Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1985, Blaðsíða 13

DV. MIÐVIKUDAGUR 20. NOVEMBER1985.
13
Alþýðubandalagið:
Sjálfu sér trútt
„Alþýðubandalagið hefur fyrir löngu I
^ kastað marxismanum og sósíalismanum
fyrir borð. Það var gert þegar við stofnum
AB.“
Það hafa margir orðið til þess að
skrifa um Alþýðubandalagið og
landsfundi þess. Svavar Gestsson
segir að andstæðingar AB hafi
orðið fyrir vonbrigðum og allir
AB-menn, sem ég hef heyrt til,
segja að flokkurinn sé betri en áður
og lýðræðislegri. Morgunblaðs-
menn spá áframhaldandi deilum og
afturför en Jón Baldvin segir að
AB hafi ekki alveg gert upp við
hinn gamla arf „allsherjarsósíal-
ismans".
Ég sé þetta öðrum augum. Rétt
eins og ég þóttist sjá aðdraganda
landsfundarins öðrum augum en
AB-menn sjálfir.
Aðalvandi Alþýðubandalagsins
er hvorki starfshættir, gallaðir
forystumenn né skortur á stefnu.
Vissulega er eitthvað til í slíkri
gagnrýni en hún sneiðir hjá megin-
atriðinu.
Kratisminn er málið
Því er nefnilega þveröfugt farið
sem Jón Baldvin segir. Alþýðu-
bandalagið hefur fyrir löngu kast-
að marxismanum og sósíalisman-
um fyrir borð. Það var gert þegar
við stofnun AB. Síðan þá hefur
verið unnið að því að hreinsa burt
áhrif sósíalismans í starfi flokksins
og þeirri stefnu sem birtist í starfi.
Auðvitað eru enn í flokknum menn
er hafa marxískar skoðanir en
summa þeirra hefur ekki meiri
áhrif í flokknum en frjálslyndar
skoðanir hafa í Sjálfstæðisílokki.
Einkunn Hjörleifs Guttormsson-
ar í dagblaði fyrir fáeinum árum: -
AB er sósíaldemókratiskt bandalag
- er rétt. Og meirihluti flokks-
manna vill svo hafa.
í þessu leynist höfuðvandi AB. í
einn stað er sósíaldemókratísk
umbótastefna hvorki framtíðar-
lausn né róttæk verkalýðspólítík
og í annan stað er ekki rúm fyrir
marga kratafiokka þegar til lengd-
ar lætur: AB, Alþýðuflokk, BJ og
fjölmarga einstaklinga. Greining
Jóns Baldvins á stöðunni og hvatn-
ing um sameiningu krata er rétt -
nema hvað einn stór krataflokkur
og hans starf getur aldrei orðið
íslenskum launamönnum annað en
plástur á holund úrelts þjóðfélags
sem er uppfullt af ósættanlegum
andstæðum.
Blandað hagkerfi
Unga fólkið í AB heldur að betri
starfshættir og ný umbótastefna
breyti þessari stöðu. Um leið skrif-
ar það undir vottorð um langlífi
„blandaðs hagkerfis" og heldur
virkilega að það sé hægt að útrýma
skattsvikum, okri, misskiptingu
auðs, fátækt og spillingu án þess
að kippa grunninum undan öllu
efnahagskerfinu. Ofangreind atriði
eru lífæðar kerfis þar sem það er
lifibrauð fárra að skara eld að eigin
köku með öllum tiltækum ráðum
eða verða undir ella. Þetta fólk
þorir ekki einu sinni að horfast í
augu við krata Alþýðuflokks og
BJ og segja: - Okkur skilja einung-
is að fáein áhersluatriði. Utanrík-
ismál hafa hvort eð er verið í
skamm- arkróknum við stjórnun
landsins og skipta litlu máli.
Uppspretta kratismans
Einhver kann að undrast hvernig
ég megi halda því fram að umbóta-
stefna og borgaralegir starfshættir
geti verið vandi stjórnmálaflokks.
Fimmtán ára vegferð A-flokkanna
sýnir að svo er; staða verkalýðs-
hreyfingar og máttleysi sýna að svo
er. Stefna, sem ekki býður öllum
þáttum séreignakerfisins byrginn,
Kjallarinn
ARI TRAUSTI
GUÐMUNDSSOIM,
KENNARI, MENNTASKÓLANUM
VIÐ SUND
færir launamenn ekki skref fram á
við - þegar á heildina er litið og
til langs tíma því umbótahlutverki
hagræðinganna er lokið. Kratism-
inn hefur átt þátt í að tryggja
okkur borgaralegt þingræði, ýmis
borgaraleg réttindi, almannatrygg-
ingar og félagsþjónustu. En lengra
verður ekki komist með hans hjálp.
Þjóðfélagið elur án afláts á hug-
myndum kratismans. Þokkalegur
efnahagur, velferðarkerfi og hug-
myndir um meiri jöfnuð (en ekki
fullan) gera að verkum að sósíal-
demókratisk stefna verður það
róttækasta sem þingræðið býður
upp á. Það er engin furða að höfuð-
vigi kratismans er á Norðurlöndum
og í þeim Evrópuríkjum sem auð-
ugust eru.
Alþýðubandalagið er angi af
þessari þjóðfélagshreyfingu; borið
uppi af atvinnustjórnmálamönn-
um, skrifstofufólki úr verkalýðs-
hreyfingunni og menntafólki með
flöktandi og dálítið tæknikenndar
hugmyndir. Verst er að síðast-
nefndi hlutinn er meira upptekinn
af því að vera ekki kerfiskarlar og
-kerlingar en að segja þeim hug-
myndum upp að framtíðin fyrir
verkafólk sé fólgin í nýjum at-
vinnugreinum og nýjum tækni-
brellum. Hún er nefnilega fólgin i
nýrri eignaskipan; byltingu yfir-
ráða, ekki byltingu framleiðslu-
tækja eða greina. Hitt kemur á
eftir.
Og í staðinn?
Einhver kann líka að undrast að
ég telji árangri verkalýðsflokks
borgið með því að hampa marxisma
og andstæðum þess sem AB stendur
nú fyrir. Marxisminn er svo tamur
þeim sem kúga alþýðuna; marxism-
inn sem varð að hundstryggð við
Sovétríkin. Ég veit vel að upptaka
marxisma táknaði nú fylgishrun
AB og ég veit vel að marxismi á
íslandi þyrfti að verða annað en
afbökun hans og ég veit að hann
þyrfti endurnýjunar við. En hann
er um leið eina hugmyndafræðin
sem sýnir að okkar þjóðskipulag
getur ekki staðið öldum saman;
sem rissar upp stefnu andstæða
stéttasamvinnu og lýsandi fyrir
öðruvísi eigna- og stjórnskipulagi.
Vinna eftir þeim nótum byrjar
smátt þar sem sósíaldemókratísk
stefna hefur mótað fjöldann í ára-
tugi. Hún myndi leiða til pinulítils
Alþýðubandalags - í byrjun.
Hefði AB viljað afmarka sig frá
hugmyndum, t.d. Jóns Baldvins,
Halldórs ráðherra eða Svavars, um
hvernig aðstoða á útgerðarkapítal-
istana við að gera út og komast
hjá væntanlegu skipbroti hins
„blandaða hagkerfis" hefði lands-
fundurinn átt að lýsa yfir þeirri
stefnu að AB myndi keppa að því
að endurskipuleggja útveginn í
samvinnu smáútgerðarmanna, sjó-
manna og fiskvinnslufólks - án
arðræningjanna. En AB er sjálfu
sér trútt og hefur öllu að tapa.
Ari Trausti Guðmundsson.
— er rétt. Og meirihluti flokksmanna vill svo hafa."
Nauðungaruppboðið:
Hvað gera þingmenn?
^ „Á þingi sitja menn sem eru svo klárir
að þeir fara út í hinn stóra heim og
halda fyrirlestur um stjórnmál í verðbólgu-
ríki.“
í látlausri stofu í 3ja herbergja
íbúð sitja ung og hnípin hjón.
Nauðungaruppboðið á íbúðinni er
afstaðið. Þau horfa út í bláinn.
Þora ekki að líta hvort á annað.
Hvað hafði eiginlega gerst? Hvað
hafði farið úrskeiðis? Fyrir nokkr-
um árum höfðu allir verið þeim
sammála um að hið eina rétta væri
að koma sér upp eigin húsnæði.
Þannig sköpuðu þau sér öryggi
fyrir sig og börnin. Mikilvægast
væri að þurfa ekki að leigja. Það
væri dýrt. Þar fyrir utan þyrfti
kannski oft að flytja og börnin oft
að skipta um umhverfi og skóla.
Hann var kennari, hún fóstra.
Börnin orðin þrjú. Þau höfðu unnið
eins og skepnur undanfarin ár en
engum endum náð saman. Lánin,
sem þau höfðu tekið, höfðu bara
hækkað og hækkað.
í dag, einmitt í dag, hafði þeim
reiknast þannig til að þau væru
komin yfir erfiðasta hjallann.
Hvert ættu þau að flytja? Ættu þau
að leita til Félagsmálastofnunar?
Hvað gerist eiginlega á þingi í
svona málum? Var öllum sama?
Á þingi og í borgarstjórn sitja
menn sem hugsa um sameiningu
BÚR og ísbjarnarins. Stórar pen-
Kjallarinn
ERNAV.
INGÓLFSDÓTTIR
HJÚKRUNARFRÆÐINGUR
ingafúlgur í húfi. Hagsmunir þjóð-
arinnar í veði. Allt skal gert til
þess að bjarga þessum fyrirtækjum.
Það er gert.
Enginn bjargar þeim.
Á þingi sitja menn og ræða mál
Hafskips og skuldir þess við Út-
vegsbankann. Litlar 510 milljónir
króna eru nefndar í því sambandi.
Þjóðarhagur í veði. Banki að fara
á hausinn. Stórt fyrirtæki að fara
á hausinn. Enginn segir af sér.
íbúðin þeirra er upp á tæpar 2
milljónir króna.
Á þingi sitja menn langt fram á
nótt. Þeir sjá ekki eftir tíma sínum.
Það þarf að stoppa flúgfreyjuverk-
fall af. Flugsamgöngur við ísland
í hættu. Hvar er Arnarflug?
Enginn á þingi vakir yfir þeim.
Á þingi sitja menn og ræða hin
stórkostlegu okurlán sem á mark-
aðnum eru. Bankarnir rjúfa þagn-
aðarleynd sína. Hvers vegna? Þessi
neðanjarðarstarfsemi ógnar
bankaveldinu. Þá verður allt leyfi-
legt.
Kannski hefðu þau átt að taka
okurlán.
Á þingi sitja menn sem hugsa um
hvort bankar séu of margir á ís-
landi, miðað við önnur lönd. Of
dýrar innréttingar, málverk, risna,
laxveiði.
Enginn banki gat lánað þeim.
Á þingi sitja menn sem eru svo
klárir að þeir fara út í hinn stóra
heim og halda fyrirlestur um
stjórnmál í verðbólguríki.
Enginn flytur fyrirlestur um þau.
Á þingi sitja menn og karpa um
bjórmál og eitthvað álíka ómerki-
legt. Þeir fara í hanastélsveislu á
eftir og dást hverjir að öðrum.
Skála.
Enginn skálar fyrir þeim eða
dáist að þeim.
Á þingi sitja menn sem kjósa
hverjir aðra í nefndir; nefndir sem
búa til þykka doðranta. Síðan
mæta nefndirnar með doðrantana
á þingið því þeir eru svo miklir að
vöxtum að enginn hefur tíma til
þess að lesa þá. Það bregður svo
við að örfáir þingmenn eru mættir
í þingsölum til þess að hlusta. Þeir
eru uppteknir við að búa til aðra
doðranta.
Hverjir búa til doðranta um þau?
Það hefur verið gert. Doðrantur
upp á 300 blaðsíður hefur litið
dagsins ljós. Milliþinganefnd var
nefnilega kosin í júni í sumar. Þessi
nefnd var stofnuð og skipuð bæði
stjórnarliðum og stjórnarandstæð-
ingum. Átti að móta tillögur til
úrlausnar. Hvað hefur gerst? Mátti
kannski enginn þingmaður vera að
því að hlusta á innihald doðrants-
ins?
Sigtúnshópurinn ætlar á næst-
unni að birta opinberlega loforð
þingmanna sem þeir hafa gefið um
lausnir í húsnæðismálum.
Á meðan. I öðrum íbúðum úti um
allt land horfir ungt fólk hvort á
annað með vonarneista í augum.
Það er ekki fyrr en á morgun að
þeirra íbúð fer undir hamarinn.
Erna V. Ingólfsdóttir.