Dagblaðið Vísir - DV - 31.01.1994, Qupperneq 18

18
MÁNUDAGUR 31. JANÚAR 1994
Merming
Vatnið gengur
í svef ni
í þessari elleftu ljóöabók Birgis Svans eru tæpir fjór-
ir tugir ljóöa. Þau eru með ýmsu móti. Mörg lúta að
sjósókn, sum eru sviösett í Suðurlöndum, og flest eru
fremur einfold frásöén. En öðru bregður líka fyrir:
Auga hallamálsins
kirkja döpru fiskanna
silkiormar
í bilaöa flugherminwn
rafmagn
í þroskaheftri birtu
skærin dansa
í bleikum ballettskóm
vestanvindurinn
falsar vegabréf
Þaö væri til lítils að spyija hvað þetta merki, því
augljóslega eru hér settar saman ósamrýmanlegar
andstæður. Silkiormar gera viðkvæman vef en flug-
hermir skapar ofsarok. Opin skæri geta minnt á gleiða
fætur ballettdansara en fyrir utan sjónmyndina eru
engin tengsl mdli þessa tvenns. Sama gildir um glært
vökvarýmið í hallamáh en fyrir utan kyrrð og (stund-
um) hægar hreyfingar sé ég engin tengsl milli kirkju
og Qska sem þar aö auki'eru ekki taldir eiga til sálar-
líf svo margbrotið að rúmi dapurleika. Þannig er hver
liður í þessu ljóði en eiga þeir eitthvað sameiginlegt
utan þess? Það væri helst kyrrlátur tónninn sem skap-
ast við þessar stuttu staðhæfingasetningar sem segja
frá engum hreyfingum eöa hægum. Ekki sé ég önnur
tengsl, svo sem í hugblæ.
Ljóðið „Tapað fundið" endar á þessum slóðum en
hefst á einfaldri frásögn:
hér ræöur sköllótti maðurinn ríkjum
drottnar einvaldur
yfir bitlausum gómum
blindum hjólhestum
Birgir Svan Símonarson.
en þegar hann kemur aftur til spyrjanda frá að leita
himins í óskilum, „ghtraði á blóð/ í hungruðum skjala-
skápum/ og aflóga hurðir/ stóðu opnar/ í ókannaðar
víddir".
Blátt áfram mætti þó kalla flest ljóð bókarinnar. Þau
geta verið afar knöpp eins og síðasta ljóðið sem mér
virðist tengjast rauöa þræðinum í fyrri bókum Birgis
en þaö eru póhtískar yfirlýsingar:
Erfiðisfólk
hnýttar hendur
illa splæstir kálfar
bognar hryggsúlur
slíkar eru undirstöður
heimsvelda
í fyrsta hnuparinu er gengið út frá tvíræðni orðsins
„hnýttar", sem bæði er haft um hendur markaðar af
langvarandi striti, en vísar einnig einfaldlega th hnúta.
Það tengist aftur orðinu „splæstir“, sem lýsir hnútum
á fiskinetum. „Súlur“ eiga auðvitað heima í glæsibygg-
ingum heimsvelda en aht þetta bregður jafnframt upp
Bókmenntir
Örn Ólafsson
mynd af shtnu erfiðisfólki og störfum þess. Hér er vel
þjappað saman svo ljóðið verður áhrifamikið í fáum
orðum. Og það er ekki síður í öðru ljóði sem í knöppu
myndformi sýnir andstæður náttúrufegurðar annars
vegar og svo erfiðisfólksins hins vegar sem á að starfa
í þessu umhverfi. Þessar andstæður lokahnanna
tveggja viö textann að öðru leyti sýna á sláandi hátt
örðuga stöðu fólksins í náttúrunni að mannlífið hlýtur
að vera því barátta. Þetta magnast enn við það aö
upphafslínurnar þrjár draga upp mynd fengna úr róm-
antískum lýsingum á allsnægtalífi, rósir og hahir, en
myndin er prýdd andstæðum hta, hvítt og grænt, nán-
ar afmarkað. í öðru erindi ríkir hins vegar kirkjulegt
atriði, væntanlega með fyrirheit um eilíft líf í sælu,
eilífur verður alténd söngur steinvalanna:
Landtaka
í brimgaröinum
fannhvítar rósir
flöskugrænar augnablikshallir
völurnar syngja
sálumessu
á útsoginu
í skjóli beituskúranna
himir kuldalegt fólk
Birgir Svan Símonarson:
Vatniö gengur i svefni.
Fótmál, Hafnarfiröi, 1993, 46 bls.
Orðsending
til Einkareiknings- og tékkareikningshafa
Frá og með 1. febrúar n.k. verður tekið 45 kr. útskriftargjald íyrir
hverja útskrift Einkareiknings- og tékkareikningsyfirlita. Framvegis verða yfirlit send
áður en skuldfærsla vegna þjónustugjalda verður framkvæmd. Áramótayfirlit verður sent án
gjaldtöku. í dag eru flestar útskriftir sendar þegar blaðið er fullt, þ.e. eftir 45 færslur. Fleiri
möguleikar eru á tíðni útskrifta s.s.:
• Mánaðarleg
• Þriðja hvem mánuð
• í árslok - gjaldfrítt
í Þjónustusímanum (91) 62 44 44, Grænt númer 99 64 44, getur þú fengið
upplýsingar um 20 síðustu færslur og stöðu reikningsins, allan sólarhringinn.
Þeim viðskiptavinum sem óska eftir breytingu á tíðni útskrifta er bent á að hafa
samband við tékkareikningsdeild.
Sigrún Birna Birnisdóttir.
Ævintýri
afeyrinni
Fyrir tveimur árum gaf þessi höfundur út stutta skáldsögu, Sagan af
gullfughnum og Grímu. Þessi nýja saga er aðeins rúmur fiórðungur af
lengd þeirrar sögu. Hún fiahaði mest um ástalíf í ýmsum myndum, en
þessi styttri saga er í raun altækari um líf aðalpersónu. Það er stúlka sem
heitir Nótt, við fylgjumst með henni í fiskvinnslu, í skóla, á skemmtunum
og í ástum. Einnig er htið aftur th fyrri tíðar, til móður ástmannsinns,
móðursystur hans og ömmu.
Fiskvinnslcm er í einna jákvæðustu ljósi í þessari sögu, og er það ný-
mæli, venjan er í bókum aö formæla henni sem shtandi striti. Söguhefian
bregður sér burt í skóla, en hún er jafnvel þá alltaf með hugann við sitt
heimaþorp, svo sagan gerist öll þar. Þetta er sannköhuð kvennasaga,
karlmenn eru nánast statistar. Konurnar eiga sér fyrirmyndir, en það
eru hvorki kvikmyndaleikarar né annað frægðarfólk, heldur alþýðukon-
ur, auk álfa og tröll, að íslenskri hefð. Saga þessi er því algerlega íslensk
að efni. En jafnframt lýsir hún alþjóðlegum veruleika, þar sem er færi-
bandavinna og hversdagslegt líf. Hér hefur orðið veruleg breyting frá
fyrri sögu höfundar því lýsingar þar minntu stundum óþægilega mikið á
rómantíska sjónvarpsþætti.
Hér blandast saman ýmsar sögur, af frystihúsavinnu nú, síldarvinnu
áður fyrr, sjóslysi, kjaftagangi í fólki um hvað annað o. fl. Og þessar sög-
ur eru allar í brotum, stokkaðar saman. Þannig er sagan módern, í stað
röklegrar atburðarásar koma einstök atriöi úr lífi í sjávarþorpi, í tilvilj-
anakenndri röð. Þannig verður sagan sannfærandi hehdarmynd af lífi
fólks í þessu þorpi.
Þetta er aht snyrthega unnið, ekkert út á söguna að sefia. En mér finnst
hún ekki sérlega áhrifarík. Og það skýri ég með því að persónur sjást
Bókmenntir
Örn Ólafsson
aðahega á yfirborðinu, jafnvel þær sem tala, m.a. aðalpersónan. Lýsingar
eru myndrænar, en ég get ekki séö að þær séu markvisst samofnar, og
því fara áhrif þeirra nokkuð á dreif. Þær eru mynd af umhverfi persón-
anna, en ekki samstillt mynd sálarlífs, eins og stundum gerist í sögum,
og magnar áhrif þeirra mjög. Hér er ekki sá undirstraumur sem þéttir
vel heppnuð skáldverk.
Sthlinn er mest stuttar aðalsetningar, e.k. upptalning upplýsinga. Og
það er eitt með öðru sem gerir framsetninguna heldur yfirborðslega th
lengdar. Stundum blandast tilfinningar aðalpersónu inn í lýsingar á
umhverfi hennar, þær tilfinningar eru yfirleitt jákvæðcir. Einnig þetta
verður heldur einhæft, og þegar Nótt grætur síðar í sögunni, eru engar
skýringar á því.
Ljúkum þessu á tvenns konar sýnishornum textans (bls. 27):
„Það er roðfiskur á hinni línunni og hún er fegin að sleppa. Roðfiskur
er þreytandi. Það þarf átak th að skera ugga og þunrdldisbein í burtu og
hún verður þreytt í úlnhðnum. Roðfiskur gengur hinsvegar hratt í gegn
og því þarf marga th að pakka í milhlagt.
Hún stóð og horfði út á hafið, endalaust, endalaust hafið.
Hrönnin reis, taktfast og örugglega. Rólegur andardráttur þorps um
nótt.
Fjöllin bar við himin. Bláar skuggamyndir á bleikrauðum grunni. Ekk-
ert í þögninni nema niður seiðandi djúpsins.
Hún var farin að elska þennan bæ. Fjölhn, vindinn og hafið. Þessar
holóttu götur. Þessar shtróttu sögur.“
Sigrún Birna Birnisdóttir:
Ævintýri af eyrinni.
Eigin útgáfa.
Reykjavik 1993, 42 bls.
Landsbanki
íslands
Banki ailra landsmanna
LÁTTU EKKI OF MIKINN HRAÐfl A
VALDA ÞÉR SKAÐA! iiasEnwR