Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.1989, Blaðsíða 25

MIÐVIKUDAGUR 12. APRlL 1989.
25
Lífsstm
Hvemig er best
að þrífa marmara?
Marmari er vinsæll í borðplötur í eldhús, baðherbergi og ekki síst stofuborð.
Marmari
eða
granít?
Steiíiefní eru ekki síður notuð.
í borðplotm- og á gólf en viður
ýmiss konar. Vinsæluststeinefna
í borðplötur eru marmari og
granít. En hver er munurinn á
þessum tveimur tegundum og
hvor hentar betur?
Granít og marmari eru ipjög
ólíkar steintegundir. Granít er
djúpberg, stórkomótt storkuberg
ur feldspati, kvarsi og glimi sem
harðnar mjög hægt Marmari er
aftur á móti kalksteinn sem
myndast við setlög. Miðað við
mælikvarða demants, sem er
liarðastur allra steintegunda og
hlýtur mælieininguna 10, fær
granít raælieininguna 6-7 en
marraari 3-4. Granít er þar af
leiðandi töluvert harðara en
marmari og þolir betur hnjask.
Eðlisþyngd teggja er mjög svip-
uð og ekki ura mikinn byngdar-
mun að raröa.
Yfirborðsmunur
í útliti er auðvelt að greina i
sundui’ þessar tvær tegundir,
marraari hefur æðótt yfirborð en
granít kornótt.
Hægt er að fá bæði marmara
og granit í ijölda lita þó aö ljósir
hbr, hvitt, grátt og brúnleitt, seu
allajafna vinsælastir. Þá eru
dekkri litir, til að raynda svart
og grænleitt, mun dýrari en ijós-
ir, munurinn getur veriö allt að
þrefaldur. Ástæöan er raeiri
framleiðslukostnaöur dekkri lita
og meira affaU í ffamleiðslu.
Þar sem marmari er mun mýkri
en granít rispast hann frekar.
Marmari er einnig skítsæknari
og blettast frekar. Granít heldur
gljáa sínum vel, mun betur en
mannari sem oft er keyptur matt-
ur því þannig heldur hann sér
betur í tímans rás. Þá ber einnig
að haía í huga að margir litir í
mai-mai'a upplitast í sóiarljósi.
Á góff, veggi og borð
Bæði rnarraari og granit eru
notuð á gólf, veggi og borðplötur.
Kostnaöur er mismunandi eftir
notkun, fullunnin, 3 sentímetra
þykk steinplata á borð kostar mn
20 þúsund krónur á fermetra að
meðaltali. Þá er reiknað með
skurði eftir máli og öEum frá-
gangi, þ. á m. ísetningu.
FHsar eru ódýrari en þar getur
einnig veriö um mikinn mun að
ræöa. Þær kosta frá tæpum 3.000
krónum upp í tæplega 9.000 krón-
ur á fermetra. Grarnt er að jaín-
aði dýrara en marmari og getur
munað mn 15-20 prósentum.
SíðastUðin ár hafa vinsældir
graníts aukist töluvert hér á landi
og hefur kostnaðannunurinn á
því og marmara minnkað mikið.
Marmari hefur löngum verið vinsæU
í borðplötur, á gólf og aðra fleti í eld-
húsum, á baðherbergjum og í stofum.
En þó að marmaraplötur séu harðar
viðkomu eru þær gljúpar ekki síður
en viðarplötur og geta komið í þær
skorur. I tímans rás munu því fest-
ast í þeim ýmis óhreinindi sem erfitt
getur reynst að ná úr.
Það ber að hafa í huga að hinir
ýmsu hreinsUegir eru mjög misgóðir
á marmara. Litarmunur getur orðið
eða marmarinn rispast sé hann gljá-
fægður. Við hreinsun borgar sig því
að hreinsa fyrst blett þar sem Utið
ber á, s.s. við horn, áður en stór flöt-
ur er hreinsaður.
Heilræði
TU að ná óhreinindum af marmara-
plötum, sem sápulögur vinnur ekki
á, er gott að nota ammoníakshreinsi-
lög og fremur harðan bursta. Nagla-
bursti er í flestum tilfeUum of harður
tíl nota á marmara og eru burstar
með gerviþráðum ýmiss konar betur
tíl þess fallnir.
Þá getur sítrónusaíi reynst góður
tíl að ná fóstum blettum. Skerið sítr-
ónuna í tvennt, stráið salti í sár ann-
ars helmingsins og nuddið varlega
yfir blettinn. Þvoið af með sápu og
vatni.
Myglublettum á marmara er best
að ná af meö blöndu af vatni, klór
og sápu. Á erfiðari bletti, s.s. þá sem
koma í kringum baðkör og sturtu-
klefa, er best að nota sérstakan
hreinsUög sem ætlaður er tíl að
hreinsa myglubletti.
Heimatilbúinn
hreinsilögur
Fitu- og oUubletti sem og sótbletti
getur reynst erfitt að fjarlægja af
marmaraplötum sé ekki brugðist við
á skjótan hátt. í tilfellum þegar slíkir
blettir hafa náð að festast getur
reynst vel að leggja þar tíl gerðan
bakstur á blettinn. um hálftommu
þykkan, og hylja hann með plast-
filmu.
Slika bakstra er hægt að útbúa á
einfaldan hátt heima fyrir. Sem
grunnefni er tilvaUð að nota gifs og
blanda svo hreinsiefni saman við
hann. Hvítar eldhúsrúUur, sem tætt-
ar hafa verið í mjórar ræmur, geta
einnig reynst gott grunnefni.
Útbúið deig, svipað að þykkt og
venjulegt kökudeig, með því að
blanda hreinsUegi saman við grimn-
efnið. Hreinsiefnið er mismunandi
eftir blettum en tíl að hreinsa sýru-
bletti, s.s. appelsínusafa, vín o.þ.h.,
er þjóðráð að blanda ammoníaki eða
klór saman við grunninn. A fitu-
bletti, tU að mynda smjör, er gott að
nota aseton en á sótbletti geta bökun-
arsóti og klór, blandað saman við
grunnefnið, reynst drjúgt hreinsi-
efni.
Sé bletturinn mjög gamali er best
að láta baksturinn liggja í um tvo
sólarhringa áður en plastfilman er
fjarlægð. Látið síðan baksturinn
þoma að mestu og fjarlægið varlega.
Hreinsið vel með vatni.
Blettir, sem látnir hafa verið óá-
reittir lengi, geta verið mjög fastir
og því getur reynst nauösynlegt að
endurtaka hreinsunina oftar en einu
sinni.
Hreinsið reglulega
Reglubundin hreinsun og bón geta
komið í veg fyrir að óhreinindi setj-
ist á marmaraplötur og haldið yfir-
borðinu fallegu og hreinu lengur en
ella. TU er sérstakt marmaravax sem
best er að nota tU að bóna marmara-
fleti. Varist að nota olíur eða mjúkt
bón á marmara því það gæti fram-
kallað Utarmun.
Skorur og rispur geta komið í
marmara. í hágljáamarmara borgar
sig að leita tU fagmanna en ef marm-
arinn er orðinn mattur er hægt að
nota vatnspappir til að shpa yfir-
borðið. En notið ekki sUkan pappír á
marmara sem enn heldur gljáa.
-StB
Eins og sést á þessari mynd er yfirborð marmara æðótt. DV-myndir Brynjar Gauti
Vorhreingemingar í baðherbeiginu
Vorhreingemingar eru nú hafnar
á mörgum heinúlum. Hér á eftir
koma nokkur góð ráð sem gott er að
grípa til við hreinsun í baðherbergj-
um.
Hafa ber í huga að fletir taka mis-
vel við hreingemingu, Utamismunun
getur átt sér stað, fletir rispast eða
blettast. Því er ráðlagt að hreinsa
fyrst blett þar sem Utið ber á áður
en ráðist er í að hreinsa stóra bletti.
Baðkarió hreinsað
Á markaðnum er til hreinsUögur
sem hreinsar af baðkörum föst
óhreinindi vegna kísUs í vatni. Þessi
lögur er íslensk framleiösla sem fæst
í bygginga- og heimUisvömverslun-
um. KísUhreinsUögur þessi er gerður
tíl að hreinsa flísar, postulín (glerung
á baðkörum), krómað og ryðfrítt stál.
Heimilið
Berið löginn á rakan flöt með klút.
Látið standa í um 5 mínútur en var-
ist að efnið þomi. Nuddið síðan blett-
inn með grófum klút eða með göml-
um uppþvottabursta. Tuskur duga
alla jafna ekki þar sem um er að
ræða bletti sem hafa náð að festast
vel. Þar sem sýra er í þessum hreinsi-
legi er ráðlagt að henda burstanum
eða klútnum eftir notkun. SkoUð síð-
an vel með vatni. Sé bletturinn ipjög
gamall þarf oft fleiri en eina yfirferð.
Varist að láta efnið snerta húð og
berið hanska og hlífðargleraugu.
Blettahreinsun
Ljósa bletti á baðkörum og vöskum
má oft ná úr með sítrónu. Skerið sítr-
ónu í tvennt og nuddið öðmm hlut-
anum á blettinn. SkoUð með vatni.
Ryðbletti má fjarlægja með blöndu
af bóraxi og sítrónusafa.
Óhreinindabletti af flísum má íjar-
lægja með blöndu af ammoníaki, ed-
iki, matarsóta og vatni. Notið hálfan
boUa af ammóníaki og ediki í fimm
lítra af vatni en fjórðung úr boUa af
matarsóta. Skolið vel á eftir.
Baðtækin missa oft gljá sinn með
mikiUi notkun og fá leiðinlega skán.
TU að fá aftur faUegan gljáa á tækin
er gott að hreinsa þau með tusku
vættri í steinoUu.
-StB
Baðherbergið er eitt mest notaða herbergiö í íbúðinni. Þvi er nauösynlegt
að hreinsa það reglulega. DV-mynd KAE