Dagblaðið Vísir - DV - 30.08.1988, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 30. ÁGÚST 1988.
Frjálst.óháO dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SÍMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð I lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Margar góðar hugmyndir
Hugmyndir fjármálaráðuneytisins, sem leggja átti
fyrir ríkisstjórnina í morgun, eru margar af hinu góða.
Þetta er sumpart óvenjulegt framtak í ríkisbúskapnum.
Ætlunin er að eyða íjárlagahalla á næsta ári. Þetta verði
gert meðal annars með miklum samdrætti í ríkisrekstri.
DV hafði skýrt frá því, að fyrir nokkrum vikum
stefndi í allt að fjögurra milljarða halla hjá ríkinu á
næsta ári. Ekki þarf að fjölyrða um, hversu vofeiflegt
slíkt hefði verið. Rök hafa verið færð fram um, að halla-
rekstur ríkisins hefur undanfarin ár verið einhver mesti
bölvaldur efnahagsmála. Lítt stoðar, að ráðherrar býsn-
ist yfir þenslu og verðbólgu, meðan þeir sjálfir valda
mestu um þá óáran. Tími var kominn til að aðhafast
eitthvað, sem máli skipti. Stundum hefur verið rætt um
niðurskurð ríkisútgjalda, en allt hefur það reynzt hjóm
eitt. Vissulega eigum við eftir að sjá, hvort orð og efnd-
ir standast á næsta ári. Fyrir yfirstandandi ár var full-
yrt, að enginn halli yrði á ríkisrekstrinum. Svo gekk
fram eftir yfirstandandi ár. En þá tók að stefna í halla.
Sama gæti auðvitað orðið uppi á teningnum á næsta
ári. Ríkið kynni að fara af stað með yfirlýsingum um,
að enginn halli verði. Síðan gæti orðið verulegur halli,
þegar upp yrði staðið.
En miklu skiptir að gera nú alvörútilraun til að eyða
hallanum. Staðan nú gefur vonir um, að hjá halla verði
komizt. Að minnsta kosti er þetta samkvæmt tillögum
Q ármálaráðuneytisins allt annað en sá fjögurra millj-
arða halli, sem stefndi í að óbreyttu.
Almenningur kann að sætta sig við halla á ríkis-
rekstri. En slíkt er skammsýni. Halli hjá ríkinu ýtir
undir verðbólgu, sem síðan kallar á gengislækkanir.
Þetta hefur valdið vandræðum Qöldans, svo sem himin-
háum vöxtum. Ríkishallinn hefur valdið miklu um við-
skiptahallann við útlönd. Glapræði var að reka ríkissjóð
með halla í undanförnu góðæri. Það gildir einnig nú,
að almenningur og fyrirtæki eiga ekki ein að borga brús-
ann, ef dregið verður úr þenslu. Ríkið á sjálft að vera
með í aðhaldsseminni. Þetta felst sumpart í tillögum
Qármálaráðuneytisins. Ekki er vitað, hvaða undirtektir
þessar tillögur fá, þegar þetta er skrifað.
Hugmyndir íj ármálaráðuneytisins um niðurskurð
eru yfirleitt góðar. Hugmyndir um skatta eru verri.
Vissulega er rétt fyrir ríkið að taka á næsta ári veruleg-
ar tekjur af bjórnum. En ekki á að auka skatta á fjár-
magni. Sjálfstæðisflokkurinn ætti í ríkisstjórn að fella
hugmyndir um slíka skatta.
Fjármálaráðuneytið vill leggja sumar opinberar
stofnanir niður. Meðal þeirra eru Skipaútgerð ríkisins,
rafmagnseftirlitið, Orkustofnun, fasteignamat, sjúkra-
samlög, Búnaðarfélagið og húsameistari ríkisins. Þessar
stofnanir má vel leggja niður, en vanda ber það verk,
svo að aðrir komi sumpart í staðinn. Gott væri, ef ís-
lenzka ríkið yrði í fullri alvöru þátttakandi í þeirri þró-
un, sem víðast gerist, og leggi niður ríkisstofnanir.
Þá yrðu aðrar stofnanir gerðar sjálfstæðari og ætlun-
in, að þær stæðu undir sér sjálfar. Þar má nefna Ríkisút-
varpið, Póst og síma, ýmsar rannsóknastofnanir og Þjóð-
leikhúsið. Mörgum mun þykja erfitt að kyngja þeim
bita. En ríkið verður að taka til hendinni.
Margt fleira kemur fram í hugmyndum fjármálaráðu-
neytisins um niðurskurð. Vonast verður til, að ríkis-
stjórnin ljúki hið fyrsta við samningu fjárlaga, sem helzt
tæki mið af slíkum tillögum.
Haukur Helgason
„En réttindi mörg og sjálfsögö eiga enn langt í land og þeim held ég á lofti á sama hátt og fatlaðir sjálf-
ir ... “ segir greinarhöfundur.
Víðs vegar
af vettvangi
„Það á ekki alltaf að vera að
kveina og kvarta," sagði ágæt vin-
kona mín við mig að loknum lestri
pistils eftir mig í DV um fjölbreytt-
an vanda fatlaðra. Hún getur djarf-
lega talað því ekki er æðrast þó að
oft blási óþyrmilega á móti og erfið
fötlun hindri allflest það sem við
hin teljum sjálfsagða þætti lífsins
gæða.
„Við kærum okkur ekki um
endalaust vol og víl eða viður-
styggilega vorkunnsemi en við vilj-
um jafnrétti í raun - sama rétt og
aðrir - álíka möguleika og aðrir -
ekki endalausar hindranir og
þungfæra þröskulda. Okkur vantar
einhvem Magnús Kjartansson með
eldmóð og þor og hugsjón og vald
- já, virkilegt vald sem vel yrði
notað.“
Nokkurn veginn svona hljómaöi
sköruleg og skelegg ræða hennar
og þýddi lítt fyrir mig auman að
benda á að einmitt hefði ég viljað
vera aö segja hið sama í DV á dög-
unum, ekki vol heldur völ, völ á
sömu lífsgæðum til fatlaðra og ann-
arra - jafnrétti í raun, án þung-
færra þröskulda.
Ég þóttist hafa verið að hamra á
hlutum sem eru svo sjálfsagðir í
raun en svo erfiðir oft í allri fram-
kvæmd - hamra þá heita, eins og
sagt er, til þess að vekja og virkja
samfélagið til enn öflugri átaka
meðhinum fatlaða, sem hver á sín-
um vettvangi leggur fram sinn hlut
og gæti gert í ýmsum tilfellum enn
betur, notið margs betur, ef auð-
veldari farvegir til sjálfsbjargar á
enn fleiri sviðum væru fundnir.
En hún vinkona mín vildi að ég
reyndi aö benda á hversu mikið
framlag fatlaðra er í dag, hversu
víða er vel unnið, hversu áræði,
vilji og þor einkenna víða það sem
fatlaðir fást við.
. „Bentu á“
„Bentu fólki á Sjálfsbjargarhúsiö,
nýja félagsheimihö þar, dagvistina,
endurhæfingarstöðina og allt það
sem fram fer þar. Bentu fólki á hús
Blindrafélagsins, vinnustofm- þar,
bókasafn, hljóðver, .íbúðir, félags-
aöstööu og allt sem þar er unniö.
Bentu á miðstöö M.S.-félagsins í
Álandinu, hversu margir njóta þar
mikiis sem ekki er völ á annars
staðar.
Segðu fólki frá einangraðasta
hópnum í Félagi heymarlausra og
hvaða afrek þar hafa veriö unnin
á ýmsan veg til að létta þeim lífs-
gönguna, líka af foreldrafélaginu.
Taktu æfingastöð Styrktarfélags
lamaðra og fatlaöra fyrir, sumar-
starfið í Reykjadal fyrir bömin,
gleöigjafa þeirra til þroska um leið.
Bentu þeim á Gigtarfélagið og
endurhæfingarstöð þess, sem bið-
hstarnir einkenna, og allir þekkja
einhvem sem er með gigt, ef hann
eða hún eru þá ekki gigtveik sjálf.
Farðu yfir starfsemina hjá Laufi
- baráttu þess fyrir ílogaveika -
baráttu þess gegn fordómum - fyrir
staðreyndum um eðh sjúkdómsins
- upplýsingastarf og síöar aðstoð á
ýmsan veg.
Vektu athygli á þessu.
Segðu frá Iþróttafélagi fatlaðra
og___fyrirhugaðri íþróttamiöstöð
KjaHarinn
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi ÖBÍ
þess ágæta félags - afrekum fólks-
ins þar, meðal annars á erlendri
grund. Biddu fólk að rétta þessum
ötula áhugahópi hjálparhönd svo
að draumurinn verði að virkileika
sem allra, allra fyrst. Og ekki
gleýma SIBS, þótt minnisvarðar
þess félags, og lifandi starf hka, eigi
að vera öhum alveg morgunljósir.
Ekki ætti að þurfa að minna þig á
Reykjalund, afrek á heimsmæli-
kvarða, og allt annað 'sem SÍBS
hefur gott látið af sér leiða oggerir
enn, síungt í raun, þótt aðalböl-
valdurinn, berklarnir, tilheyri for-
tíðinni. Gleymdu ekki Heyrnar-
hjálp, ferðunum um aht land,
brautryðjendastarf, sem gerði
ótrúlega mörgum gagn, breytti lífi
margra er farnir voru aht um of
að lifa í lokuðum, þöglum heimi.
Mikilvægi allra þessara félaga
ættir þú að þekkja, þau rétta ekki
einvörðungu hinum fötluðu hjálp-
arhönd og veita þeim afl og áræði,
þau eru einnig mikhvægir og
ómissandi hlekkir í samfélagskeöj-
unni. Samfélagið á þeim skuld að
gjalda og ég hefi ekki tínt öh th, svo
sem þó væri vert. Eða væri goðgá
að nefna hið ágæta starf Blindra-
vinafélagsins á árum áður og enn
mun þar að verki verið? Nú,
gleymdu ekki þeim sem geðveila
hrjáir, gamalgróið alúðarstarf Geð-
verndarfélagsins hefur gerbreytt
högum margra og nærfærið og náið
er samband Geðhjálpar við sína
umbjóðendur og aðstandendur.
Þar er erfiða hjaha upp aö klífa en
leiðin oft orðið léttbærari þeim sem
þurft hafa á allri aðstoð að halda.
Þá hafa þessi félög oft gert gæfu-
muninn.
Mundu sambýlin og heimilin hjá
Styrktarfélagi vangefinna, þar sem
þeir sem áður voru taldir geymslu-
fóður eitt geta nú bjargað sér, lifað
sjálfstæðu lífi, unnið sem aðrir. Þar
eru hrein afrek unnin. Það er alls
staðar verið að vinna og það eru
hinir fótluðu sem í forystu standa.
Og ekki máttu nú gleyma „garm-
inum honum Katli“, ekki máttu
gleyma Öryrkjabandalaginu þínu,
sem leyst hefur húsnæðisvanda
hundraða, þó ég viti að þar bíða
önnur hundruð.“
Þetta voru sem sé skhaboö sem
ég átti að koma á framfæri, eins
konar félagatal aö hluta, þeirra
sem að verki vinna og eflaust
gleymi ég ýmsu af orðum þessarar
hugprúðu hetju sem hvergi lætur
deigan síga og þykir ég eflaust ekki
segja aht sem þyrfti og án efa öðru-
vísi en vera ætti.
Árangur hefur náðst
Sannarlega finnst mér sem henni
full ástæða til að minna á allt þetta
blómlega og árangursríka félags-
starf fatlaðra, sem fyrst og síðast
er gróði samfélagsins alls og um
leið hluti af hamingjuþörf hinna
fotluðu. Þar hafa athafnir skhað
árangri og eflaust skortir á að nógu
oft sé aö því vikið sem jákvætt er,
þar sem horft er fram á vonbjartan
veg, varðaðan ótal ágætum fyrir-
heitum, þó örðugleikar séu einnig
hvarvetna í augsýn. En eins og hún
vinkona mín sagöi: „Þeir eru nú
bara til að sigrast á þeim.“
Máske er líka full ástæöa til að
vekja athygli á því hversu mikið
og óeigingjarnt starf er unniö á
vegum öryrkjafélaganna. Undirrit-
aður er að baksa við að gefa út
fréttabréf Öryrkjabandalagsins eða
réttara sagt ritstýra því og þar er
ýmsu komið á framfæri í knöppu
formi af félagslífi og starfi fatlaðra.
Örugglega er það einnig rétt að
fólk almennt veit ekki um alla
þessa þætti sem skipta svo miklu
máli. Það veit heldur ekki um hið
nána og ágæta samstarf samtak-
anna tvennra, Þroskahjálpar og
Öryrkjabandalagsins, sem skhar
sífellt meiri árangri og utan efa
nýjum ávinningum fyrir fatlaöa í
framtíðinni.
En þessar svipmyndir verða að
duga í dag. Eitt má fólk þó vita.
Fatlaðir eru aðeins að biðja um
réttlátan og eðhlegan samfélags-
skerf.aðeins að fá að lifa sem venju-
legustu lífi, aöeins að mega fá að
höndla hamingjuna eins og annað
fólk.
Forréttindi éru flarri þeim. En
réttindi mörg og sjálfsögð eiga enn
langt í land og þeim held ég á lofti
á sama hátt og fatlaðir sjálfir, án
þess aö „kveina og kvarta", með
fuhri reisn og dáöríkri djörfung.
Og oft reynist það rétt að vhji er
allt sem þarf.
' Helgi Seljan
„Máske er líka full ástæöa til að vekja
athygli á því hversu mikið og óeigin-
gjarnt starf er unnið á vegum öryrkja-
félaganna.“