Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1984, Blaðsíða 20

20
Sú var tíðin að reykingamenn hér
á íslandi og víöar reyktu nánast hvar
og hvenær sem þeim þóknaöist. Ekki
bar mikiö á aö amast væri viö þessu
enda töldu bæöi reykingamennimir og
þeir sem ekki reyktu aö þetta væri
hluti af sjálfsögöum mannréttindum
reykingamanna.
En nú er öldin önnur. Þeir sem áöur
héngu spjátrungslegir í sjoppum og
blésu stórum reykjarbólstrum út í
loftiö fela nú sígarettuna í lófa sér og
blása reyknum laumulega út um nefið.
Enn leyfist þeim þó aö reykja á all-
flestum stööum en á síöustu ámm
hgfur réttur þeirra til reykinga h va r og
h venær sem þeim sýnist fariö æ minnk-
andi.
Og enn á þaö eftir aö versna. Á ný-
liðnum vordögum vora samþykkt á Al-
þingi fslendinga lög um tóbaksvarnir
sem haf a þaö aö markmiöi að draga úr
tóbaksneyslu og þar meö því heilsu-
tjóni sem hún veldur og vemda fólk
fyrir áhrif um tóbaksreyks.
við sig hvort hann hætti tóbaksaug-
iýsingum í tímaritinu eöa hætti aö gefa
þaö út á innanlandsmarkaði, en mjög
lítill hluti af upplagi blaösins fer á
innanlandsmarkaö.
veröi túlkuö þannig aö reykingar veröi
bannaðar í næsta nágrenni viö sjoppur
k vikmy ndahúsanna. Hins vegar
verður alfarið bannaö aö reykja á
bamasýningum kvikmyndahúsanna.
Aðvaranir á umbúðum
Lögin eiga að taka gildi um næstu
áramót og þá mega reykingamenn
eiga þaö á hættu aö veröa atyrtir fyrir
nautn sína nánast hvar sem er neníá
úfi imdir bera lofti og kannski heima
hjásér.
En litum nánar á lögin. Þar segir
meðal annars í kaflanum um sölu og
a uglýsingar á tóbaki:
„Tóbak má því aðeins hafa til sölu
eöa dreifingar aö skráö sé aövörun um
skaösemi vörannar á umbúöir
hennar.”
Þetta hefur veriö reynt áöur hér á'
landi. Áriö 1969 vora sett á Alþingi lög
um merkingar á tóbaksumbúöir þess
efnis aö inníhaldiö gæti valdiö sjúk-
dómum. Merkingin var í höndum
Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins
og var fólgin í því aö líma miöa meö
áletrun á botn tóbaksumbúöanna.
Vinna þessi var illa þokkuö og meðal
annars var þaö haft eftir Jóni
Kjartanssyni, forstjóra Áfengis- og
tóbaksverslunarinnar, aö þetta væri
kleppsvinna. Hann baöst síöar af-
sökunar á þessum ummælum sínum.
Hvaö um þaö. Meö áranum kom i
ljós aö þessar merkingar höföu ekki til-
ætluð ábrif og aö auki var af þeim hinn
mesti óþrifnaöur, fólk reif miöana af
sígarettupökkunum og límdi þá á hvaö
sem fyrir varö. Þessu var því hætt og
lagagreinin numin úr gildi 1971.
Ætla má aö nú sé hægt aö standa aö
þessu á annan hátt, til dæmis má nefna
aö í Sviþjóö eru breytileg varnaöarorö
um skaðsemi tóbaks prentuð á allar
tóbaksumbúðir jafnframt því sem upp-
lýsingar um tjöruinnihald tóbaksins og
fleira er að finna á öllum tóbaks-
umbúðum.
Auglýsingar í tímaritum
„Hvers konar auglýsingar í tóbaki
og reykfæram eru bannaöar hér á
landl Þetta nær þó ekki til auglýsinga í
ritum, sem gefin eru út utanlands af
erlendum aöilum á erlendum tungu-
málum, enda sé megintilgangur þeirra
ekki að auglýsa slikar vörur.”
Síöari hluti þessarar lagagreinar er
nýmæli og mun hann vera settur inn til
að stemma stigu viö tóbaksaug-
lýsingum í tímarítum sem gefin eru út
á Islandi á eriendum tungumálum,
eins og til dæmis Iceland Reviw, en í
því hafa birst tóbaksauglýsingar af og
til á undanförnum árum. Sama gildir
um auglýsingabæklinga Fríhafnar-
innar.
Haraldur J. Hamar, útgefandi Ice-
land Reviw, segist aö sjálfsögöu munu
fara eftir landslögum en segist jafn-
framt ekki vera búinn aö gera það upp
Ekkl yngri en 16 ára
Eftir næstu áramót geta feöur og
mæður sem reykja ekki lengur sagt við
soninn eöa dótturina undir 16 ára
aldri: „Heyröu, skrepptu fyrir mig út í
búö og kauptu sígarettur." Þaö veröur
nefnilega óheimilt að selja einstakling-
um undir 16 ára aldri tóbak.
Önefndur sjoppueigandi í Reykjavík
segir aö þaö muni ekki veröa neitt stór-
fellt vandamál aö fylgja þessum lögum
eftir. Vissulega muni hann ekki taka
upp stranga passaskyldu varöandi
kaup á sigarettum, en börn sem séu
greinilega yngri en 16 ára fái ekki af-
greiddar sígarettur.
Sjoppueigandinn segir ennfremur
aö það sé mjög mikið um að foreldrar
sendi börn sin til aö kaupa sígarettur
svo eflaust geti þetta ákvæöi haft eitt-
hvaö aö segja varöandi tóbaks-
reykingar.
Syrtir I álinn fyrir
reykingamenn
Nú kemur að einum athyglis-
verðasta þætti þessara nýju laga og
fjallar hann um takmarkanir á tóbaks-
reykingum. Þar segir meðal annars:
„Tóbaksreykingar eru óheimilar í
þeim hluta af húsnæði stofnana, fyrir-
tækja og annarra þar sem al-
menningur leitar aðgangs í sambandi
við afgreiöslu eöa þjónustu sem þessir
aðilar veita.”
Þarna lágu reykingamenn í þvL
Þetta þýöir nefnilega í grófum
dráttum að bannaö verður að reykja í
afgreiöslum allra opinberra stofnana,
svo sem banka og pósthúsa, á skatt-
stofunni og yf irleitt alls staöar þar sem
fólk sækir einhverja afgreiöslu eöa
þjónustu. Ennfremur verður öheimilt
að reykja i biðstofum lækna og banka-
stjóra svo og á biöstöövum strætis-
vagna Reykjavíkur á Hlemmi og á
Lækjartorgi. Þá veröur bannað aö
reykja í öllu verslunarhúsnæði, sem
almenningur hefur aögang aö (er
reyndar bannað víöast hvar þegar) og
þar með veröa ungir sem aldnir veskú
aö hætta að svæla inni í s joppum.
Gott fordæmi
En ekki eru öll vigi reykinga-
manna fallin meö þessu því laga-
textinn segir:
„Þetta gildir þó ekki um veitinga-
og skemmtistaöL Þó skulu þeir á
hverjum tima hafa afmarkaöan fjölda
veitingaboröa fyrir gesti sína, sem séu
sérstaklega merkt aö viö þau séu
tóbaksreykingar bannaöar. ”
Siðari hluti málsgreinarinnar er
nýmæli mikiö, sem undirbúningsnefnd
frumvarpsins lagöi ekki í aö leggja til
en okkar góðu alþingismenn bættu inn í
eftir ábendingar frá umsagnaraöilum.
Meö þessu ákvæði ganga Islendingar á
undan meö góðu fordæmi því aö
erlendis, þar sem reykingar hafa veriö
bannaðar meö svipuðum hætti og í
þessum lögum, hafa menn heykst á því
að takmarka reykingar á veitinga- og
skemmtistöðum meö lögum, þó að
víöa um lönd sé það aö veröa nokkuð
algengt að taka frá svo og svo mörg
borö fyrir þá sem reykja ekki.
Reykingar veröa því leyföar enn um
sinn á fyrmefndum stööum meö
þessum takmörkunum. Þeir sem eru
vanir að fá sér sigarettu og kók i hléi i
bíó geta einnig andað aö sér reyknum
léttar því samkvæmt túlkun laganna
munu kvikmyndahús teljast skemmti-
staðir, en jafnframt er trúlegt aö lögin
Starfsmenn ráða sjálfir
„Tóbaksreykingar eru óheimilar:
1.1 grunnskólum, dagvistun bama og
húsakynnum, sem eru fyrst og fremst
ætluð bömum og unglingum yngri en
16 ára til f élags- og tómstundastarfa.
2. Á opinberum samkomum fyrir böm
eða unglinga hafi börn innan 16 ára
aldurs aðgang að þeim.
3.1 heilsugæslustöövum.”
Þama verður ekki mikil breyting
frá því sem nú er nema hvað bannaö
veöur aö reykja í félagsmiðstöðvum og
á dansleikjum og öörum skemmtunum
unglinga yngri en 16 ára.
Reykingamenn meöal starfsfólks
þeirra stofnana sem um getur aö ofan
þurfa þó ekki að örvænta algjörlega
því í lögunum segir ennfremur:
„Yfirmanni stofnunar samkvæmt 1.
og 3. málsgrein er þó heimilt sam-
kvæmt tillögu starfsmannafundar eöa
starfsmannaráös aö leyfa reykingar í
hluta þess húsnæðis sem ætlaö er
starfsfólki sérstaklega, enda skal þess
gætt aö þaö valdi ekki óþægindum
þeim starfamönnum, sem ekki
reykja.”
Þama fylgir sá böggull skammrifi
að séu andreykingamenn meirihlutí
starfsmanna geta þeir í krafti lagabók-
stafsins komiö á algjöru reykinga-
banni. Og þá er fátt til vamar
reykingafólki, að minnsta kosti yfir
vetrartímann.
Vandrötuð leið
Um tóbaksreykingar á öörum
vinnustööum en getiö hefur verið um
aö framan segir í lögunum aö reglur
skuli settar i samráði viö Vinnueftirlit
ríkisins og ennfremur aö þess skuli
sérstaklega gætt aö þeir sem ekki noti
tóbak verði ekki fyrir óþægindum.
Þama er hætt við aö vandrötuð veröi
sú leið sem öllum liki en vissulega er
þaö hvimleitt fyrir þá sem ekki reykja
aö sífellt sé veriö að púa ofan í þá
eitrinu á vinnustaðnum.
Lögin segja ennfremur aö fon-áða-
menn þess húsnæöis sem almenningur
hefur aögang að en fellur ekki undir
ákvæði laganna geti sjálfir ákveöiö að
takmarka reykingar í húsnæöinu og
koma fyrir merkingum þar aö lútandi.
Tilkynni þeir síöan heilbrigöiseftirliti
eöa Vinnueftirliti ríkisins, gilda lögin
jafnt þar sem um þá staöi sem nefndir
eru sérstaklega í lögunum.
Almenningsfarartæki
„Tóbaksreykingar era óheimilar í
farþegarými almenningsfarartækja,
sem rekin eru gegn g jaldtöku.”
Strætisvagnar Reykjavíkur hafa
lengi haft þetta í heiöri og fyrir nokkr-
um áram var sett reglugerð um

Þó svo að reykíngar verði takmarkaðar á veitinga- og skemmtistöðum frá
og með næstu áramótum þurfa menn ekki að óttast að slökkviliðsmenn
ráóist þarinn með slönguna á loftitilað drepa i hjá þeim.
Enn mega menn kveikja sér i sígarettu á skattstofunni en það fer hver að
verða siðastur þviþað verður bannað um áramótin.
DV-myndir: GVA og Bj. Bj.
Farþegum er nú með öllu óheimilt að reykja i innanlandsflugi og gerist ein-
hver svo djarfur að hundsa bannið og láti ekki segjast við áminningu má
visa honum út úr farartækinu!