Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1985, Qupperneq 12

12
DV. MIÐVIKUDAGUR 20. NOVEMBER1985.
Útgáfufélag: FRJALS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóriog útgáfustjóri:. HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
, Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍASSNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÖSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALLSTEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn: SlÐUMÚLA 12-14, SlMI 686611
Auglýsingar: SIÐUMÚLA33, SlMI 27022
Afgreiðsla.áskriftir.smáauglýsingar og skrifstofa: ÞVERHOLT111.SIMI 27022
Sími ritstjórnar: 686611
Setning.umbrot.mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ SlÐUMÚLA 12
Prentun: ARVAKU R H F. - Askriftarverð á mánuði 400 kr.
Verð i lausasölu virka daga 40 kr. - Helgarblað 45 kr.
Niðurstöður launþegaþinga
Margra hagur er bágur. Því er sitthvað rétt, sem segir í
ályktunum þinga launafólks nú um helgina. „Launafólk
hefur orðið illa úti í öfugþróun síðustu ára. Kaupmáttar-
rýrnun hefur þrengt hag heimilanna, og bág afkoma og
vaxtaokur gert fólki nær ókleift að stofna og halda
heimili.” Svo sagði í ályktun Landssambands íslenzkra
verzlunarmanna. Þarna er fast að orði kveðið. Verka-
mannasambandið sagði, að mikil umskipti hefðu átt sér
stað í afkomu almennings undanfarin þrjú ár. Nú væri
svo komið, að íslenzkt verkafólk byggi við einhver lé-
legustu lífskjör allra þjóða á norðurhveli jarðar.
Menn verða að skilja, að skerðing lífskjara varð ekki
fyrir þremur árum. íslenzkir landsfeður höfðu um langt
árabil þar á undan haldið svo á málum, aö lífskjör okkar
höfðu í raun skerzt. Það sem gerðist fyrir þremur árum,
var það eitt, að við tókum ábyrgð gerða okkar. Þetta var
uppskeran.
Hitt er rétt, að hagur heimilanna er víða bágborinn
eftir þetta. Skuldir hrannast upp. Æ fleiri eru á leið undir
hamarinn, ef svo heldur áfram. Húsbyggjendur síðustu
ára hafa verið illa sviknir og eru enn. Sjálfsagt er, að
launþegahreyfing hafi forystu um úrbætur. Ályktanir
þinganna um helgina gefa til kynna, að einhverjar vonir
séu um, að rétt verði á spilum haldið. Ekki stoðar lengur
það eitt að gera sem hæstar kröfur og berjast fyrir
miklum krónutöluhækkunum á kaupi.
Þetta skildi Verkamannasambandið aö nokkru. Á þingi
þess var meðal annars undirstrikað, að sambandið væri
reiðubúið til viðræðna um nýjan kjarasamning án þess að
gera kröfur um, að gamla vísitölukerfið yrði aftur tekið
upp. Þetta er mikill áfangi. Fagna ber því, þegar þing
stórra launþegasamtaka viðurkenna, aö mikilvæg atriði í
baráttu fyrri ára hafa verið á misskilningi byggð.
Kjarabætur launþega þurfa að verða að mestu með
Öðrum hætti en hárri krónutöluhækkun. Af nógu er að
taka. Landssamband verzlunarmanna talaði um vaxta-
okur, en í reynd þýðir ekki að halda uppi lægri vöxtum en
markaðurinn gefur tilefni til. Ella stefndi að nýju í það
ástand, að „gæðingar” stjórnenda gengju fyrir um lán.
Kjör almennings í landinu yrðu ekki bætt. En talið um
vextina á rétt á sér, þegar hugsað er til þess tímabils, er
lánskjaravísitalan hækkaði margfalt meira en launin.
Stjórnvöld skulda því fólki töluverðar fúlgur, sem þá tók
lán, til dæmis til húsbygginga og íbúðarkaupa.
Því þarf að bæta hag húsbyggjenda. Ennfremur þarf að
draga úr skattheimtu. Bæði þingin gerðu ályktanir um af-
nám tekjuskatts af almennum launatekjum. Það er rétt
hugsun.
Launþegar skyldu einnig skilja, að minni skattheimtu
mundi fylgja samdráttur í ríkisgeiranum.
Þingin ályktuðu um kaupmáttartryggingu. Verka-
mannasambandið sagði: „Aukning og trygging kaup-
máttar er krafa okkar, og til þess að svo geti orðið þarf
ríkisstjórnin að gerast ábyrgðaraðili að samningunum.”
Eftir er að sjá nánar, hvað felst í slíkum tillögum. Þær
stefna vissulega í rétta átt eins og mál horfa. Frjálsir
samningar eru æskilegir. En ríkið getur við núverandi að-
stæður víða komið inn í og þarf að gera það. Ríkið ræður
hér á landi yfir stórum hluta þjóðarbúsins. Til dæmis má
ekki eyöileggja skynsamlega kjarasamninga með því að
keyra upp verðlag á opinberri þjónustu.
Haukur Helgason.
Jafnaðarmenn eru eina
stjórnmálaaflið, sem getur sótt
fylgi frá Sjálfstæðisflokknum og
þ.a.l. breytt pólitískum styrk-
leikahlutföllum í þjóðfélaginu,
þannig að markverðum árangri
skili.
Jafnaðarmenn eru afdráttarlaus-
ir stuðningsmenn varnasam-
starfs lýðræðisríkjanna; við
styðjum þá meginreglu í efnahags-
lífínu að einstaklingar og fyrir-
tæki keppi á markaði um verð
og þjónustu; við erum andvígir
þeirri spilltu ríkisforsjár- og fyr-
irgreiðslupólitik, sem einkennir
núverandi stjórnarflokka og
reyndar AB líka; við ætlum lýð-
ræðislega kjörnu ríkisvaldi tak-
markað en þýðingarmikið hlut-
verk til að jafna eigna- og tekju-
skiptinguna í þjóðfélaginu eftir
á, og höfum einir flokka fullmót-
aða og framkvæmanlega
stefnu í þeim málum.
Málefnalegt frumkvæði
Ólíkt hinum flokkunum er Al-
þýðuflokkurinn nú sameinaður á
traustum hugmynda- og stefnu-
grundvelli. Hann er eini stjórn-
málaflokkurinn, sem fullnægir
þeim skilyrðum, sem nefnd voru í
upphafi og hefur því nauðsynlegt
vaxtarrými. Meðan Framsókn bíð-
ur örlaga sinna, AB er í vörn, þá
er Alþýðuflokkurinn í sókn. Hann
hefur málefnalegt frumkvæði;
og hann hefur augljósa getu, sem
sannaðist í skoðanakönnunum sl. sjálfir.“

,Oft er spurt: Væri ekki æskilegt að AB yrði með sem þriðja hjól
undir vagni í nýrri nýsköpunar stjórn? Því svara kjósendur auðvitað
Nýjar leiðir í pólitík
vetur, til að vinna sér fylgi, bæði
frá hægri og vinstri. Frá verka-
lýðsinnum og jafnaðarmönn-
um, sem hafa orðið fyrir vonbrigð-
um með AB; frá samvinnumönn-
um, sem viðurkenna staðreyndir
um að forstjóraveldi SÍS og Fram-
sóknar hefur afvegaleitt þá hreyf-
ingu; frá óánægðum sjálfstæðis-
mönnum sem ofbýður spilling
pilofaldakapítalismans í Sjálf-
stæðisflokknum og stendur stugg-
ur af ofstæki markaðshyggju-
trúboðsins frá hægri.
En er þá ekki órökrétt, að Al-
þýðuflokkurinn stefni að stjórnar-
samstarfi með Sjálfstæðis-
flokknum? Skoðum það nánar.
Auðvitað kysum við helzt, að hér
myndaðist 2ja-flokka kerfi, þar
sem tvær meginfylkingar, annars
vegar öflugur jafnaðarmanna-
flokkur og hins vegar hægri flokk-
ur eða fíokkar, skiptust á um völd-
in.
Hvers konar
stjórnarsamstarf
En meðan það hagsmunabanda-
lag, sem gengúr undir nafninu
Sjálfstæðisflokkur, hefur umtals-
vert fjöldafylgi, verður bandalagið
ekki svo auðveldlega sniðgengið
við stjórn landsins. Og úr því að
senda verður Framsókn í hug-
sjónalega endurhæfingu, eins og
Ingvar Gíslason er sammála mér
um, er ekki margra kosta völ.
Og menn skulu aðgæta eitt: Sjálf-
stæðisflokkurinn er bandalag.
Jafnaðarmenn eiga meiri samstöðu
með sumum hópum þessa banda-
lags en öðrum. Við þurfum t.d. að
ná samstarfi við sjávarútvegs- og
iðnaðarhópa Sjálfstæðisflokksins
til þess að rétta hlut framleiðsluat-
vinnuveganna og landsbyggðar-
innar gegnum nýja gengis- og
gjaldeyrisverzlunarpólitík. Með
slíku bandalagi verðum við að
leggjast á eitt um að halda í skefj-
um uppivöðslu braskaraliðsins og
öfgamanna markaðstrúarinnar.
Sú staðreynd, að þjóðin er komin
fram á yztu nöf í erlendri skulda-
söfnun, og nauðsyn þess að afstýra
nýrri holskeflu óðaverðbólgu kall-
ar á sterka stjórn, þ.e.a.s. samn-
inga hinna raunverulegu höfuð-
andstæðinga.
Þetta þýðir að samstjórn þessara
flokka kemur því aðeins til greina
að jafnaðarmenn semji um málefni
í slíku stjórnarsamstarfi út frá
afdráttarlausum styrk. Við
sýndum á sl. vetri að fylgi Alþýðu-
flokksins getur verið á bilinu
20-25%. Með málefnalegri sam-
^ „En meðan það hagsmunabandalag,
W sem gengur undir nafninu Sjálfstæðis-
flokkur, hefur umtalsvert fjöldafylgiý verð-
ur bandalagið ekki svo auðveldlega snið-
gengið við stjórn landsins.“
Kjallarinn
JÓN BALDVIN
HANNIBALSSON,
FORMAÐUR
ALÞÝÐUFLOKKSINS
Vinstra megin
við miðju
stöðu og samstarfi við stuðnings-
menn Bandalags jafnaðar-
manna getur þessi fylking náð
styrkleika yfir 30%. Nái hún slík-
um styrkleika hafa gerzt stórtíð-
indi: Slík kosningaúrslit væru al-
varleg vefenging á forystuhlut-
verki Sjálfstæðisflokksins. Og
það mundi þýða, að þeir sundur-
leitu hópar, sem nú starfa saman
innan AB, mundu ekki framar
geta gert tilkall til forystuhlut-
verks meðal vinstri manna.
Þar með hefði óheillaþróun í ís-
lenzkum stjórnmálum, allt frá ár-
inu 1938, verið snúið við. I stað
þess að kommúnistar klufu stjórn-
málahreyfingu jafnaðarmanna og
verkalýðshreyfinguna hvað eftir
annað, væri því tafli nú snúið við.
Þvi að þá mundi bróðurpartur
núverandi verkalýðsfylgis AB
snúast á sveif með okkur. Það
þýddi að stjórnmálaþróunin hér á
landi færi meir í þann farveg, sem
hún hefur farið, annars staðar á
Norðurlöndum.
Er AB stjórnhæft?
Oft er spurt: Væri ekki æskilegt
að AB yrði með sem þriðja hjól
undir vagni í nýrri nýsköpunar-
stjórn? Því svara kjósendur auð-
vitað sjálfir. Fái AB, þrátt fyrir
allt, umtalsverðan stuðning kjós-
enda, kæmi slikt auðvitað vel til
greina. Stuðningur verkalýðsarms
AB við slíkt stjórnarsamstarf væri
auðvitað verulegur fengur. Það er
t.d. athyglisvert, að hugmyndir
Þrastar Ólafssonar um „lífs-
kjarasáttmála“ ganga mjög í
sömu átt og stefna Alþýðuflokks-
ins. Ásmundur Stefánsson hefur
reifað hugmyndir um atvinnu-
pólitík á svipuðum nótum og við
jafnaðarmenn. Þessir aðilar t.d.
hafa sýnilega lært sina lexíu af
óförum AB í þremur ríkisstjórnum.
En því fer fjarri að forystumenn
AB almennt hafi látið sér þá
reynslu að kenningu verða.
Á hitt er að líta, að vinstri öfga-
hópar innan AB ættu mjög bágt
með að þrífast í slíku samstarfi.
AB yrði auðvitað að sætta sig við
áhrifaleysi í utanríkismálum. Og
það er fyrirsjáanlegt, að „bylting-
arsinnar" og stjórnleysingjahópar,
svo sem t.d. Fylkingin, Trotzky-
istar, Fidelistar og aðrir istar yzt
til vinstri í AB, myndu varla tolla
innan AB í slíku stjórnarsamstarfi.
Auðvitað væri æskilegt að þessir
hópar, ásamt með leifum gamla
Stalínistakjarnans, hrykkju út úr
AB frá vinstri og stofnuðu eigin
kommúnistaflokk. Alveg eins og
það væri út af fyrir sig æskilegt,
að kommúnistarnir með öfugu for-
merki, þ.e. markaðshyggjutrúboð-
ið, hrykki út úr Sjálfstæðisflokkn-
um frá hægri og stofnaði nýjan
hægriflokk. Slík þróun mundi
auðvitað festa fjöldahreyfingu
jafnaðarmanna mjög í sessi sem
varanlegt stjórnarforystuafl og
kjölfestu í íslenzkum stjórn-
málum.
Þetta er ekki svo óaðlaðandi
framtíðarsýn fyrir frjálslynt og
umbótasinnað fólk á fslandi. Þetta
væri verðugt verkefni að vinna að
fyrir nýja kynslóð, sem senn erfir
skuldugt þjóðarbú og úrelt flokka-
kerfi.
Jón Baldvin