Dagblaðið Vísir - DV - 29.05.1984, Blaðsíða 10

10
^■■■■■^■■■■l IMHi Frjáíst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUM5ULA12—14. SÍMI 86Í11. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuöi 250 kr. Verö i lausasölu 22 kr.
Helgarblað 25 kr.
Olafur Jóhannesson
Ölafur Jóhannesson var ekki leikbrúöa í stjórnmálum.
Hann var heldur ekki ímynd þess stjórnmálamanns sem
menn velja sem sjónvarpsstjörnu eöa augastein fyrir
kjósendur. Hann var dulur, jafnvel feiminn, þungur á
bárunni og hæggeröur að eðlisfari. Engu aö síður var
Olafur Jóhannesson þungavigtarmaöur í íslenskum
stjórnmálum og allt frá því aö hann var kosinn formaöur
Framsóknarflokksins og ráðherra í ríkisstjórn réö þaö
úrslitum mála hvaöa skoðun Ölafur haföi. Styrkleiki hans
fólst í góðum gáfum, þrautseigju, orðheldni og miklu
skapi.
í Framsóknarflokknum réöi hann því sem hann vildi
ráöa og sama má segja um ríkisstjórn og þjóðarskútu
meðan Olafur var forsætisráöherra. Hann fór sínu fram
og hafði sitt fram. Stundum meö ráðríki, stundum með
lagni, en alltaf aö yfirlögðu og þaulhugsuöu ráöi. Maður
hafði á tilf inningunni að hvert orð sem Olafur lét út úr sér
hefði verið hugsað út í ystu æsar, enda var honum orða-
gjálfur og lausmælgi lítt aö skapi. Ölafur var eftir-
minnilegur ræðumaður þegar honum tókst vel upp. Jafn
dauflegur og hann gat veriö í ræðustóli þegar lítið lá við,
jafn kraftmikill gat hann verið þegar allt var undir.
A árunum 1971 til 1974, þegar Olafur Jóhannesson
leiddi vinstri stjórnina, reyndi mjög á hann . Bæði vegna
hinna skörpu skila, sem þá urðu í íslenskum stjórnmálum
eftir langan valdaferil viöreisnarstjórnarinnar, og eins
vegna útfærslu landhelginnar í fimmtíu mílur. Þá var
Ólafur foringi fyrir sínu liði, fastur fyrir, sterkur í vörn og
sókn og kjölfesta á sviptisömum tímum.
Aftur í ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar, þegar Olafur
varð fyrir aðkasti vegna meintra tengsla við ýmis
sakamál, kom styrkur Olafs í ljós. Hann reis til varna,
bar af sér atlöguna og kom úr þeirri orrahríð með hreinan
skjöld og sterkari stjómmálamaður en nokkru sinni fyrr.
Ovíst er að nokkur frambjóöandi hafi verið vinsælli í
kosningunum í desember 1979 en Olafur Jóhannesson,
þegar hann bauð sig fram til sigurs í höfuðborginni.
Onnur ríkisstjóm Olafs Jóhannessonar varð ekki langlíf,
en hann tók síðan sæti utanríkisráðherra í stjóm
Gunnars Thoroddsen og enn einu sinni sýndi Ölafur
manndóm sinn og staðfestu, þegar hann stóö traustan
vörð um utanríkisstefnu íslendinga eins og klettur í
hafinu.
Síðasta árið hafði hann dregiö sig í hlé. Hafði látiö af
formennsku í Framsóknarflokknum og gegndi ekki
ráðherrastöðu. En hann sat enn á þingi fyrir flokk sinn og
var eini fulltrúi hans á öllu höfuðborgarsvæðinu.
Skarð hans veröur vandfyllt og ekki heiglum hent að
verja vígið. Sannleikurinn var nefnilega sá að Ólafur naut
fylgis langt út fyrir flokksraöir. Stjórnmálaskoðanir
Ólafs voru aldrei eftir kokkabókum flokkslegra
forskrifta. Hann var næmur fyrir almenningsáliti,
mannlegur og manneskjulegur ef því var að skipta og
talaði til fólksins með þeim hætti að íslendingar höfðu
traust og trú á Olafi.
Nú er kempan fallin frá. Ferill Olafs Jóhannessonar er
langur og merkur í stjórnmálasögunni, en hann er ekki
síðri í fræöistörfum. Sú afrekaskrá verður ekki rakin hér,
en við lát hans er Olafi Jóhannessyni vottuð virðing og
væntumþykja fyrir hlut hans í íslandssögunni. Hann
starfaði á vegum Háskólans og Framsóknarflokksins en
hann var þjóðarinnar allrar. Fyrir það er honum þakkað
og minnst. Fjölskyldu Ölafs og aðstandendum er vottuð
samúð. -ebs
bv
jiotmrvA rrxn «vorff \/c’
. ÞRIÐJUDAGUR 29. MAI1984.
Margt býr í þokunni
Helgin var fremur drungaleg á
Samlagssvæðinu og sumaríö er
áfram kalt, þó ekki snjóaöi nú aö ráði
nema einn dag í liöinni viku.-Tún eru
orðin græn, en þungavörubílar
svamla eðjuna í uppsveitum til þess
aö koma tilbúnum áburöi til bænda.
Klaki er enn ekki alveg farinn úr
jöröu. Fíngert regn og suddi lá yfir
iáglendinu. Svo kom þoka, sem
minnti á rétt bókhald: Þaö augljósa
varö óljóst, það smáa stækkaöi og
sláturhúsið hvarf.
I þorpinu viö ströndina var allt við
sama. Þorskurinn les greinilega ekki
hagtölur mánaöarins og erfarinn, og
ef þaö væri ekki humarinn, þá
væri ekkert viö aö vera. Og humarinn
virðist ekki heldur lesa rétta hag-
fræöi, því meö sama áframhaldi
munu humarbátar klára kvóta sinn í
næsta mánuöi, þar eö kvóti hefur
veriö dreginn saman á suövestur-
hominu, en var aukinn aö sama
skapi í hentugra kjördæmi, eystra.
En allt um þaö. Vinna er guösgjöf
og unnið var í húsinu f rameftir degi á
laugardag í réttum bónusi.
Höftin í Hvíta húsinu
Umræðuefni helgarinnar voru fjöl-
skrúöug. Menn ræddu um einokun og
batnandi stöðu í sjávarútvegi, sem
því miður er þó einvöröungu aö finna
i bókhaldi og tilfinningalifi Þjóö-
hagsstofnunar. Þeir sem vinna í
fiski, hafa allt aöra sögu aö segja.
Þar er útgeröin nefnilega rekin meö
tapi. Skipum hefur veriö lagt í kjör-
dæmum meö daufa þingmenn og
bullandi tap er á fiskvinnslunni, jafn-
vel hjá arösömustu stöövum.
Vestur í Bandaríkjunum varö tap á
fiskkökum og jukki hjá sölufyrirtæki
SH, sem þó er fremur sjaldgæft.
Þetta em vel rekin fyrirtæki meö
góða æru, sem nú eiga í vök aö verj-
ast vegna samkeppni frá Kanada,
þar sem stjómvöld verka fisk sér til
skemmtunar, aö því er virðist og til
að dylja atvinnuleysi.
Þjóðhagsstofnun metur stööuna á
Islandi samt heldur skárri en hún
var í febrúar, síðastliönum, eða sem
nemur 1—2% af tekjum, en fiskafli á
skrifboröum stofnunarinnar, „sam-
kvsemt nýjum áætlunum”, hefur
aukist vemlega meö auknum kvóta,
sem er auövitaö töluverð sárabót,
þegar fiskiskipin er veiðarnar
stunda fá ekki bein úr sjó.
Nóg um það.
En þaö er víðar en í kartöflu-
bransanum, sem viö einokunaröflin
er að fást, en eins og flestir vita þá er
nú útlit fyrir þaö, aö islensku skipa-
félögin missi af flutningum fyrir
vamarliölð, vegna einokunarlaga
frá árinu 1904 vestur í Bandaríkjun-
um, er mæia svo fyrir að aöföng
varnarliðsins skuli sigla með banda-
rískum skipum.
Þaö er vissulega athyglisvert, aö
eiriokunarlög af þessum toga skuli
vera í giidi í heimaríki fr jálsrar sam-
keppni og einstaklingsframtaks. Að
þaö virðast sumsé vera fleiri en við
Framsóknarmenn og Austur-Þjóö-
verjar, sem telja að lög veröi aö
setja um réttlætiö, ef vel á aö fara.
Islensku skipafélögin hafa um
tveggja áratuga skeiö stundað þessa
flutninga, sem veriö hafa buröarás í
tíðum siglingum yfir þetta öröuga
Eftir helgina
JONAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
hafsvæði, eöa N-Atlantshafiö. Breyt-
ing mun því — ef af veröur, raska
siglingatíöni og farmgjöldum vem-
lega, þar eö einokunin hefur í f ör meö
sér verulegan tekjumissi fyrir skipa-
félögin.
An efa telja margir bandarískir út-
geröarmenn aö þetta sé eölileg og
sjálfsögð stefna; sumsé að styöja
siglingar bandariskra kaupskipa, en
meö tilliti til margskonar ivilnana
frá íslenskri iöggjöf, vegna vamar-
iiðsins, veröur naumast annaö
séö en aö einhliöa ákvæöi banda-
riskra laga kalli á endurskoöun
vissra laga á Islandi, er varða aö-
föng vamarliðsins, því aö á Islandi
setja Islendingar þó enn lög. Ef til
vill ættum við því aö setja lög um
þettalika.
Menn munu nú fylgjast gjörla með
árangri af viðræðum Geirs Hall-
grímssonar, utanríkisráðherra, er
nú fara fram um þessi mál í
Washington, þar sem hann talar við
bandariska starfsbræður sína.
Við tvíhliða samningi er ekkert að
segja, en einokun mega Islendingar
aldreiþola.
Islensk fyrirtæki í Bandaríkjunum
starfa eftir bandariskum lögum út í
hörgul. Njóta ekki forréttinda — og
eiga ekki að gjöra þaö, og það sama
áaðgildaálslandi.
Það er vitað, að margir telja mái
þetta „viðkvæmt”, en það er yfirleitt
skráð vörumerki á þeim málum, sem
stjómvöld á Islandi treysta sér ekki
til að leysa með röggsemi. En von-
andi kemst þetta brýna mál þó af
hinu viðkvæma stigi, áður en það
skapar fleiri vandamál en fyrir vom.
Og sú stefna er hér hefur verið ráö-
andi, aö ekki megi móðga þjóðir sem
kaupa af okkur gaffalbita, hefur
aöallega fært okkur vandræði til
þessa.
ökuljós og belti
Umferöarmenning Islendinga var
einnig í umræðunni um helgina, þvi
ef frá eru dregnir venjulegir um-
feröardagar upp á tvö hundmö
árekstra eða svo, veltur og útaf-
keyrslur, þá virðist sérstök hætta
steðja að íslenskum ökumönnum í
sólskini, eöa þegar skyggni verður
meira en eitt hundrað kílómetrar.
Vælandi lögreglu- og sjúkrabílar,
hjartabílar og bmnabilar em þá, aö
því er virðist alltaf á þönum.
I útlöndum heyra slys af þessu tagi
hinsvegar til algjörra undantekn-
inga. Og er mér það t.d. minnisstætt
að eftir tíu þúsund kílómetra öku-
ferð frá Danmörku og suöur um
Evrópu sá ég aðeins einu sinni
árekstur, en það var í Kaupmanna-
höfn, á bak við Royal hótelið. Og viti
menn. Annar bilanna í þeim árekstri
varfrálslandi.
Þaö er aö vísu með hálfum huga,
sem svo vondur ökumaður, sem
undirritaður, áræðir að minnast á
umferöarmál i blöðunum. En þó
fannst mér það athyglisvert sem
maöur sagöi viö mig um daginn, en
hann hélt því fram aö Umferðarráð
(vonandi rétt stofnun?) ætti nokkra
sök á sólskinsárekstrunum, sem viö
lesum s,vo oft um í blöðunum: —
„Maðurinn á litla bílnum kom ekki
auga á strætisvagninn” o.s. frv.
— Þetta er alveg eins og á sjónum,
sagði hann. Þar skilja menn ekki að
skipið s jálft er besta b jörgunartækið.
Núna hvetja þeir menn til þess aö
aka meö ljósum á sumrin líka. Annar
hver bíll gerir þaö, og svo verður þaö
til þess aö ljóslausu bílamir sjást
ekki. Og svo þetta eilífa stagl um
belti, sem eru lögboðin og undanþeg-
inlögunumísenn.
— Það er umferðarmenningin
sjálf, sem þarfnast breytinga, sagði
hann, eða með öðrum orðum, að ein-
asta leiðin út úr vandanum væri sú
að f á Islendinga til þess að aka bílum
eins og gjört er í öðrum löndum.
Þá fyrst munu menn hætta að aka
útaf Miklubrautinni og velta yfir
graseyjarnar, í veg fyrir bílana, sem
1 þar koma úr gagnstæðri átt.
Helgin leiðíinnisetu.
Mér þótti grein Kristínar Halldórs-
dótturíDVlíkagóð.
Jónas Guömundsson, rithöfundur