekkt-
um sveitabæ aö sjá til sóknarprestsins
kafa snjó og ófærö til aö erinda inn á
heimiliö. Hver var sú frétt, eða boð-
skapur, sem prestur haföi aö boöa?
Þessi samnorræni feröalangur hefur
alvarleg tíðindi aö flytja. Hann segir
okkur um umferöarvandamáliö megi
ekki lengur sitja á hakanum sem sjálf-
sagður hlutur. Hann segir Sturlunga-
öldina nánast vera hjóm eitt, miðaö við
það afhroö sem viö höfum goldið vegna
umferðarslysa á þessari öld.
Hér á eftir fara hugmyndir mínar til
lausnar því skipulagsleysi sem óum-
deilanlega ríkir hér hvað varðar um-
feröarmál. Áður en að þeim kemur vil
ég geta þess aö penna mínum er stjórn-
að eins hlutlaust og hægt er án
hagsmuna, án fésambanda, án opin-
berrar stööu. Verö ég þó í þeim atriö-
um, sem fram veröa dregin, að flétta
inn ýmsar orsakir og hugleiöingar frá
fortíöinni.
Ökukennsla
Reglur og kröfur til ökukennaraefna
þurfa endurskoöunar viö. Um fjölda
ára virðist ekki hafa verið fjallaö um
þessi atriði af hálfu þeirra manna sem
leiða eiga þessi mál hér á landi. Við
uppfræðslu ökukennaraefna hafa ekki
veriö settar fram skýrar leiöbeiningar
hvernig haga skuli kennslunni þegar út
í bifreiðina er komiö. Kennaraefnun-
um eru afhentar bækur sem þeir skulu
lesa og læra fyrir hvert próf. Þeim er
ekki gefinn kostur á fræðslu um það
hver breytilegir þeir nemendur kunna
aö veröa sem veita á forsjá. Sumt fólk
á erfitt um tjáningu, er þó ógallað og
vandaö fóik. — Ekki hafa verið notaö-
ar þær upplýsingar sem fyrir Uggja
um aðalorsakir árekstra og umferðar-
slysa til uppfræöslu kennaraefna sem
aftur kæmu þeim upplýsingum vel til
skila í ökukennslu, a.m.k. ekki nægi-
lega.
Margir hverjir sem ökukennslu
stunda hafa slíkt sem aukastarf, aörir
sem aöalstarf. Þaö hefur ekki veriö
nægilega brýnt fyrir ökukennaraefn-
unum aö tekin er ákveðin ábyrgð og
skylda á heröar þegar gefin hafa verið
út réttindi til ökukennslu. Því vill
verða pottur brotinn við sjálfa öku-
kennsluna. Þetta er eðlilegt þegar upp-
fræöslan og menntunin til kennslu-
starfanna er ófullnægjandi. Ennfrem-
ur veröa sauðirnir mislitari í hinu
marga fé þegar sumir hverjir veita
ökukennslu meö höppum og glöppum,
eftir fjárhag eöa persónulegum ástæð-
um. Slíkir menn geta ekki fylgst vel
meö hinum ýmsu atriðum sem þessi
mál varða miklu. Islendingar bjóöa
fólki sínu ungu og snemma út í umferð-
Kjallarinn
Gylfi Guðjónsson
ina og er ekki nema gott eitt um það aö
segja. Unga fólkið íslenska er almennt
vel gefið, vel hugsandi og ánægjuefni
aö starfa meö því. Einn er þó ljóður á
ráöi. Undirbúningsmenntun er lítil
sem engin. Lögreglan á þakkir fyrir
sitt framlag í skólum landsins og slíkt
nokkuð merkilegt framtak hjá lögregl-
unni en ég hef þó ekki enn rekist á þann
bókstaf í lögum sem skyldar lögregl-
una til slíkra hluta.
Eftir þá litlu fræöslu sem veitt er í
skólum má sextán ára ungmenni, rétt
komiö að sautján ára aldri, hafa sam-
• band við ökukennara og hefja ökunám.
ökukennarinn vill koma nemandanum
gegnum próf, hvort sem tímarnir em
fáir eöa margir. Nemandinn vill aö
sjálfsögöu hafa tímana fáa vegna
kostnaöarins. Nemandinn fær bækur
til aflestrar, misjafnar aö gæðum og
innihaldi. Síðan tekur viö ökuskóli sem
tekur yfir þrjú kvöld eina viku, ekki er
þó skylda að fara í slíkan skóla en
þyrfti þó aö vera. Eftir þetta em prófin
tekin, síöan er umferðin framundan
meö öllum sínum fjölda árekstra og
jafnvel dauðinn sem birtist í mynd ein-
falds umferöarsly ss.
Ökunám er dýrt hér á landi þó þaö sé
langtum ódýrara en önnur Norðurlönd
bjóöa upp á. Hér em sem stendur eng-
in mörk um lágmarkstímafjölda fyrir
hvern nemanda, heldur ákvarðar öku-
kennari hvenær hann telur rétt aö gefa
út kennsluvottorð og senda nemanda
til prófs. Erfitt er aö finna mörk um
tímafjölda þar sem svo ákaflega mis-
jafnt er hve marga kennslutíma hver
einstaklingur þarf. Hins vegar mætti
setja einhver lágmarkstakmörk, t.d.
14 kennslustundir. Meö fastari reglum
um ökukennslu má þó ekki gera fólki
þungbærara, fárhagsins vegna, að
leita sér menntunar á þessu sviöi,
hvorki meö háum kröfum um tíma-
fjölda né öðrum hætti. Væri jafnvel
hugsanlegt aö hærra gjald yröi fyrir þá
sem fáa tíma þurfa og heldur lægra
fyrir þaö fólk sem lengra ökunám þarf
aö stunda, þegar að ákveönum tíma-
fjölda er komið. Þannig kynni aö veröa
jöfnuður aö einhverju marki, Ukt og nú
er rætt mikið um vægi atk væöa.
Hinn f ræöilega þátt ökunámsins þarf
að setja markvissara inn í gmnnskól-
ana en nú er gert. Þar þarf m.a. aö
taka sérstaklega fyrir hinar ýmsu
orsakir árekstra og hvaöa orsakir leiöi
helst til árekstra eða slysa. Ennfremur
aö innprenta unga fólkinu nákvæmlega
öll ákvæöi um umferöarrétt og ekki
síst skilning og velvild til annarra sam-
ferðamanna í umferöinni. Þessu fylgi
árlega próf enda fylgir þessi þekking
þá öllu landsfólki hvort sem þaö hefur í
hyggjuaö taka ökupróf eöa ekki.
I umferðarlögum 89. gr. stendur svo:
, Jíennsla í umferðarreglum skal fara
fram í barna- og unglingaskólum.
Menntamálaráðherra setur aö feng-
inni umsögn Umferöarráös reglugerö
um tilhögun kennslunnar og prófkröf-
ur.” Þessi lög vom sett áriö 1970, fyrir
þrettán árum. Ég tel aö Alþingi þurfi
aö fastmóta betur reglur um öll þessi
efni þar sem sýnt er aö lagasetning
sem þessi hefur ekki borið þá uppskeru
sem til var sáö, aö mínu mati, hver
sem ástæðan er.
Bifreiöaeftirlitsmenn gegna hlut-
verki prófdómara skv. lögum sem ann-
aö í þessum efnum. Þeir vilja vinna
starf sitt vel, þeir eru í stööugu sam-
bandi við fólkiö, sem ökuprófin þreyt-
ir, og jafnframt ökukennarana. Próf-
dómararnir hafa ákveönar reglur sem
þeir verða aö framfylgja í starfi sínu.
Þeirra hlutverk er mikilsvert og mjög
er áríðandi aö samræma betur kröfur
til ökukennslu og prófa. Prófdómarar
em síðustu menn sem hönd leggja á
plóginn áöur en gefið er út ökuskírteini
hjá viökomandi lögreglustjóra. Á ferð
minni í New Mexico ariö 1979 átti ég
þess kost aö fylgjast meö ökuprófum
vegna velvildar yfirmanns ríkislög-
reglunnar þar, Mr. Mathesons.
Ákveðna daga vikunnar voru haldin
fræöileg próf sem vora svonefnd
krossapróf. Fólkiö mætti allt í einn sal,
hvort sem þaö var tíu manns eöa f jöm-
tíu manns. Tíminn sem tók allt þetta
fólk aö þreyta próf var 20 til 30 mínút-
ur. Sakavottorö var fengið á staðnum
um tölvu lögreglunnar, tók þaö um
mínútu og heföi komið svar frá
Alaska ef viökomandi hefði gerst þar
brotlegur. Sjónpróf var tekið á staðn-
um af prófdómara sjálfum. Þegar síö-
an tekiö haföi verið ökupróf á bifreiö-
ina sjálfa, var tekin mynd á staðnum í
sérstöku apparati sem gaf síðan út
ökuskírteini meö öllum venjulegum
persónuupplýsingum og mynd.
Þessi þjónusta við fólkið var mér á-
kaflega framandi en þó hafði þessi bær
ekki fleiri íbúa en 36.000 en að sjálf-
sögðu kom fólk annars staðar frá úr
fylkinu. Með þessari lýsingu er ég ekki
aö ásaka ráðamenn hérlendis aö hafa
ekki komið upp slíkri þjónustu viö fólk-
ið enda Bandaríkin milljóna þjóöfélag
sem þarf góörar og auöveldrar skipu-
lagningarvið.
Mér er þó ekki kunnugt um aö em-
bættismenn í dómsmálaráðuneytinu,
sem prófdómarar heyra undir, hafi
lyft fingri undanfarin ár í þá átt aö