Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.1987, Blaðsíða 19

FIMMTUDAGUR 21. MAÍ 1987.
19
DV
Menning
Hinn samofni þáttur
Tónlist Hjálmars Helga Ragnarssonar við
leikrit Federico Garcia Lorca, Yermu, og
flutningur hennar.
Mörgum þótti skrýtið að Federico
Garcia Lorca skyldi ekki fella tónlist
sjálfur að leikritum sínum. Til þess
hafði hann alla burði, að talið var.
Eða þá að hann skyldi ekki fá ein-
hvem vina sinna, til að mynda
Manuel de Falla, til þess. En eins og
góður maður sagði - texti Garcia
Lorca er allur ein músík. Það gegnir
raunar íurðu hve lítið hefur verið
samið af tónlist við ljóð Garcia Lorca.
Það eina sem heimsþekkt hefur orðið
eru líkast til ljóðin í Fjórtándu sin-
fóníu Schostakowitsch, sem er
reyndar miklu fremur ljóðasveigur
en sinfónía, en telst þó sinfónía samt
líkt og Jarðarljóð Mahlers.
Eins og hún hafi alltaf átt að
vera
Það er máske vegna hins ríka mús-
íkalska innihalds texta Garcia Lorca,
bundins sem óbundins, að menn
hverfa frá því að yrkja í tónum ofan
í hann. í uppfærslu Þjóðleikhússins
á Yermu hefur það orðið að ráði að
fá Hjálmar Helga Ragnarsson til að
tónskreyta verkið. Þar er tónskáldi
fengið mikið vandaverk í hendur. í
fyrsta lagi af orsökum sem að framan
er getið, en einnig vegna vals á formi.
Á músíkin til dæmis að vera til
skrauts eða í bakgrunni, til að skerpa
á, undirstrika, lyfta eða magna upp
tilfinningar? Hjálmar Helgi Ragnars-
son kýs að láta hana gera eitthvað
af þessu öllu og meira til. Eiginlega
samvefur hann tónlist sína leikriti
Garcia Lorca á svo listilegan hátt að
manni finnst að hún hafi alltaf átt
að vera þama.
Goðgá
Hlutverk tónlistarinnar er í þessu
tilviki djúpstæðara heldur en þegar
*

. ■'
; ■ ■
Hjálmar H. Ragnarsson tónskáld.
við erum venjulega að tala um tón-
list við leikrit eða leikhljóð. Þama
er farið að líkt og í góðri kvikmynd,
þar sem samofinn þáttur tónlistarinn-
ar er ómissandi í allri framsetningu.
Á eina verkan tónlistarinnar í leikrit-
Tónlist
Eyjólfur Melsted
inu var ekki minnst að framan,
tengiþáttinn. þar sem atriði leiksins
em tengd saman með tónlistinni á
spennuþrunginn. tilvísandi hátt.
Re>mdai- naut sá þáttur sín ekki allt-
af til íúlls vegna ótímabærs klapps.
Mér ftnnst það jafnmikil goðgá að
klappa á eftir hverju atriði í leik eða
ópem og að rjúfa helga heild sin-
fóníunnar með lófataki.
Ég á, eftir þessa sýningu, bágt með
að hugsa mér hugarvíl Yermu án
stuðnings tónlistar Hjálmars Helga.
í allri sinni einfeldni magnar hún og
skerpir þann tilfinningaflaum sem
geysist fram í harmleik Garcia Lorca.
Þar sem tónlistin kemur fram í hefð-
bundinni leikhússmynd, þ.e. sem
beint söngatriði, má segja að há-
punkturinn sé Þvottakvennakórinn.
I útfærslunni á sviði Þióðleikhússins
minnti hann mig á Sígarettukórinn
úr Carmen, nema hvað þessi þvotta-
kvennakór hitti betur í mark, mest
sökum þess hve miklu jarðbundnari
harrn er.
Af viti
Svo er heldur ekki í kot vísað með
flutninginn. Fyrst ber að nefria frá-
bæra túlkun Signýjar Sæmundsdótt-
ur. sem er að helga sér sæti í
framvarðasveit söngvara okkar.
Spumingin er bara hvort nokkurt
svigrúm sé fyrir jafiiupplagða Wagn-
ersöngkonu þér heima. Slagverks-
leikurinn er líka hnitmiðaður og
litríkur - styðjandi. en jafnframt
kreíjandi um athyglina þegar það á
við. í þessari sýningu höfðu menn vit
á að leyfa leikurunum að syngja það
sem þeir gátu sungið og síðan að láta
söngvara taka við. Það var eitt af
því, til dæmis, -sem gerði Þvotta-
kvennakórinn svo áhrifamikinn. Eins
og tónlistin kemur fram í sinni sam-
ofiiu mynd í þessari leiksýningu, held
ég að leita verði langt til að finna
hliðstæð dæmi þess að tónlist hafi
verið notuð af jafnmiklu viti í leik-
húsi okkar.
EM
Undir veitíðariokin
Tónlelkar: Sinfóniuhljómsveitar islands i
Háskólabíói 14. maí.
Stjórnandi: Arthur Weissberg.
Einleikari: Barry Douglas.
Efnisskrá: Nikolay, Rimsky-Korsakov:
Rússneskir páskar; Sergei Prokofiev:
Píanókonsert nr. 3 i C-dúr, op. 26; Carl
Nielsen: Sinfónia nr. 5.
Komið er fram yfir lokadag og fer
nú einnig að styttast í tónleikaver-
tíðinni. Næstsíðustu fimmtudags-
tónleikar á dagskrá og einleikarinn
pilturinn sem vann keppni nokkra
kennda við Tschaikowsky í fyrra.
Um árabil hefur það gilt sem eins
konar óopinber heimsmeistaratitill
ungra tónlistarmanna. En fyrst átti
hljómsveitin okkar eftir að hita upp.
Til þess valdi hún alkunnan forleik,
með ótal hápunktum og alls kyns
margendurteknu „bombasto“, Rúss-
neska páska, eftir Nikolay Rimsky-
Korsakov. Það gekk á margan hátt
prýðilega, nema hvað lúðrunum
leyfðist að freta upp á sitt allra gróf-
asta í nærri því hverri stórinnkomu.
Að sjálfsögðu með alkunnum afleið-
ingum slíks fjárans frets - þeim, að
tónstillingin fór úr skorðum. Það er
kannski út af fyrir sig gott að svo
grunnt sé niður á anda áhugamenns-
kunnar en verst að hann skuli skjóta
upp kollinum á þennan hátt.
Snör handtök
Sem betur fer koðnuðu þessar
hræringar áður en út í næsta stykki
var komið, en það var einmitt ein-
leiksverkið, þriðji Píanókonsert
TórJist
Eyjólfur Melsted
Prokofievs, sem snillingurinn Barry
Douglas lék einleikinn í. Eins og
fyrr var á drepið vann pilturinn
Tschaikowskykeppnina í fyrra og
það er ekki á neinna aukvisa færi.
Til að góma slíka kappa þarf snör
handtök og hér voru þau blessunar-
lega viðhöfð, hvað sem annars má
um þá deild hljómsveitarinnar segja.
Og hljómsveitin stóð sig bara vel í
leik sínum með þessum frábæra,
unga snillingi. - Það mætti vel huga
að því að fá hann hingað aftur.
Arthur Weissberg hljómsveitarstjóri.
Ekki alveg upp á hreina
dönsku en ágætt samt
Ekki er það á hverjum degi að
hljómsveitin okkar spilar Nielsen
sinfóníu. Örlítið er blessaður karlinn
þó betur þekktur en þegar hann var
í hernum. Sögð er sú saga að rúss-
neskan menningarkommissar hafi
langað að koma að gröf Carls Niels-
en. Sá sem lóðsaði hann um Odense
hafði meiri áhuga á djassi, en gamla
Nielsen, og fór með gestinn að gröf
óþekkta hermannsins. „Er þetta gröf
Nielsens spurði komissarinn"? „Já,
já, svarði lóðsinn - sko, þegar hann
var í hemum, var hann alveg
óþekktur". Það var ekki alveg upp
á hreina dönsku, með kokstuði og
öllu fínu, sem Arthur Weissberg lét
hljósveitina spila Nielsen, en glæsi-
legt var það engu að síður - Kannski
öllu glæsilegra en samkvæmt þeim
/ reglum sem í Danaveldi tíðkast. Og
nú bar lítið á grófleika lúðra. Þeir
vom eins og aðrir, þegar hér var
komið, í sama stuði og aðrir til að
spila vel.
EM