Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1984, Síða 12

Eí
.[>861 Jífl'íA .08 flUOAQUMAM .VCI
DV. MÁNUDAGUR 30. APRlL 1984.
12
Útgáfufélag: FRJÁLS FjÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. E YJÓLF.SSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstiórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aóstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjárar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreíðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ SÍDUMÚLA 12. Prentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 2S0 kr. Verð i’ lausasölu 22 kr.
Helgarblað25kr.
Skuldasúpan eykst
Á sama tíma og verkalýðshreyfingin undirbýr hátíðis-
dag sinn á morgun, meö nýjum kröfum og hótunum um
uppsagnir kjarasamninga, lýsir forsætisráðherra yfir
því, að enn þurfi að auka erlendar lántökur hjá ríkissjóði.
Staðan er sem sagt sú, að meðan forysta launþegahreyf-
ingarinnar telur ástæðu til að fara fram á hærri laun, ög
þar með aukin þjóðarútgjöld, verður þjóðarbúið sjálft að
fleyta sér áfram með auknum skuldum.
Allir heilvita menn sjá og skilja, að hér er stefnt í mikiö
óefni. Þjóðin virðist ekki vita sitt rjúkandi ráð. Kröfur um
aukna samneyslu og meira svigrúm í einkaneyslu halda
áfram, þrátt fyrir aö peningar séu ekki lengur til í land-
inu. Menn vilja áfram fá meira fé handa milli, þótt það
fjármagn sé hvergi fengið nema með lánum og aftur lán-
um. Nú er svo komið, að heildarskuldir Islendinga við út-
lönd nema nær 40 milljörðum króna, sem er um og yfir
60% af allri þjóðarframleiðslunni.
Með sama áframhaldi stefnir óðfluga í, að framleiðsla
þjóðarbúsins og landsmanna hrekkur ekki fyrir skuldum,
afborgunum og vöxtum. Það er dálaglegur arfur, sem
næsta kynslóð fær upp í hendurnar og auðvitað engum
bjóðandi. Hann ber vott um yfirgengilegt bruðl, óhóf og
heimtufrekju. Enginn, ekki ríkisstjórn, ekki verkalýður
eða atvinnurekstur, enginn sómakær maður, getur leyft
sér þá skömm að fleyta sér og sínum áfram með gegndar-
lausri skuldasöfnun með það á samviskunni, að það komi
í hlut barna okkar og eftirkomenda að glíma við skulda-
greiðslur af slíkri stærðargráðu.
Vel má viðurkenna, að verðugur er verkamaður launa
sinna. Vel má viðurkenna, að almenn laun hér á landi séu
skammarlega lág. Verkalýðshreyfingin hefur siðferðis-
lega kröfu um breytta skiptingu þjóðarkökunnar.
Á hátíðisdegi verkalýðsins er eðlilegt, að vakin sé
athygli á þeirri staöreynd, að kaupmáttur hefur rýrnað
og launþegar hafa átt undir högg að sækja.
En það er einnig hægt að gera þá siðferðiskröfu til laun-
þegaforystunnar, að hún blási ekki í herlúðra og efni til
ófriðar á vinnumarkaðnum, meðan þjóðin rambar á
heljarþröm. Þegar skuldir hlaðast upp er ekki nema eitt
ráö: að framleiða meira, afla meira í arðsemi vinnu og
verkefna. Tekjur aukast ekki meö verkföllum og upp-
lausn, og skuldir verða ekki greiddar niður, þótt launa-
greiðslur séu auknar. Fyrsti maí á að vera dagur aðvör-
unar og hvatningar, en ekki stund stríðsyfirlýsinga.
Upplýsingar forsætisráðherra um nauðsyn aukinna
erlendra lána ber ekki fjárlagagerðinni í vetur góðan
vitnisburð. Allt frá því í febrúar hafa ráðherrar og
stjórnarflokkar bjástrað við fjárlagagat upp á tvo
milljarða króna. Nú eru ennþá ný göt að koma í ljós,
þannig að f járvöntunin í ríkis- og lánsfjármálum nemur í
það minnsta þrem milljörðum. Þessari fjárvöntun á að
mæta með málamyndasparnaði, skattaálögum og erlend-
um lántökum, sem verða á bilinu 1,8 til 2 milljarðar.
Ríkisstjórn, sem stendur þannig að fjárlagagerð, fær
ekki háa einkunn í búmennsku.
Forsætisráðherra segist ætla að gera þjóðinni grein
fyrir heilsteyptum aðgerðum á öllum sviöum peninga-
mála nú á næstunni, lætur jafnvel í það skína, að hann búi
yfir einhverri töfraformúlu um stöðvun erlendrar skulda-
söfnunar, stöðugu gengi minnkandi verðbólgu og nægri
atvinnu. Betur að satt væri. Það er kominn tími til, að
bæði ríkisstjórn hans, verkalýðshreyfingin og þjóðin öll
hætti að haga sér eins og ábyrgöarlausir óvitar í kröfu-
gerð og bruðli. e'bs
Um kjarasamninga
Nú, þegar öllu því moldviðri sem
þyrlað var upp þegar síðustu kjara-
samningar voru geröir er lokiö, er
ekki úr vegi að setjast niður og at-
huga aðdraganda þeirra í rólegheit-
unum.
Fyrst skulum við fara aftur í
tímann nokkur ár. Samningar hafa
tekið vikur, mánuöi og jafiivel ár. Eg
býst við að allir geri sér grein fyrir
að á því græða engir nema atvinnu-
rekendur. Síöan, þegar allir hafa
veriö orðnir þreyttir á þjarkinu,
hefur verið samið á einni nóttu af
nokkrum mönnum um lítiö, a.m.k.
fyrir þá sem mest þurftu á aö halda.
Það er gömul saga en þó alltaf ný að
það má tala um lágu launin, um að
þau skuli hafa „algjöran forgang”,
en í öllum bænum: Ekki aöhafast
neitt. Það er rangt að ásaka verka-
lýðsforystuna eina fyrir þetta, hún er
aö framkvæma vilja umbjóðenda
sinna.
Það er mál til komið og meira en
þaö að fólkið í verkalýðshreyfing-
unni skilji að þaö ber líka ábyrgö.
Því miður get ég ekki annað, eftir
reynslu mína í verkalýðshreyfing-
unni, en tekiö undir blaðagrein sem
Sighvatur Björgvinsson skrifaði í
þetta blað og nefndi „Hinn grimmi
meirihluti”. En víkjum aftur aö
samningunum.
Þegar núverandi ríkisstjórn gaf út
efnahagslögin sl. sumar var ástandiö
vægast sagt ískyggilegt. Þær fisk-
tegundir, sem Islendingar trúa á,
virtust vera aö hverfa úr sjónum,
verðbólgan komin í 130 stig og um
60% af þjóðartekjum ráöstafaö í
afborgun af erlendum skuldum. Allir
stjómmálaforingjar viöurkenndu
vandann og máluöu ástandið
dökkum litum. Fólkið í landinu var
skelkaö. Ef svo hefði ekki veriö heföi
aldrei tekist að koma þessum bráöa-
birgðalögum og skefjalausu opin-
beru hækkunum svona mótmælalítið
á.
Þrennt gerðist
Á haustdögum gerðist þrennt. Þing
Verkamannasambandsins í Vest-
mannaeyjum samþykkti mótmæla-
laust tillögu um 15 þús. króna dag-
vinnutekjutryggingu á mánuðL
Kjararannsóknamefnd fór af stað
meö láglaunakönnun sem Sókn og-
Framsókn höfðu óskaö eftir og ríkis-.
stjómin kostaði. Og kjarasamningar
vom gefnir frjálsir eftir að launþega-
samtökin höfðu staðiö fyrir undir-
skriftasöfnun um allt land fyrir
frjálsum samningum. Var nú
kallaður saman formannafundur
innan ASI. Það er um 120 manna
hópur, hvaðanæva af landinu.
Þar lagði forseti ASI. fram þá hug-
mynd að samningar væru teknir
heim i hémð og hver reyndi að
komast það sem hann gæti. Því var
tekið f jarri og yfirleitt var sá tónn í
fólki að nú væri ekki tími til átaka.
Var ákveðið að senda 3ja manna
nefnd frá ASI til atvinnurekenda og
ríkisvalds meö 15 þús. króna
kröfuna. Það verður ekki komizt hjá
að geta þess að flest félög innan
VMSI snerust gegn sinni eigin tillögu
eöa þóttust nú skilja hana allt
öömvísi. Þaö var ekki til að auðvelda
samninga og óspart notað af atvinnu-
rekendum, enda buðu þeir ekki neitt
nema úr okkar eigin sjóöum, fjár-
málaráðherra sinn 4% ramma og
var hann þá ekki búinn að finna sitt
fræga fjármálagat. Inni í miðstjóm
ASl komu ekki fram aörar tillögur.
Dagsbrúnarmenn töldu að þeir yrðu
að gera eitthvað út af fyrir sig, en
komu ekki með sérstakar tillögur.
Miklar umræður urðu kringum
könnun Kjararannsóknamefndar og
þaö er skoðun mín að þeir mörgu
fundir, sem fulltrúar verkalýðs-
félaga og atvinnurekenda áttu um
könnunina, hafi verið mjög gagnleg-
ir, miklu gagnlegri en þrætufundir.
Menn gerðu gerðu sér ljóst að það
varð að finna lausn á vanda þeirra
sem vinna á beinum töxtum og hafa
aðeins dagvinnu. Menn gerðu sér
einnig ljóst að eitthvað af þessari
lausn yrði að fara í gegnum sam-
neyzluna. Atvinnurekendur borga
fólki ekki laun eftir framfærslubyrði,

Kjallarinn
Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir
hvorki hér né í nálægum löndum.
Sumir töluðu um neikvæða skatta,
aörir um afkomutryggingu. Sú
tillaga vakti upp mikið harmakvein
og sumir töluðu um þurfamanna-
styrk og ölmusu, orð sem ég hélt að
hefðu dáiö út meö gömlu sveitar-
stjómarlögunum. Tekjutryggingin,
sem við höfum haft um áraraðir, er
auðvitað viss afkomutrygging. ASI
boðaði aftur til formannafundar þ.
19. febr. A meöan beðið var eftir
honum þokaðist heldur í samkomu-
lagsátt og forseti kynnti samkomu-
lagsdrög á þessum fundi. Engir lýstu
sig tilbúna í átök og vildu láta
samninganefndina reyna frekar og
boða aftur fund þ. 21. febr. A mánu-
dagskvöld var fundur í miðstjóm.
Þar vom drögin samþykkt
mótatkvæðalaust. A þriðjudag voru
samningar samþykktir með öllum
greiddum atkvæðum gegn 5 og nú
lýsti form. Dagsbrúnar því yfir að
sitt félag væri ekki með. Allir vita
um hvað var samiö. Trúlega var
enginn ánægður en þar sem svo lítill
vilji var til átaka var gengiö til
samninga.
Að undirskriftum loknum hófst
mikið hemaðarástand sem Þjóðvilj-
anum og klikunni kringum hann er
kennt um. Asmundur, forseti og
miðstjórnarmaður í Alþýöubanda-
laginu, stimplaöur óvinur nr. 1.
Flokkur fólks, sumt úr öðrum
byggðarlögum, óð hér um og reyndi
að fella samninga og tókst það í
Dagsbrún og Sókn. Þær aðferðir,
sem þetta fólk notaöi, hafa ekki sézt
hér fyrr svo ég muni. Sumir hældu
sér af að hafa smeygt sér á fundi í
mörgum félögum til að fella.
Vakning
Þessar aðfarir eiga ekkert skylt
við vakningu. Vonandi á vakning
eftir að verða í verkalýðshreyfing-
unni en hún rís ekki upp frá undir-
ferli og hvers konar ódrengskap. Það
er hins vegar kjörinn jarðvegur fyrir
múgæsingu. Þar kom að fram-
kvæmdanefnd verkalýðsmálaráðs
Alþýðubandalagsins þótti nóg aö
gert og sendi frá sér fræga ályktun.
Létti þá mörgum sem höföu unniö
flokknum og stéttafélagi sínu af
sömu trúmennsku en hin nýja stétt
virti ekki viðlits. Og enn heldur þetta
fólk áfram og hótar að henda
Asmundi Stefánssyni út úr ASI. Eg
held hins vegar að það eigi eftir að
sýna sig aö Asmundur hefur virö-
ingu og traust í ASI og reyndar í
öðrum launþegasamböndum líka.
Hann sýndi kjark og staðfestu
þegar á reyndi. Við, sem þekkjum til
samninga, erum mörg á þeirri
skoðun að ef hann hefði ekki haft
áræði til að leysa erfiðan hnút
værum við enn aö gaufa við samn-
inga. Kannski tekst ríkisstjórninni
að halda þannig á málum að allt fari
úr böndunum.
Eg hef satt að segja ekki trú á því
að fólk taki nýjum álögum meö
jafnaðargeði. Hitt er áfram ráögáta
hvers vegna flokkur, sem hefur
hingaö til talað um sig og verkalýðs-
hreyfinguna í einu og sama orði, sér
sér best borgið með því að höggva
sjálfan sig í spað á þessum viðsjálu
tímum.
Einhvern tíma hefði veriö talið
nauösynlegra að standa saman. En
nýja stéttin hlustar á sjálfa sig,
skrifar um sjálfa sig og sýnist þá
auövitað allt harla gott. Vera má að
svoverði.