Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.1985, Qupperneq 14

14
Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjérnarformaöurogOtgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA12—14. SÍMI 684411. Auglýsingar: SIÐUMÚLA33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 684411.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍDUMÚLA12.
Prentun: Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverðá mánuöi 330 kr. Verð í lausasölu 30 kr.
Helgarblað35kr.
Forsenda nýsköpunar
Seðlabankinn sendir viðskiptaráðherra næstu daga til-
lögur um reglugerð fyrir stofnun skipulegs verðbréfa-
markaðar.
Islendingar eru að dragast aftur úr í lífskjörum. Fram-
sæknir menn hér á landi stefna að atvinnuuppbyggingu,
nýsköpun atvinnuvega á tölvuöld. Mörgum er ekki jafn-
ljóst og skyldi, hve nauðsynlegt er, að bankakerfið veiti
slíkri atvinnustarfsemi og annarri þá þjónustu, sem þörf
gerist. Þetta verður aðeins unnt með því að aflétta höml-
um og örva samkeppni. 1 því efni eru hérlendis víöa fyrir
þeir, sem engu vilja breyta, íhaldsmenn, sem einkum
finnast í svonefndum „vinstri flokkum”.
Slík umbreyting er forsenda þess, að nýsköpun heppn-
ist.
Framsýnir menn hvöttu fyrir tugum ára til stofnunar
almenns verðbréfamarkaðar hér á landi.
Þetta er þegar komið verulega af stað. Þróunin hefur
einkum oröið síðustu tvö ár. Nokkrir verðbréfamiðlarar
hafa spjarað sig. Áður fyrr var gjarnan hugsað til slíks
markaðar sem svarts markaðar okurlána. Þessi hugsun-
arháttur er að breytast. Miklu skiptir, að markaðurinn,
sem Seðlabankinn gengst fyrir, hindri í engu frjálsa, eðli-
lega samkeppni á þessu sviði. Ætlunin er, að hann verði
meðal annars skráningar- og eftirlitsaðili.
Dr. Jóhannes Nordal seðlabankastjóri lagði áherzlu á
það í ræðu sinni á ársfundi bankans, að markaðurinn yrði
sem sveigjanlegastur og markaðsaðilar réðu sjálfir
mestu um þróun hans og skipulag.
Tryggt verði með skýrum starfsreglum og eftirliti, að
markaðurinn starfi með sem heilbrigöustum hætti.
Traustar upplýsingar liggi fyrir um viðskipti og starfs-
hætti, þannig að sem bezt sé borgið öryggi þeirra, sem
vilja ávaxta fé sitt fyrir milligöngu markaðarins.
Verðbréfaskipti eiga aö geta farið ört vaxandi. Menn
gera sér vonir um, að verðbréfamarkaðurinn muni örva
sparnað í landinu. Síðar meir er ætlunin, að koma á
skráningu hlutabréfa, þannig að ahnenningur taki miklu
meiri þátt í uppbyggingu atvinnurekstrar en nú er.
Rétt er að undirstrika, að efling fjármagnsmarkaðar,
verður til þess, að stjórnvöld eiga örðugra með að taka
ákvarðanir um vexti og slíkt, sem ekki eru 1 samræmi við
það, sem markaðurinn vill borga. Slík örvun frjálsrar
samkeppni er brýn nauðsyn hér á landi.
Sitthvað hefur veriö gert að undanförnu, eða er í bígerð,
sem ætti að stuðla að frjálsari samkeppni á fjármags-
markaði.
Vaxtafrelsi hefur verið aukið. Með stjórnarfrumvarpi
um bankamál, sem nýlega kom fram, er stefnt að því að
treysta vaxtafrelsið.
Einnig skiptir miklu, að afnumið verði það kerfi, sem
neglir sjóði og suma bankana viö ákveðna atvinnugrein
eða hagsmunahóp. Sjóðina og bankana verður að opna
fyrir frjálsri samkeppni um þjónustu við alla landsmenn.
Það á sérstaklega við, ef nýjar atvinnugreinar spretta.
Iðnaðurinn hefur hérlendis löngum verið útundan um
fjármagnið. Slíkt má ekki standa lengur, hvorki um þann
iðnaö, sem fyrir er, né nýjan iðnað eða aðrar nýjar grein-
ar.
Einnig ber að fagna auknu frelsi í gjaldeyrisviðskipt-
um, sem nú er innleitt.
Haukur Helgason.
DV. FÖSTUDAGUR 3. MAI1985.
Fiskeldi fjötrað
Nýlega komu fregnir um þaö í blöö-
um að kreppuverksmiðjan við Arnar-
hólinn væri búin að semja lög um
fiskeldi og ætlaði sér forræði greinar-
innar. Það hrislast auðvitað ónotin
niöur eftir bakinu á nútímafólki við til-
hugsunina. Islendingar hafa nefnilega
þá bitru reynslu, að menn sem sjá
styttuna af Ingólfi Amarsyni út um
skrifstofugluggann sinn hafa ekkert
vit á atvinnumálum. Þegar horft er
yfir þær atvinnugreinar, sem ráðu-
neytin hafa tekiö undir vemdarvæng
sinn blasir við sjálfsbjargarieysið.
Brennt barn
forðast eldinn
Það er uggvænlegt að blindasti þurs-
inn, landbúnaðarráðuneytið, virðist
ætla sér að gína yfir fiskeldi. Þessu
ráöuneyti hefur tekist að gera íslenska
bændur að bónbjargarmönnum. Þar
hefur ráðuneytið notið dyggrar leið-
sagnar Stéttarsambandsins og Búnað-
arfélagsins.
Einstakir bændur eru algjörlega
áhrifalausir um eigin hag. Þeir eiga
allt undir landsmeðaltölum öldunga-
veldisins, enda virðast stóru samtökin
vera að bresta.
Komið hefur veriö á kreik þeim orð-
rómi, að í landbúnaði sé unnið að stór-
kostlegri nýsköpun og til þess sé veitt
gífurlegu opinberu fé. Hagfræðingur
bændaveldisins sprengdi þá loftbólu,
þegar hann upplýsti nýlega, að lang-
samlega stærsti hluti fjárins rynni í
gamla dótið. Nýsköpunin var eins og
nýju fötin keisarans og svo ætla þessir
herrar að fara að stýra fiskeldinu. Þeir
virðast halda að fiskeldið sé handhæg
og þægileg aukabúgrein milli mjalta.
Einnig hefur heyrst, að sjávarút-
vegsráðuneytið ágimist fiskeldiö líka.
Ekki er það fýsilegur kostur.
Stuðningur sjávarútvegsráðuneytis-
ins við útvegsmál í gegnum áratugina
hefur leitt til þess að greinin er öll rek-
in með tilskipunum frá sjávarútvegs-
ráðuneytinu, Lindargötu 9, 3. hæð til
vinstri. Það hreyfir sig hvorki fiskur
né fleyta ofan sjávar eða neðan án þess
að framsóknaraugun haukfránu fylg-
istmeö.
Gæf tryppi í túni
Þannig hafa stjómmálamenn ætíö
viljað hafa tryppin sín. Þeir velja þau
sem eru gæf og ættbókarfærð. Þeir
hafa þau í túni og kenna þeim aö éta úr
lófa sér. Þeim em aðrar bjargir bann-
aðar en þær, sem húsbóndinn skaffar.
En svo kom fiskeldið. Nú hafa ráðu-
ney tin tvö, komist að því að þar er villi-
hestur á ferö, utan girðingar. Hann er
ferðmikill, frýsar hátt og lætur mikið
yfir sér. Þau grunar jafnvel, að hann
sé á leiðinni í góða haga. Þá er að koma
böndum á hann, og reka inn í fram-
sóknarréttina.
„Okkur vantar stjómvöld sam styðja fólk og hvetja og muna afl þau eru þjónar okkar en ekki herrar. Okk-
ur vantar ekki gamla kerfifl yfirfœrt ó fiskaldi."
ÞAÐ ÞURFTI
BARA SLYS
Fyrir alllöngu skrifaði ég töluvert
mál um björgunarstarfsemina í
landinu og sat stutta ráðstefnu um
hugsanlegar breytingar á henni.
Nokkur umræða spannst þá víða um
skipulag björgunaraðila í landinu og
tilhögun aðgerða. Svo lá hún í láginni
þar til óbundinn maður á jökli féll í
spmngu og 100—200 menn þustu af
stað úr öllum áttum. Þá blossaöi upp
umræða á ný og nær allir sem tjáðu sig
voru sammála um að svona nokkuö
gengi ekki og að nú væri kominn tími
til að „gera eitthvað”. Margir horfðu
til ráöherra sem yppti eiginlega öxlum
og tautaöi eitthvað um nefnd.
En björgun og leit em ekki
dægurflugur eða leikur. Hér er um að
ræða skyldu samfélagsins gagnvart
hverjum einstaklingi. Slík þjónusta er
ókeypis og sjálfsögð; reyndar með því
fororði að sjómenn, flugmenn, ferða-
langar o.s.frv. hlíti settum reglum,
kunni varúðarráðstafanir og hætti sér
ekki um of. Hitt er augljóst að ávallt
verða mörg vafaatriði þótt ekkert
þeirra réttlæti gjaldtöku; menn keppa
við náttúruna og sjálfa sig.
Hvaft þarf að gera
og hvers vegna?
Núverandi margskipting og hálfgerð
samkeppni er gengin sér til húöar, hafi
hún verið nauðsynleg til þess að koma
fótunum undir aðstoð sem ríkisvaldið
hefur látið vera að sinna að mestu.
1. Sameina á allar björgunarsveitir á
löngum tíma, deildarskipta þeim
eftir sérþjálfun og verkefnum og
koma upp öflugum björgunar-
miðstöðvum í helstu landshlutum.
2. Ríkisvaldið verður að kosta, að
hluta, bæði starfsemi og þjálfun.
Fleiri atvinnumenn vantar, en sjálf-
stæði deilda er mikilvægt.
3. Skipulag aðgerða á ávallt að vera á
einni hendi og er þá sjálfgefið að
forysta björgungarsveitanna og
Almannavarnir komi þar til.
4. Tilhögun aðgerða verður að vera í
samræmi við tilefnið. T.d. hefði
dugaö að senda flugvélakostinn og
10—20 manns á sleðum og snjóbilum
inn á Vatnajökul um daginn.
Aðgerðum þarf líka að skipta í stig:
Frumleit, fínleit og eftirleit, svo
dæmi sé nefnt.
Þetta og fleira þarf til vegna þess að
reynslan sýnir aö þess þarf. Einnig má
benda á fátækt sveitanna, sambands-
leysi og þá staðreynd að þjálfun, fjár-
öflun og alls kyns vinna er oftast
framkvæmd í þrígang í þreföldu kerfi
með ótrúlegri tímasóun.
Frumkvæði vantar
Hlutverk ríkisvaldsins er ekki aðeins
á fjármálasviðinu í þessum málum. I
raun á frumkvæðið að skynsamlegum
skikk aö koma frá viðkomandi
ráðuneyti. Nú er hins vegar ljóst að
þaðan er þess ekki að vænta. Almanna-
vamir hafa þegar unnið verulegt starf
að samhæfingu björgunarliðs í
ákveðnum tilvikum og ná vart lengra
einar og sér. Ur því að mikill
a „Ur því aö mikill meirihluti al-
w mennra félaga björgunar-
sveitanna er ekki mótfallinn margs
konar samhæfingu, og jafnvel sam-
einingu, verður frumkvæðið að koma
fráþeim.”