Alþýðublaðið - 17.06.1967, Blaðsíða 8

ISLENZKT MILLILANDAFLUG
l^ni"IB'lllWliir""— ■■ , I| n | ..■■ ...
3M|M
11*111
Ipiiii

;
Hekla á Reykjavíkurflugvelli 15. júní 1947.
Emil Jónsson samgöngumálaráð-
herra flytur ávarp.
í DAG, 17. júní, eru 20 áf- lið-
in frá því er fyrsta flugvélin
sem íslendingar keyptu til
millilandaflugs, „Hekla” Loft-
leiða, fór frá íslandi í fyrstu á-
ætlunarferðina til útlanda. —
Þessa áfanga íslenzkrar flugsögu
er fróðlegt að minnast með því,
að rifja nú upp nokkrar stað-
reyndir frá því um miðjan júní-
mánu'ð fyrir réttum tveimur ára-
tugum.
Við upphaf starfsárs — í
aprílmánuði 1946 — ákvað
stjórn Loftleiða að festa kaup á
flugvél, sem haldið gæti uppi
ferðum milli íslands og út-
landa. Fyrir valinu varð flugvél
af Skymaster-gerð. Hún var
keypt í Bandaríkjunum og kost-
aði flugvélin sjálf um 125 þús.
dali. Flugvélin hafði áður ver-
ið notuð til herflutninga og
þurfti því að breyta innrétt-
ingu hennar, en gert var ráð
íí s »» n&szysiB&BTZZzysza t&sevæ
f» ■'i/r 8_' * #»- \Jt- \0r
fyrir að það myndi kosta um
35 þúsund dali og átti því verki
að verða lokið á tiltölulega
skömmum tíma.
Ýmsum, sem geta nú valið um
margar daglegar ferðir ís-
lenzkra fiugvéla austur eða vest-
ur yfir Atlantshafið þykir það
e.t.v. undanlegt, að fyrir tveimur
áratugum skyldi hafa þurft mik-
inn stórhug og kjark til þess að
afráða kaup á' íslenzkri milli-
landaflugvél, en vöxtur ís-
ienzkra flugmála hefur verið
svo ör, að fyrir tuttugu árum
var ákvörðunin um kaup á milli-
landafiugvél mjög talin orka
tvímælis, og framkvæmd henn-
ar torveld, einkum vegna þess
hve fjárhagsgrundvöllurinn var
veikur og þekkingin á þessum
þætti fiugstarfseminnar tak-
mörkuð.
Að dómi forystumanna Loft-
leiða og þeirra, er veittu þeim
lið, var það auðsætt, að kaup á
millilandaflugvél var íslend-
ingum þá sams konar nauðsyn og
sú, sem á sínum tíma bar til
kaupa á fyrstu íslenzku skip-
unum tii vöru- og fólksflutninga
milli íslands og útlanda. Flug-
vélin var augljóslega samgöngu-
tæki framtíðarinnar, og íslend-
ingum af þeim sökum lífsnauð-
syn að eignast hana, jafnt til
þeirra ferða, sem farnar voru
landa í milli og hinna, sem
halda varð uppi milli byggðar-
laga heima fyrir. Erlend flug-
félög héldu þá uppi ferðum
milli meginlands Evrópu og
Ameríku með viðkomu á íslandi,
og fluttu farþega hingað og
héðan einungis að eigin geð-
þótta. Má t. d. lesa það í einu
reykvísku dagblaðanna hinn 10.
júní 1947, að Air France, sem
hafði hér viðkomu fjórum sinn-
um í viku, gæti ekki tekið ís-
lenzka farþega „í vesturferðun-
um”, en þá er aukning ráðgerð
á ferðunum, og gerir félagið sér
vonir um, „að geta von bráðar
farið að taka íslenzka farþega
hér, a. m. k. 2 til 3 sæti í
hverri ferð.”
í ársbyrjun 1946 eru 15
manns starfandi hjá Loftleið-
um. Félagið á lítinn flugkost,
en hefur þó flutt rúmlega 4
þúsund farþega árið 1945. Heild-
arvelta þess varð þá rúmlega
900 þúsundir, skuldir miklar og
lánstraust takmarkað. Af þeim,
sem örugglegast studdu stjórn
Loftleiða til ákvörðunar og
þá var búesttur í New York, en
gerðist síðar framkvæmdastjóri
félagsins í Reykjavík.
í maímánuði 1946 fóru þeir
Alfreð og Kristján Jóhann vest-
ur um haf til þess að ljúka form-
lega kaupunum og láta gera
á flugvélinni þær breytingar,
er fyrirhugaðar voru. Sú dvöl
þeirra félaga varð lengri en ráð-
gert hafði verið, og ollu því eink-
um ófyrirsjáanlegir örðugleik-
ar á framkvæmd breytinganna.
Samið hafði veriö við fyrirtæki,
er varð síðar gjaldþrota, og tafði
það svo fyrir, að afráðið var að
fá fiugvélina ekki heim til ís-
lands árið 1946, eins og ráðgert
hafði verið, en stefnt til þess
að hún kæmi í júnímánuði 1947.
Olli þetta félaginu fjártjóni og
margvíslegum byrjunarörðug-
leikum.
Enginn íslendingur hafði, er
hér var komið sögu, rétt til þess

Farþegar við innganginn í Heklu 15. júní 1947,
framkvæmda í kaupum á milli-
landaflugvéiinni ber einkum að
nefna þáverandi bankastjóra Út-
vegsbankans og formann Nýbygg-
ingarráðs, Jóhannes Þ. Jósefs-
son, en örugg liðveizlá þeirra
varð' Loftleiðum ómetanleg
stoð og tryggði , félaginu loka-
sigurinn í sókninni.
Þáverandi stjórnarformaður
Loftleiða var Kristjá'n Jóhann
Kristjánsson, framkvæmda-
stjóri, en auk hans voru í
stjórn þeir Alfreð Elíasson,
flugstjóri, Óii J. Ólason, stór-
kaupmaður, Ólafur Bjarnason,
skrifstofustjóri, ,allir búsettir í
Reykjavik og Þorleifur Gúð-
mundsson, framkvæmdastjóri á
ísáfirði. Var félagsstjórnin mjög
einhuga og athafnasöm undir
öruggri forystu Kristjáns Jó-
hanns. Naut hún góðs stuðn-
ings Hjálmars Finnssonar, er
a'ð stjórna stórri millilandaflug-
vél, en fyrir því varð að ráða
Bandaríkjamenn til þeirra
starfa. Fyrir tilviljun hafði
kunningsskapur góður orðið með
Alfreð Elíassyni og bandaríska
flugstjóranum Byron Moore, en
hann leiddi til þess að Byron
ákvað að fá ársfrí hjá American
Airlines, þar sem liann starfaði
og gerast fyrirliði bandarískrar
álhafnar Loftleiða og kennari
hinna íslenzku flugmanna fé-
lagsins. Var þetta Loftleiðum
hið mesta happ, þar sem Moore
var ailt í senn, þaulreyndur flug-
stjóri, drengur góður og kapp-
. samur af góðri forsjá. Hann tók
við Loftleiðir miklu ástfóstri og
eignuðust þau hjón hér marga
vini í það rúma ár, er þau áttu
búsetu hér á landi, en Byron
er kvæntur leikkonunni og rit-
höfundinum, Elenu Miramova.
17. júní 1967
ALÞYÐUBLAÐIÐ