Dagblaðið Vísir - DV - 03.06.1991, Qupperneq 15

MÁNUDAGUR 3. JÚNÍ 1991.
15
Umhverfismál
„Það telst nú til undantekninga ef sjómenn henda rusli í hafið. En betur
má ef duga skal..
Það hefur sennilega komið mörg-
um stjórnmálamönnum á íslandi á
óvart þegar Morgunblaðið birti á
dögunum niðurstöður úr þjóð-
málakönnun Félagsvísindastofn-
unar. í þessari könnun kemur fram
svo ekki verður um villst að íslend-
ingar eru óðum að vakna til vitund-
ar um umhverfi sitt og nauðsyn
þess að vernda það og halda því
hreinu.
Núlifandi kynslóð íslendinga er
að átta sig á því - að við erum með
landið að láni frá komandi kynslóð-
um. Því sem maður fær að láni
verður að skila aftur a.m.k. í sama
horfi og maður tók við þvi, ef ekki
betra. Við getum ekki endalaust
gengið á gæði landsins án þess að
tkiia neinu til baka.
Mannfólkið ber ábyrgð gagnvart
sköpunarverkinu. Ábyrgðarleysi
gagnvart því er ábyrgðarleysi
gagnvart mannlífinu og lífi á jörð-
inni yfirleitt.
Brenglaö verðmætamat
Það vakti athygli mína eftir
myndun núverandi ríkisstjómar
þegar fréítamenn þjóðarinnar
sýndu góðmennsku sína í verki og
tóku upp á arma sína formann Al-
þýðubandalagsins, Ólaf Ragnar
Grímsson og leyfðu honum að
gráta óhindrað framan í þjóðina. Á
milli ekkasoga formannsins (sem
er í svo góðum tengslum við al-
menning) reyndi hann að telja
þjóðinni trú um að Alþýöuflokkur-
inn heíöi ekkert fengið í sinn hlut
í stjórnarmynduninni, utan einn
umhverfisvænan jeppa. Ó.R.G.
metur sem sagt umhverfismál á
íslandi til tveggja milljóna.
Á árum áður byggðu stjórnmála-
menn upplýsingar á brjóstviti sínu
og vitnuðu gjarnan til hins þögla
Kjallaiiim
Steindór Karvelsson
formaður Félags ungra
jafnaðarmanna i Reykjavík
meirihluta. Er það bijóstvit Ólafs
Ragnars að íslendingar meti nátt-
úru og umhverfi íslands á 2.000.000
króna?
Mikið eru þeir alþýðubandalags-
menn alltaf seinheppnir í harma-
gráti sínum eftir ráðherrastólum
því að ekki var ORG-ið þagnað þeg-
ar út kom skoðanakönnun á vegum
Félagsvísindastofnunar sem gaf til
kynna aö umhverfisvernd virtist
vera eitt stærsta hugsjónamál sam-
tímans.
Landið
Hver eru svo brýnustu verkefni
á sviði umhverfismála á íslandi?
Það má kannski til sanns vegar
færa að eitt af mikilvægustu um-
hverfismálunum sé gróðureyðing-
in.
Núverandi umhverfisráðherra,
Eiður Guðnason, komst svo
skemmtilega að orði í blaðaviðtali
á dögunum að ekki gengi að hafa
„sáðmanninn og sauðkindina í
sömu skúffunni". Þetta held ég að
sé nefnilega alveg rétt. Banna verð-
ur lausagöngu búfjár á vissum
svæðum á íslandi. Þetta á ekki bara
við um sauðfé heldur einnig, og
ekki síður, um hross. Það gengur
einfaldlega ekki að um leið og sáð
er í jörðina komi bústofninn og éti
allt jafnóðum.
Hafiö
Það eru ekki mörg ár síðan öllu
sorpi af skipastól landsmanna var
hent í hafið. Á þessu sviði hefur
stórvirki verið unnið. Þaö telst nú
til undantekninga ef sjómenn
henda rusli í hafið. En betur má
ef duga skal; ennþá fer mikið af
úrgangi í sjóinn og sér þess einna
helst merki við strendurnar.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að víða ná skolpræsin varla
niður í fjöruborðið, hvað þá út fyr-
ir stórstraumsfjöru. í þessum mál-
um er mikið verk óunnið sem kost-
ar mikla peninga. Samt sem áður
verður að koma þessum málum í
gott horf og tími til komign að heíja
það verk.
Ekki má skilja svo við mengunar-
mál hafsins að ekki sé minnst á
kjamorkuna. Utanríkisráðherra,
Jón Baldvin, hefur haft forgöngu
um að lýsa hafsvæði í kringum Is-
land kjamorkuvopnalaust. Ekki
þarf að fara mörgum orðum um
það hverjar afleiðingamar yrðu
fyrir lífsafkomu þjóðarinnar ef
kjamorkuslys yrði í hafinu um-
hverfis okkur.
Endurvinnsla
Nú til dags tíökast að endurvinna
alla skapaða hluti og er það gott
að geta notað sömu hlutina upp
aftur og aftur.
Eitt athyglisverðasta dæmið um
endurvinnslu á síðustu árum er án
alls vafa hinn nýendumnni vara-
formaður Sjálfstæðisflokksins,
Friðrik Sophusson. Ekki veit ég til
að komin sé fram tækni sem geri
það kleift að endur-endurvinna
svona menn.
I því óheyrilega skrifræðisbákni,
sem ísland er, komumst við ekki
hjá því að nota ógrynnin öll af
pappír. Hræddur er ég um að mjög
lítill hluti þess pappírs sé endur.-
unninn, enda hef ég rekið mig á aö
ekki er auðvelt að koma höndum
yfir endurunninn pappír á íslandi.
Þessu þarf að breyta. Ég skora á
umhverfisráðherra að beita sér
fyrir því að allar stofnanir og ráðu-
neyti á vegum ríkisins verði skyld-
uð til að nota endurunninn pappír
þar sem koma má því við. Það
væri gott fordæmi þjóðinni til eftir-
breytni því að það er víst að eftir
höföinu dansa limirnir.
í þessum stutta pistli er aðeins
drepið á fátt eitt af þeim mörgu og
stóra verkefnum sem umhverfis-
ráðherra þarf að beita sér fyrir á
komandi árum.
Eitt virðist mér auðsætt: að ráð-
herra hefur þjóðina með sér í þess-
um verkum, þrátt fyrir hið vitlausa
verðmætamat Ólafs Ragnars
Grímssonar á umhverfisráðuneyt-
inu. Það er ekki og verður ekki
metið í jeppaverðum, sama hvað
ekkasog Ólafs endast lengi.
Steindór Karvelsson
„Eg skora á umhverfisráðherra að
beita sér fyrir því að allar stofnanir og
ráðuneyti á vegum ríkisins verði skyld-
uð til að nota endurunninn pappír þar
sem koma má því við.“
Fullveldi eða valdaafsal?
„Nú fór ég að skilja hvað slagorö krata táknaði: ísland i A flokk! -
Auðvitað hérað i Evrópuríkinu.“
17. júní 1944, þegar lýðveldi var
stofnað á íslandi, voru mikil há-
tíðahöld á Þingvöllum og fögnuður
um allt land. - Langþráðu marki
var náð í sjálfstæðisbaráttu þjóðar
sem um aldir hafði búið við erlend
yfirráð. En þrátt fyrir tímabil
hinna myrku alda kúgunar og ör-
birgðar tókst þessari litlu þjóð að
halda sjálfsvitund sinni og tungu-
taki nær ósködduöu þótt stundum
syrti í álinn. í sárustu þrengingum
og niðurlægingu hafði hún öðlast
þá þohnmæði og þrautseigju sem
vemdaði hana frá að bogna eða
brotna niður andlega, jafnvel þó að
hungurvofan herjaði svo á hana að
hún legði sér skótbætur til munns.
Saga þjóðarinnar, menning og
tunga var svo samofin lífi hennar
að harðstjórum gat ekki tekist að
ganga af henni dauðri eða fá hana
til að lúta sér í auðmýkt og lotn-
ingu. Hún hafði aldrei játast undir
vald þeirra að eigin vilja; þess
vegna gat hún borið höfuðið hátt.
- Þess vegna gat hún fagnað þess-
ari helgu stund á Þingvöllum, á
afmælisdegi Jóns Sigurðssonar,
sem lengst og mest barðist fyrir
sjálfstæði hennar.
önnur saga
Því riíjast upp fyrir mér þessi
kafli sögunnar að svo virðist sem
hart sé nú vegið að sjálfstæði þjóð-
arinnar af íslendingum sjálfum.
Því eins og ísland hefur átt ættjarð-
arvini og heiðursmenn, sem hafa
borið merki þess hátt, hafa því
miður líka komið við sögu algjörar
andstæður. Sagan sýnir að þótt
menn hafi valist til aö gegna jafn-
vel mikilvægustu embættum fyrir
þjóð sína er ekki þar með sagt að
þeir séu heiðursmenn eða ættjarð-
arvinir.
KjáUarinn
Aðaiheiður Jónsdóttir
verslunarmaður
Hér megum við enn sætta okkur
við að hafa erlendan her. - Hvers
vegna? - Jú, vegna svika íslenskra
ráðamanna gegnum tíðina. Her og
aðild að hemaðarbandalagi hefur
verið og er þeirra lífssýn fyrir ís-
lands hönd. - Og nú er það evr-
ópskt efnahagssvæði. - Hvað er að
gerast í samingum EB og EFTA?
Þjóðin þarf að fá að vita hverju hún
er látin fórna ef hún er bundin á
bás í evrópsku efnahagssvæði. Það
hlýtur að vera krafa hennar að
sjálfstæði íslands sé ekki notað sem
gjaldmiðih af póhtískum vand-
ræðamönnum.
Hefur utanríkisráðherra kannski
nú þegar skrifað undir fjórfrelsið
svokallaða: frjálsan flutning á fé
og fólki, vöru og þjónustu þar sem
innflytjendurnir hafa fuhan rétt til
að kaupa land, orkuhndir og hvað
sem er annað en það sem snertir
sjávarútveg; hömlulausan inn-
flutning á fólki, ef það annars vill
flytjast hingað, án þess að íslend-
ingar fengju nokkru um það ráðið?
Nóg eiga velmegunarþjóðir Evr-
ópu af atvinnuleysingjum og vand-
ræðafólki sem þær hefðu sjálfsagt
ekkert á móti að lofa íslendingum
að fá. Þá er gott með öðru góðu að
íslendingar fengju vafalaust að
taka inn á markaðinn ýmis eitur-
efni sem bönnuð hefur verið sala á
hér. Þetta hafa Danir orðið að gera
þar sem þeirra hehbrigðislögjöf er
strangari en EB vih hafa hana.
Þetta væri reyndar í góðu sam-
ræmi við álsaminga Jóns Sigurðs-
sonar sem ekki hafði áhuga fyrir
fullkomum mengunarvörnum. Ég
hef trú á því að Jónar Alþýðu-
flokksins fái sinn sérstaka bás í
sögunni.
Hvert stefnir?
Snarpar umræður höfðu oröið 4
Alþingi eftir að utanríkisráðherra
kom heim af fundi EB og EFTA 13.
maí, fyrsta fundi er hann sat eftir
að mega semja um hvað sem hon-
um sýndist. Þessum umræðum
hefði gjarnan mátt sjónvarpa svo
að almenningi gæfist kostur á að
heyra eitthvað um afreksverk ráð-
herrans þar úti og kynnast viðhorf-
um þingmanna. En í stað þess að
sjónvarpa umræðunum var rekinn
ótrúlega mikill áróður fyrir EB þar
sem þrír útlendingar vora th
kvaddir að lofsynja Evrópuríkið.
Hvort var þetta að beiðni ráðherra
eða af eigin hvötum stjómenda
sjónvarps? En fróðleg skrif Hjör-
leifs Guttormssonar (DV 23. maí)
og Svavars Gestssonar (Þjóðv. 18.
maí) bæta vel úr þessu.
Á fundinum í Brassel höfðu ráð-
herrarnir gefið út sameiginlega yf-
irlýsingu í fjölmörgum höum sem
vöktu ýmsar spumingar, svo helst
er aö skifja að lönd séu ekki á þeim
slóðúm framar nefnd lönd heldur
hérað. - Því spurði fyrrverandi for-
sætisráðherra: „Er ísland kannski
hérað í þessari grein, eða hvað?“
Nú fór ég að skhja hvað slagorð
krata táknaði: ísland í A flokk! -
Auðvitað hérað í Evrópuríkinu.
Enda samþykkti Jón Baldvin að
standa að lagasetningu á íslandi
sem veitti lögum evrópska efna-
hagssvæðisins forgang umfram ís-
lensk lög.
Þá kemur fram að ef samningur-
inn um evrópskt efnahagssvæði
veröur samþykktur á Alþingi
verða um 1.400 lagabálkar Evrópu-
bandalagsins gerðir að íslenskum
lögum sem íslensk löggjöf verður
að víkja fyrir ef kæmi th árekstra.
Samningsdrögin, sem fyrir hggja,
era tahn fela í sér stórfeht valdaaf-
sal þeirra ríkja sem gerast aðhar
að evrópsku efnahagssvæði. Þaö er
ótrúleg forherðing að utanríkisráð-
herra skuli leyfa sér að ganga
svona langt.
Því spyr ég: Hve langt getur ráð-
herra gengið í valdaafsah án þess
að þurfa að yfirgefa stóhnn?
Þetta er maðurinn sem sagði Sov-
étríkjunum stríð á hendur - og
gekk yfir sjó og land th að veita
Litháen sjálfstæði!
Aðalheiður Jónsdóttir
„Samningsdrögin, sem fyrir liggja, eru
talin fela 1 sér stórfellt valdaafsal þeirra
ríkja sem gerast aðilar að evrópsku
efnahagssvæði. Það er ótrúleg forherð-
ing að utanríkisráðherra skuli leyfa sér
að ganga svona langt.“