Dagblaðið Vísir - DV - 12.08.1986, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 12. ÁGÚST 1986.
Frjálst, óháö dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Síðbúin vísindaárátta
íslendingar ákváðu fyrir hálfu fjórða ári að hætta
hvalveiðum. Margir voru að vísu óánægðir með þá nið-
urstöðu, en Alþingi hafði tekið af skarið. Ef sú niður-
staða hefði fengið að standa í friði, væru lífsbjargar-
möguleikar íslendinga mun traustari en þeir eru nú.
Slysið, sem síðan gerðist, var, að sjávarútvegsráð-
herra fann upp vísindahugsjón, setti undir sig haus og
vann henni almennt fylgi hér á landi og meirihlutafylgi
í fjölþjóðaklúbbi, sem kallast Alþjóða hvalveiðiráðið.
Það er súpan, sem við sitjum í og sem á eftir að hitna.
Nefna má nýja ályktun Landssambands smábátaeig-
enda um hvalveiði sem dæmi um, hvernig vísindaáráttan
hefur seint og um síðir heltekið þjóðina. Þar er hvað
eftir annað getið um vísindi, vísindaveiðar og vísinda-
iðkanir. Síðasta orðið, vísindaiðkanir, er fegurst.
Ekki er vitað, að Landssamband smábátaeiganda
hafi nokkru sinni fyrr fjallað um vísindaiðkanir eða
tjáð ást sína á þeim. Sambandinu hefur að því leyti
svipað til þjóðarinnar í heild, sem lætur sig vísindi litlu
skipta og ver þjóða minnstu fé til vísindaiðkana.
Meðan úr öllum hornum heyrast harmafregnir um
sáran fjárskort til vísindaiðkana hefur Hafrannsókna-
stofnun fengið á fjárlögum þessa árs 15.576.000 krónur
til hvalarannsókna. Nemur þetta þremur fjórðu af allri
fjárveitingu til sérstakra verkefna stofnunarinnar.
Margir hefðu verið fegnir að sjá þótt ekki væri nema
helminginn af þessari upphæð renna til tölvurannsókna
fyrir sjávarútveginn og kannski hinn helminginn í til-
raunir í lífefnaiðnaði, svo að nokkur brýn dæmi séu
nefnd. En vísindaárátta hvalveiðanna hefur forgang.
Hinar rúmu fimmtán milljónir ríkisfjárlaga virðast
þó ekki ætla að segja alla sorgarsögu ársins, því að sjáv-
arútvegsráðherra hefur hótað þjóðinni, að hún verði
sennilega að greiða niður stórtapið af útgerðinni. Verð-
ur vísindaárátta ráðherra og þjóðar þá orðin dýr.
Sorglegt er að sjá starfsmenn Hafrannsóknastofnun-
ar koma fram og játa trú á vísindahugsjón sjávarútvegs-
ráðherra. Með því hafa þeir stuðlað að þeirri sjálfs-
blekkingu íslendinga, að hvalveiðar okkar séu ekki
stundaðar í ábataskyni, heldur vísindaskyni.
Fyrir utan landsteinana hafa fáir trú á þessari hug-
sjón vísindaiðkana. Menn fást alls ekki til að sam-
þykkja, að veiða þurfi 120 stórhveli til að útvega
vísindamönnum eitthvað að gera. Næstum allir halda
því fram, að vísindaveiðar okkar séu yfirvarp eitt.
Mál þetta versnaði, þegar sjávarútvegsráðherra tók
upp á að halda fram, að innanlandsneyzla hvalkjöts
væri hið sama og sala þess til Japan. Það var svo aug-
ljós orðhengilsháttur, að hann varpaði skugga á fyrri
kenningu ráðherrans um vísindahugsjónir okkar.
Vafalaust hyggst ráðherrann halda með fylktu liði á
næsta fund Alþjóða hvalveiðiráðsins, þegar fjallað verð-
ur um, hversu mikið hóf verði að hafa á vísindum af
þessu tagi. Þar mun hann berjast eins og naut í flagi
og valda þjóðinni fögnuði - og ómældum skaða um leið.
Ekki skiptir aðalmáli, hvort hinum óþreytandi ráð-
herra tekst eða tekst ekki að verja undanhaldið á næsta
fundi ráðsins. Hitt er mikilvægara, að íslendingar verða
þá enn betur en nú stimplaðir sem hinir verstu menn,
er ekki beri að kaupa af neinar sjávarafurðir.
Gott væri, að Landssamband smábátaeigenda og ís-
lendingar almennt láti æði vísindaáráttu renna af sér
og fari að líta raunsæjum augum á þjóðarhagsmuni.
Jónas Kristjánsson
Sjávarsútvegsráðherra neitaði ágreiningi við forsætisráðherra.
Vísindin efla
alla dáð!
Að undanfömu hefur farið fram
mikil umræða um hinar svokölluðu
hvalveiðar íslendinga. Ekki hafa
menn kannski verið alveg á sama
máli um ágæti þessara veiða, þótt
þeir sem vegsama þær hafi verið iðn-
ari við að koma skoðun sinni á
framfæri.
Þegar Alþjóðahvalveiðiráðið tók
þá stefiiu að friða skyldi þessa stór-
fiska urðum við alveg ólmir. Ekki
svo að skilja að okkur kæmi ákvörð-
un ráðsins ekkert við - enda munum
við vera aðili að því og hljótum því
að þurfa að hlíta samþykktum þess
- heldur þótti okkur það meiriháttar
íhlutun í innanríkismál okkar að
stugga við áralangri veiði af þessu
tagi hér á íslandi.
Eöa ein í heiminum
Og því var bardagi undirbúinn.
Kjallarinn
Þorsteinn
Valgeir
Konráðsson
nemi í prentiðn
„Þegar sú stefna var mörkuð að Mða
skyldi hvalinn, þá ákváðu ráðamenn þjóð-
arinnar að hefja herferð í því skyni að
vinna málstað okkar fylgi.“
Flestum þótti það fáránlegt eða jafii-
vel hlægilegt að það gæti skipt
einhverjum sköpum fyrir hvala-
stofiiinn í höfúnum þótt við veiddum
eins og tvö þrjú hundruð á ári. Út
af fyrir sig er sú ályktun rétt, en þau
rök eru bara ekki þungamiðja þessa
máls. Við verðum að gera okkur
grein fyrir því að okkur er skylt að
gangast undir meirihlutasamþykktir
þeirra ráða, bandalaga, sjóða, stofii-
ana eða samtaka, sem við tökum
þátt í. Alveg jafiit þótt okkur þyki
ákvarðanimar stundum vera í litlu
samræmi við það sem við heföum
helst kosið. Það er að segja á meðan
við enn viljum halda góðri samvinnu
og sambandi við önnur ríki - eða
þangað til við verðum ein í heimin-
um.
Þegar sú stefiia var mörkuð að
friða skyldi hvalinn, þá ákváðu
ráðamenn þjóðarinnar að hefja her-
ferð í því skyni að vinna málstað
okkar fylgi. Og nú voru það vísindin
sem voru okkur hugleiknust. Áróð-
urinn skyldi byggður á hinum
nývaknaða áhuga okkar á því að
lifhaðarhættir hvalanna yrður
rannsakaðir. Og ef eitthvað það
kæmi í ljós - að rannsóknum loknum
- sem styddi nauðsyn friðimarinnar
þá mundi afstaða okkar ef til vill
verða endurskoðuð.
En við tókum skakkan pól í hæð-
ina. Áróðursaðferðin var meingöll-
uð. Það átti líka eftir að upplýsast
að annað vakti fyrir okkur en rann-
sóknir í þágu vísindanna. Áður en
varði kom það nefnilega á daginn
að allt slíkt hjal var yfirskin.
Hugsunin gleymdist
Nú, hvemig þá?
Jú, þegar augu nokkurra virtust
vera að opnast fyrir nauðsyn þess
að rannsaka þessa skepnu og að
gera þyrfti átak í þeim efiium, þá lak
það út að samfara og samtímis áhug-
anum um hvalarannsóknimar
stóðum við í samningaviðræðum við
Japani um að kaupa af okkur allar
þær afurðir sem yiðu til af þessum
veiðum.
Nú fóm augnalok þeirra hálf-
vöknuðu að síga á nýjan leik. Þeir
sem við íslendingar þó höföum unn-
ið á okkar band fóm nú að efast um
heilindin. Sífellt fleiri hölluðust nú
að þvi að hvalarannsóknaáhuginn
væri eitthvað málum blandinn. Og
auðvitað var hann það. Áróðursað-
ferðin var vanhugsuð. Það vom ekki
vísindin sem vom í fyrsta til þriðja
sæti - heldur hagnaðarvonin.
Og þá komum við að kjamanum
Heföum við einfaldlega haft rænu
á að byggja áróðurinn á öðrum rök-
um, eins og til dæmis þeim að okkur
væri lifsspursmál að veiða þessi dýr
og að það væri liður í því að við
gætum áfram búið í þessu landi - sem
sumir segja að sé á mörkum hins
byggilega heims - þá heföum við
vakið samúð þjóðanna og ekkert ríki
heföi agnúast út í þessar veiðar okk-
ar. Við hefðum sigrað - álíka eins
og í þorskastríðunum. En af því að
hugsunin gleymdist, þegar áróður-
inn var hafinn, þá höfum við þegar
tapað. Það er of seint að söðla um
núna.
„Alltaf sammáia“
Svo einfalt er það.
Sættum okkur því við ósigurinn
og hegum sókn á „önnur mið“. Þjóð-
félagið er í engum vandræðum með
að leggja þessu fólki, sem hefur haft
sitt lífeviðurværi af þessum veiðum,
til aðra vinnu og annars konar -
jafii vel eða betur borgaða.
Nokkrum dögum áður en Halldór
Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra
fór til Bandaríkjanna, í því skyni að
reyna að ná sáttum í þessu hvala-
máli, spurðist það út að kominn
væri upp ágreiningur milli hans
(Halldórs) og Steingríms Hermanns-
sonar forsætisráðherra um það
hvemig staðið skyldi að lausn þess-
ara deilu. Sjávarútvegsráðherra
neitaði því að vísu í útsíðufrétt í DV
að um nokkum slíkan ágreining
væri að rseða. Hann heföi þó ekki
þurft að skammast sín fyrir þótt svo
heföi verið, varla að minnsta kost
ef marka má orð spekingsins forðum
tíð: „Þegar tveir menn em alltaf
sammála - er annar óþarfur".
Tökum ósigrinum
En svona í lokin. Umræðan um
þessi mál hefur verið harla skrautleg
undanfarið. Nokkrir hafa til dæmis
lagt til að við segðum okkur úr
Nató og vísuðum vamarliðinu á dyr
- nema því aðeins að við fengjum
að veióa hvali til að selja Japönum.
Mér dettur nú í hug textinn hans
Ómars Ragnarssonar: „Lok, lok og
læs og allt í stáli“ - eða orð Guð-
rúnar Helgadóttur nýlega sem hún
beindi til þingmannanna (og sjálfe
síns): „Elskumar mínar, verður ykk-
ur ekki bumbult?“ Rétt er þó að
geta þess að tilefhið var ekki hval-
veiðar í rannsóknEiskyni. En ég segi:
Tökum ósigrinum og gerum okkur
ekki að meiri viðundrum. Blöndum
ekki óskyldum málum í þessa um-
ræðu. Ef vísindin eiga að efla alla
dáð má ekki hafa í fi-ammi blekking-
ar eða beita tvískinnungi. Og þar
sem við höfum orðið uppvís að því
að tilgangurinn með þessum hval-
veiðum var allt annar en rann-
sóknaáhugi í þágu vísindanna - þá
verðum við að láta staðar numið og
viðurkenna mistökin sem upphaf-
lega vom gerð þegar áróðursplanið
var skipulagt.
Best væri að við lærðum af þeim.
Þorsteinn Valgeir Konráösson,