Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.1990, Síða 14

14
MJÐVIKUDAGUR 30. MAÍ 1990.
Útgáfufélag: FRJALS FJÓLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK, SlMI (91 >27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð i lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Nýr vettvangur
Að kosningum loknum er einna athyglisverðast að velta
fyrir sér gengi Nýs vettvangs í Reykjavík. Hér var um að
ræða tilraun til sameiningar svokallaðra jafnaðarmanna
í höfuðborginni og virðingarverð tilraun tU að stokka upp
spilin í íslenskum stjórnmálum.
Talsmenn Nýs vettvangs geta vissulega haldið því fram
að þeir séu forystuafl minnihlutaflokkanna í borgarstjórn
og sá árangur hafi náðst að skjótast upp fyrir bæði Fram-
sóknarflokkinn, Alþýðubandalagið og Kvennalista. Engu
að síður fallast flestir á að fylgi Vettvangsins hafi valdið
vonbrigðum og alls ekki í samræmi við þær vonir sem
við framboðið voru bundnar. Ein skoðanakönnun sýndi
fylgi Nýs vettvangs í 25% en aðrar mældust í 15% og það
þegar rúmlega þriðjungur kjósenda hafði ekki gert upp
hug sinn. Allt benti þess vegna til þess að Nýr vettvangur
kæmist vel yfir 20% fylgi, sem hefði verið viðunandi árang-
ur og afdráttarlaus krafa um áframhaldandi samstarf jafn-
aðarmanna á þessum nótum.
Þetta gekk ekki eftir. Skýringarnar eru af ýmsum toga.
Langsennilegast er að svokallað jaðarfylgi Alþýðuflokks
og jafnaðarmanna skili sér ekki til sambræðslu af þessu
tagi. Margir kratar hafa lítinn áhuga á að kjósa Kristínu
Ólafsdóttur, fyrrverandi borgarfulltrúa Alþýðubandalags-
ins. Aðrir sem áður hafa kosið Alþýðubandalagið vilja
ekki kjósa lista sem studdur er af Alþýðuflokknum. Hefð-
bundinn ágreiningur milli A- flokkanna er lífseigur og
hefur áhrif.
í annan stað er ljóst að Nýr vettvangur hefur misst flug-
ið á síðustu dögum kosningabaráttunnar. Sú skoðun er
áberandi að Ólína Þorvarðardóttir hafi stuðað marga hugs-
anlega kjósendur hstans með óþarfa hörku og yfirgangi í
málflutningi. Hér er enginn dómur lagður á þá gagnrýni
en htil atriði sem þetta geta haft ótrúleg áhrif og skyldu
ekki vanmetin.
Síðast en ekki síst er óhætt að fullyrða að Nýr vettvang-
ur hafi ekki höfðað til miðjumanna eða frjálslyndra kjós-
enda sem að öðru jöfnu sveiflast á milli Sjálfstæðisflokks
og Alþýðuflokks. Til þess voru vinstri menn of áberandi
hjá Nýjum vettvangi. Breiður jafnaðarmannaflokkur eða
frjálslynt afl á miðju stjórnmálanna nær aldrei neinni
uppsveiflu meðan Alþýðuflokkurinn telur það hlutverk
sitt að sækja aukinn styrk til vinstri. Ólafur Ragnar og
hans hð í Alþýðubandalagi eða Birtingu er ekki geðþekkur
kostur fyrir þann hóp kjósenda sem eru tortryggnir gagn-
vart frjálshyggjunni og hölluðu sér meðal annars að Borg-
araflokki í síðustu þingkosningum.
Þetta kemur kannske ekki svo mikið að sök í sveitar-
stjómarkosningum, en er hins vegar miður þegar kosið er
th þings, vegna þess að hér á landi þarf miðjuflokkur að
eflast svo Sjálfstæðisflokkur fái starfhæfan samstarfsflokk.
Tilraunin með Nýjan vettvang orkar tvímælis af því sem
að framan er sagt. Hvort framhald verður á er mikið und-
ir Alþýðuflokknum komið og viðbrögðum forvígismanna
hans á komandi landsfundi. Ef Alþýðubandalagið klofnar
og Birtingarliðið gengur formlega til samstarfs við Al-
þýðuflokkinn er það sjálfsagt ávinningur fyrir Alþýðu-
flokkinn í baráttunni um fylgi vinstri manna. En ef sú
þróun verður ofan á, er hitt líka ljóst að sá Alþýðuflokkur
skapar sér ekki nýja eða betri stöðu gagnvart þeim kjós-
endum sem eru hægra megin við Alþýðuflokkinn. Sú
ályktun hggur á borðinu.
Staðreyndin er sú að jafnaðarmenn á íslandi eru í öllum
flokkum og verða það áfram meðan forystumennirnir
veðja sífellt á ranga hesta.
Ellert B. Schram
Hin tíðu slys og óhöpp í umferðinni
vekja mann stöðugt til umhugsun-
ar um orsakir. Tilhtsleysi, of hraö-
ur akstur, yanbúin ökutæki, skipu-
lag gatna, ástand vega og ölvun við
akstur, aUt þetta hefur verið fjallað
um í fjölmiðlum í áratugi. Vissu-
lega hefur mikið áunnist, en eru
ekki aðrir stórir þættir sem þarna
eiga hluta að máli?
Neysla vímugefandi efna
íslendingar neyta gífurlegs
magns af róandi lyíjum og svefn-
lyfjum og fleiri tegundum lyfja,
sem slæva dómgreind og hæfni
ökumanna. Sé miðað við það mikla
magn þessara lyfja, sem ávísaö er,
má ætla að hundruð manna aki
daglega undir áhrifum þeirra.
Samkvæmt umferðarlögum er slíkt
bannað en lögreglan er ekki í stakk
búin að hafa eftirUt með lyfjaneyt-
endum í umferðinni með sama
hætti og þeim sem aka undir áhrif-
um áfengis. Kemur þar m.a. til
skortur á þekkingu lögreglumanna
á einkennum og áhrifum lyfjanna
og möguleika á frumgreiningu
þeirra. I þessu sambandi má benda
„Tillitsleysi, of hraður akstur, vanbúin ökutæki, skipulag gatna, ástand
vega og ölvun við akstur, allt þetta hefur verið fjallað um i fjölmiðlum
i áratugi," segir greinarhöfundur.
Umferðarmál
á nauðsyn þess að heilbrigðis-
ráðuneytið og lyfjaverslanir gefi
út upplýsingabæklinga um þær
hættur sem vímugefandi lyf hafa
fyrir ökumenn og vegfarendur. Sú
merking, sem viðhöfð er í dag hjá
lyfjaverslunum (rauöi þríhyrning-
urinn), er þó góðra gjalda verð, en
fleira þarf að koma til.
Væri ekki verðugt verkefni fyrir
landlækni, umferðarráð og dóms-
málaráðuneytið að sameinast um
fræðsluþætti í fjölmiðlum um þessi
mál og fá hæfa lækna sér til aðstoð-
ar? Þá væri ekki úr vegi aö kanna
ofnotkun þessara lyfja og hvort
læknisfræðileg þörf þeirra byggist
á nákvæmum rannsóknum. Ekki
kæmi mér á óvart að nokkru fleiri
ækju undir áhrifum vímugefandi
lyfia en áfengis. Engar rannsóknir
hafa verið gerðar í þessum efnum,
né hversu almennt sé að fíkniefna-
neytendur aki undir áhrifum skyn-
villuefna.
Nokkur dæmi veit ég um aö lög-
reglumenn hafi haft afskipti af öku-
mönnum vegna sljóleika en leyft
þeim að halda leiöar sinnar að
áfengisprófun lokinni. Erfitt getur
reynst að sjá á útliti manna hvort
þeir eru undir áhrifum áfengis eða
lyfia. Sameiginleg einkenni eru
þrútin augu og fljótandi augu, draf-
andi málrómur og þeir eru reikulir
í spori, áfengislyktin ein greinir þar
á milli.
Breytingar á
bifreiðatryggingum
Fleiri þætti má tilnefna sem gætu
hamlað gegn umferðarslysum. Bif-
reiðatryggingar gætu haft þar sitt
aö segja. Tökum sem dæmi að öku-
maður, sem æki tjónlaus í þrjú ár,
fengi 40% lækkun á iðgjaldi, eftir
fimm ár 60%, síðan 5% á ári næstu
fimm árin, þannig að 85% marki
yrði náð eftir tíu ár.
Tryggingakerfiö þarf að vera
meira hvetjandi fyrir ökumenn og
verðlauna oftar og betur þá sem
eru tjónlausir árum saman, tíu ára
reglan um frítt gjald er góöra gjalda
verð en vegur ekki nægjanlega
þungt. Leita má fyrirmyndar í V-
Evrópu og víðar um skilvirk og
hvetjandi bónuskerfi þar sem tjón-
lausir ökumenn greiða aðeins
5-10% af heildarupphæð.
Það væri þarft verkefni fyrir
tryggingafélögin aö endurskoða vel
afsláttinn í þágu bættrar umferðar-
menningar. Þá sjaldan pyngjan get-
ur stuðlað að betra öryggi, ber að
nýta þá möguleika vel.
Umferðarfræðsla
Sú fræðsla, sem hefur farið fram
í sjónvarpi, útvarpi og skólum, hef-
ur skilað góðum árangri, tillitssemi
og góðvild mætir manni hvarvetna
í umferðinni, en samt eru of marg-
ir sem þurfa að flýta sér og böðlast
áfram á kostnað annarra. Þeir hin-
ir sömu ættu að hafa hugfast að
eldra fólk með skerta athygli og
Kjallariim
Kristján Pétursson
fyrrv. deildarstjóri
við Tollgæsluna
á Keflavíkurflugvelli
ungmenni með litla reynslu í akstri
eru oft ekki viðbúin áhættusömum
hraðakstri og hvers konar glanna-
skap.
Það er stundum sagt að skapgerð
manna komi hvergi betur fram en
í umferöinni. Menn séu þar meira
háðir aðgerðum fiöldans en á öðr-
um vettvangi. Dómhörku gegn
þeim sem ekki bregðast rétt við í
umferðinni að mati viðkomandi
bílstjóra virðast lítil takmörk sett
en sjálfsgagnrýnin að sama skapi í
lágmarki.
Viö erum sjálfsagt flest undir
sömu sök seld í þessum efnum,
hver getur litið í sinn eigin barm.
Hver þekkir ekki setningar eins og
þessar: „Hann er kolvitlaus þessi.
- Svona karlfauskur á nú ekki að
hafa próf (ekur hægt). - Þetta er
sofandi sauöur (sá sem bregður
seint viö á gatnamótum).“
Svona mætti lengi telja en þegar
við erum komin heim gleymast
„návígin" á vegunum fljótt og flest-
ir una glaðir viö sitt. Jafnvel þó
allir ækju á réttum hraða og færu
í einu og öllu eftir umferðarlögun-
um, væru alltaf einhverjir, sem
gagnrýndu aksturslag hinna. - Það
er því ekki aö ástæðulausu, þegar
breytt var úr vinstri í hægri um-
ferð, að hvetja fólk til að brosa í
umferðinni.
Gamli mjólkurbílstjórinn
Að lokum stutt saga um gamlan
mjólkurbílstjóra utan af lands-
byggðinni. Hann tók ökupróf 1935
og hafði þvi reynslu að aka á öllum
tegundum vega. Ósjaldan hafði
hann í gegnum árin hjálpað öku-
mönnum af þéttbýlissvæöunum
sem orðið höföu fyrir óhappi á veg-
um úti í hans byggðarlagi. Hjálp-
semi og góðvild var honum eðlis-
læg, öll aðstoð var sjálfsögð og aldr-
ei tekin greiðsla fyrir. Hann sagði
mér eftirfarandi sögu af sjálfum sér
í umferðinni sl. vetur í stórhríð og
mestu snjóþyngslunum.
Hann var á leið upp í Breiðholt á
„Mözdunni" sinni og hafði sett
keðjur undir bílinn. En það var
hægara sagt en gert að komast leið-
ar sinnar, bílar voru stopp og lok-
uðu ökuleiðum. Þar sem hann sat
í Mözdunni sinni og virti fyrir sér
vanbúna bíla í ófærðinni og fólk
að ýta, var honum hugsað heim í
sveitina sína þar sem hver og einn
varð að treysta á sjálfan sig að
komast á leiöarenda. Þetta fólk
hlaut að leggja traust sitt á björg-
unarsveitir, slíkt var fyrirhyggju-
leysið. Hann fór út úr bílnum og
gekk meðfram röð bíla sem voru
fastir í snjónum. Kona meö ung-
barn dró niður rúðuna og spurði
hann hvort ekki væri von á hjálp.
Það veit ég nú ekki, góða mín, en
ég skal reyna að hjálpa þér heim
til þín, sagöi gamli maðurinn.
Ert þú ekki nokkuð gamall að
standa í björgunaraðgerðum í
þessu veðri, sagði hún. Eg er gam-
all mjólkurbílstjóri og því ýmsu
vanur. Hann settist undir stýri og
kom bílnum hennar út fyrir veg-
inn. Síðan tók hann litla barnið í
fang sér og þau fóru öll yfir í hans
bíl. Hægt og sígandi komust þau
heim til hennar. Eiginmaðurinn
var heima. Hvar er bíllinn okkar,
ertu kannski búin að kless’ann?
spurði hann kuldalega. Sá áttræði
horfði undrandi á hann en sagði
síðan: „Þú átt sýnilega margt ólært,
ungi maöur. Bíllinn ykkar er á
sléttum sumardekkjum, en hálfu
verra er að þú kannt ekki manna-
siði. Þú er gæfumaöur að eiga fall-
ega konu og þetta yndislega barn,
sýndu þaö í verki.“
Konan gekk til gamla mannsins
og kyssti hann á kinnina og þakk-
aöi honum innilega fyrir alla hjálp-
ina. Við svo búið fór gamli maður-
inn út í hríðina. En hvað kemur
svona saga okkur við í umferðinni?
Hið jákvæða hugarfar, tillitssemi
og góðvild gamla mjólkurbílstjór-
ans, á erindi til okkar allra. Þrátt
fyrir aldur og ófærðina gat hann
miðlað öðrum af góðvild sinni. Þó
umferðin sé háö lögum og reglum,
verða samt ýmsir aðrir þættir síst
veigaminni í samskiptum fólks á
förnum vegi.
Kristján Pétursson
„Ekki kæmi mér á óvart að nokkru
fleiri ækju undir áhrifum vímugefandi
lyQa en áfengis.“