Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.1990, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 14. MAÍ 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 >27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: \
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr.~ Helgarblað 115 kr.
Frumhlaup fjármálaráðherra
Erfitt er að átta sig á því upphlaupi fjármálaráðherra
að vilja breyta aðstöðu- og fasteignagjaldakerfi Reykja-
vikurborgar á þann veg að önnur sveitarfélög njóti
þeirra að hluta til á þeirri forsendu að í Reykjavík starfi
hölmörg fyrirtæki og stofnanir sem þjóni fleirum en
Reykvíkingum. Vera má að slík hugmynd sé að ein-
hverju leyti málefnaleg í heildaruppstokkun á tekju-
stofnum ríkis og sveitarfélaga en hún er í meira lagi
vitlaus sem póhtískt innlegg nokkrum dögum fyrir al-
mennar sveitarstjórnarkosningar.
Ólafur Ragnar telur ugglaust að með þessu útspih
geri hann hosur sinar grænar fyrir landsbyggðarfólki.
En hvaða kjósandi utan Reykjavíkur lætur það ráða
afstöðu sinni við kjörborðið í sínu byggðarlagi hvort
Reykjavík hefur meiri eða minni tekjur af aðstöðugjöld-
um og fasteignagjöldum? Fyrir nú utan hitt, sem er þó
miklu stærra mál, að fjármálaráðherra leggur th atlögu
við hagsmuni ahra Reykvíkinga, hvar í flokki sem þeir
standa. Enda þótt sjálfstæðismenn stjórni borginni og
hafi þar meirihluta búa þar fleiri en þeir einir sem kjósa
Sjálfstæðisflokkinn og allt hefur það fólk hag af því að
íjárhagur borgarinnar sé traustur. Með því að kippa
fótunum undan fjárhagsstöðu Reykjavíkurborgar er
verið að storka borgarbúum öhum.
Með þessari dæmalausu tihögu sinni hefur formanni
Alþýðubandalagsins tekist að segja Reykvíkingum stríð
á hendur á einu bretti. Enda sjá þeir flokkar og þau
framboð sem standa fjármálaráðherra næst að málflutn-
ingur ráðherrans er óðs manns æði í kosningabaráttu
þeirra og lýsa andstöðu sinni gegn honum.
Ólafur Ragnar hefur þótt sleipur stjórnmálamður og
á stundum nokkuð slyngur. Hann hefur og komist til
áhrifa í þeim flokkum sem hann hefur starfað í. Ólafur
Ragnar er ekkert barn í póhtík. Það er hins vegar með
öhu óskhjanlegt hvað honum gengur th með vanhugs-
aðri árás á fjárhag höfuðborgarinnar sem verður að
teljast enn eitt axarskaftið í gjörsamlega misheppnaðri
kosningabaráttu þeirra vinstri afla sem vhja veita meiri-
hlutanum aðhald í Reykjavík. Með því að afneita þessum
hugmyndum Ólafs Ragnars eru aðstandendur Alþýðu-
bandalagsins og Nýs vettvangs í rauninni að skilja for-
mann Alþýðubandalagsins og gúrúinn á vinstri vængn-
um eftir út á víðavangi. Afhjúpa hann sem persona non
grata í þessum kosningum.
Það gera þeir ekki af sjálfsdáðum. Það gera þeir vegna
þess að Ólafur Ragnar neyðir þá til þess. Hann hefur
sjálfur haldið af stað í sína eigin eyðimerkugöngu. Einn
síns liðs.
Ef Ólafur Ragnar vhl láta jafna út aðstöðugjöldum
stofnana og fyrirtækja með hhðsjón af því hveijum þau
þjóna má auðvitað um leið velta fyrir sér þeirri spurn-
ingu hvort ekki séu sömuleiðis mörg fyrirtæki og stofn-
anir úti á landsbyggðinni sem byggja afkomu sína á
þjónustu við Reykvíkinga. Eiga þessi fyrirtæki og stofn-
anir að greiða gjöld sín th Reykjavíkur í sama mæh og
samkvæmt höfðatölu viðskiptavinanna? Yrði þessi ahs-
herjarútreikningur landsbyggðinni th góða þegar upp
væri staðið?
Thlaga Ólafs Ragnars er vanhugsuð í báðar áttir og
verður því miður að afgreiðast sem frumhlaup sem á
sér engin rök. Fjandskapur flármálaráðherra gagnvart
Davíð Oddssyni má ekki byrgja honum aha sýn.
Ehert B. Schram
Ólafur Ragnar Grimsson fjármálaráðherra. - „Skyldi ráðherrann kynna íslendingum þann efnahagsbata, sem
hallarekstur ríkisins er að eyðileggja?" spyr greinarhöfundur.
Ólafur Ragnar og
efnahagsbatinn
Lesandi góður. í ársbyrjun voru
gerðir sögulegir kjarasamningar
sem réttara væri að kalla þjóðar-
sátt gegn verðbólgu og versnandi
lífskjörum. Þar voru einstaklingar
og atvinnufyrirtæki látin axla
miklar fjárhagslegar byrðar. Allt
var þetta gert í von um betri tíð
með blóm í haga fyrir einstakling-
ana og atvinnufyrirtækin. Það er
því átakanlegt að þurfa að horfa
upp á það nú að stór hluti þess efna-
hagsbata, sem þjóðin hefur unnið
sér inn hörðum höndum, skuh
eyöilagður með óráðsíu í ríkis-
rekstrinum.
Ríkisstjórnin og
kjarasamningarnir
Einn aðalþáttur þess efnahags-
vanda sem við er að fást er hár fjár-
magnskostnaður. Lækkun vaxta og
fjármagnskostnaðar almennt er
því eitt aðaimarkmiðið sem stefnt
var að með kjarasáttinni. Það segir
sig sjálft að þegar búið er að skuld-
sefja heimihn og atvinnufyrirtæk-
in meira en nokkum tímann áður
verða þessir aðhar líka háðari fjár-
magnskostnaöinum en áður. Þess
vegna var það grundvallarforsenda
fyrir kjarasáttinni að flármagns-
kostnaður lækkaði hratt og örugg-
lega í framhaldi af henni. Því hrað-
ar sem flármagnskostnaðurinn
lækkaði því fyrr myndu heimihn
og atvinnufyrirtækin uppskera
ávöxt erfiðisins. En nú kemur ríkið
til skjalanna og eyðUeggur upp-
skerana fyrir landsmönnum, rétt
eins og hver önnur óáran.
Á síðustu mánuðum hefur
bankakerfið tekið sér tak og náð
að minnka vaxtamun. Almenn út-
lán bankakerfisins hafa minnkað
vegna þess að almenningur og at-
vinnufyrirtæki hafa hert sultar-
óhna. Innlán til bankanna hafa líka
aukist af sömu ástæðu. Allt er þetta
af hinu góða og stuðlar að lækkun
vaxta.
En þá kemur bara ríkissjóður og
tekur aö láni það sem afgangs er í
bankakerfmu til að flármagna
haharekstur sinn! Þannig étur
haharekstur ríkissjóðs upp stærsta
part þess fóðurs sem átti að fara tU
KjaUarinn
Brynjólfur Jónsson
hagfræðingur
lækkunar vaxta. Hallarekstur rík-
isins getur mjög einfaldlega étið
upp allan ávinning af efnahags-
batanum. Og hann getur gert
meira. Hann getur valdið vaxta-
hækkunum og auknum flármagns-
kostnaöi og verðbólgu þrátt fyrir
aUa viðleitni einstaklinganna og
atvinnufyrirtækjanna. Ef hann er
bara nógu mikill og flármagnaður
innanlands. Þannig vinnur ríkis-
stjórnin gegn markmiöum kjara-
samninganna meö stórfehdum
haUarekstri ríkisjóðs sem flár-
magnaður er innanlands.
Skattahækkanir framundan
Á ársfundi Seðlabankans um
daginn sagði seölabankastjóri með-
al annars: „Góð lausaflárstaða
bankakerfisins gerði kleift að fiár-
magna ríkissjóðshallann innan-
lands.“ Það voru stór orð. Það má
öllum vera ljóst aö þeir peningar,
sem ríkið tók að láni í bankakerf-
inu við þessar aðstæöur, koma ekki
tU með að stuðla að lækkun vaxta
eins og tíl var ætlast.
Og hvemig ætlar svo ríkissjóður
að endurgreiöa sparifláreigendum
þessi auknu lán? Jú, eins og vant
er, með auknum lántökum eða
auknum sköttum. Þannig er nú í
dag verið að leggja grundvölhnn
aö stórfelldum skattahækkunum.
Skattahækkunum sem menn neyð-
ast tU að grípa tU í byijun næsta
kjörtímabils.
Það var fleira athyghsvert sem
kom fram á ársfundi Seðlabank-
ans. Nettóskuldir ríkissjóðs hafa
þrefaldast að raungUdi síðastliðin
5 ár þrátt fyrir stóraukna skatt-
lagningu. Vaxtagreiðslur ríkisins
eru nú orðnar um 10% af ríkisút-
gjöldunum og fara vaxandi. Og svo
var það rúsínan í pylsuendanum.
Ef ríkissjóður hefði ekki getað fiár-
magnað haharekstur sinn meö
auknum lántökum í bankakerfinu
væri hér bullandi verðbólga ennþá
og töluverður viðskiptahalh. Þá
höfum við það. Þaö hafa sem sagt
alhr í þessu landi, nema ríkissjóð-
ur, sameinast um lækkun verð-
bólgu og flármagnskostnaðar.
Lesandi góður. Á sama tíma og
ríkissjóður er langstærsti bófinn í
efnahagskerfinu efnir flármálaráð-
herra svo til fundarherferðar um
landið til að kynna efnahagsbatann
fyrir landsmönnum. Skyldi ráö-
herrann vera að kynna Islending-
um þann efnahagsbata sem halla-
rekstur ríkisins er að eyðileggja,
eða einhvern annan efnahagsbata?
Brynjólfur Jónsson
„Það hafa sem sé allir í þessu landi,
nema ríkissjóður, sameinast um lækk-
un verðbólgu og Q ármagnskostnaðar. ‘ ‘