Alþýðublaðið - 20.08.1967, Síða 10

10
I
Sunnudags AlþýSublaðið — 20. ágúst 1967
/
i

-/
\
i

t
Frh. af 3. sí6u.
er álit manna, að kínverskar á-
Ihafnir gangi af skipunum, þegar
þau koma til hafnar til þess að
taka þátt í haráttunni í landi.
Kínverskar vörur hlaðast upp í
kínverskum toöfnum, — en af-
greiðsla skipa gengur illa, og
samgöngur á landi eru engan veg
inn reglulegar.
Einna verst er ástandið í
Shanghai og í hafnarhorginni
Tsing Tao í Norður-Kína.
Lögregian í Hongkong gerðl
Ihúsrannsókn á ritstjóraskrifstof-
um þriggja Pekingsinnaðra folaða
í dag. 31 maður var handtekinn.
Þessi blöð höfðu virt að vettugi
útgáfubann, sem sett var á þau
fyrir þrem dögum, en þessi blöð
hvöttu Kínverja í Hongkong til
þess að óhlýðnast brezkum yfir.
völdum. Mál hefur verið toafið
gegn ábyrgðarmönnum blaðanna.
Frh. úr opnu.
réttar sagt: þótt toann táki á sig
allra kvikinda líki með breyti-
þróun sögunnar, er hann enn í
dag jafn-sprækur og nokkru
sinni. Tækni er blekking. Við
föllumst á að trúa því að saga
„segi sig sjálf“ ef toún er sögð
með nógu fullkomnum hætti, ef
alvaldur höfundur hennar kýs
að dyljast til fullnustu foak við
efnivið sinn. Og 'víð tökum al-
vitrum toöfundi með þökkum þar
sem hann er þess umkominn að
koma fram í eigin nafni eins og
í verkum margra klassískra
skáldsöguhöfunda. Eftir sem áð-
ur, hvernig sem hann hagar sögu
sinn», er það toann sem miðlar
lesanda söguefninu, skipar því
niður, metur og vegur hvaðeina,
á hvað leggja skuli átoerzlu,
draga úr toverju, gerir grein ó-
beint ef ekki beint, fyrir þeim
verðmætum sem halda saman
heimsmynd hans. Hverja hugs-
anlega atburðarás, hverja per-
sónu í sögu má sjá og segja
frá toenni á ótölulega vegu: höf
undur kemst aldrei hjá því að
velja sér leið að efninu. Það val
er sjálft sögumannstolutverk
hans. Hvort hann kýs að vinna
verk sitt fyrir opnum tjöldum
eða 'foulinn að tjaldabaki kann
undir tízku eða kreddu og skiptir
út af fyrir sig ekki máli. Það
skiptir hins vegar máli hvort
hann fær lesendur sína til að
trúa sér. -Hver höfundur
reynir að skapa sér lesendur í
sinni eigin mynd, og það á hann
undir því komið hvort við fest-
um trú á þeirri sjálfsmynd höf-
undarins sem verk hans birtir. í
hverju skáldverki má greina
mynd ..höfundarins í verkinu"
„the implied author“ segir Booth
að baki sögufólks og atvika, og
sú mynd er raunverulega summa
allrar sögunnar, efnis og forms,
Ekki lengur húð innan í
uppþvottavélunum. Ekkl
lengur svart silfur.
VATNSSiUR
Ekki lengur óþægileg lykt
og bragðefni í vatninu. —
SfA SF
Lækjargötu 6b, siml 13305.
endanleg niðurstaða allra þeirra
úrkosta í1 smáu sem stóru sem
saga setur höfundi sínum. Hall-
dór Laxness hefur í seinni tíð
fallið frá skáldsagnagérð og
skýrir þá ákvörðun einkum með
því að hann sé leiður á skáld-
söguforminu. Hann er leiður á
sögumanni skáldsögunnar, sem
hann nefnir stutt og laggott Plús
Ex, sem sí og æ sé að þvælast
milli lesanda og söguefnisins og
komi í veg fyrir fullkomna hlut-
lægni skáldsögunnar. — Þessi
vandkvæði Laxness eru allténd
til marks um það hve örðug
hlutlægniskrafan, sem einatt er
gerð til skáldsagna, getur reynzt.
Þar fyrir er „höfundurinn í verk
inu“ ekkert aðskotadýr í rétt-
skapaðri skáldsögu. Það er
reyndar hann sem gefur skáld-
sögu gildi.
u
■ ■ öfundurinn í verkinu kann
í raun réttri að vera aðalper-
sóna hverrar skáldsögu eins og
Halldór Lxness segir um Plús
Ex. Hann er oft og einatt, en
þarf ekki að vera, samur og jafn
epískum sögumanni verks; eða
þá einhverri einni persónu þess,
einkum ef saga er sögð í fyrstu
persónu. En hann birtist jafnan
í frásagnarhættinum frekar en
atvikum sögunnar eða einstök-
um mannlýsingum; það er hans
andi sem mótar alla söguna; við
erum jafnan stödd í hugarheimi
hans meðan við lesum. Það gild-
ir einu hvort hann kemur fram í
eigin nafni í sögunni og gerir
sér dælt við lesendur eins og
sögumaður Jóns Thoroddsens;
eða dylst á bak við hlutlægan ó-
persónulegan frásagnarhátt sál-
fræðilegra skáldsagna; eða setur
upp grímu tómasar einshvers.
En „höfundinum í verkinu" má
ekki heidur rugla saman við höf
undinn sjálfan, þann mann, sem
við sjáum á götunni og þekkjum
afspurnar. Sú mynd hans, það
„alter ego“ sem verk hans bift-
ir, kann að vera harla ólík
prívatmanninum; en það er hún
ein sem lesendur hans varðar.
Sama gildir um þær skoðanir,
sem höfundurinn kann að vilja
láta uppi um hvaðeina: þær
verða einungis metnar eftir sann
leiksgildi sínu innan verksins,
eftir því hversu höfundinum í
verkinu auðnast að færa sönn-
ur á þær í samhengi fólksins og
atvikanna, sem hann segir frá.
Með því að sannfæra lesand-
ann um að hann meti sögu sína
rétt færir hann sönnur á sína
eigin mynd í verkinu, tilvist sína
.og erindi við lesanda.
Raunsæishugtak okkar er ný-
legt af nálinni, kemur fyrst upp
á öldinni sem leið og þá í sam-
bandi við skáldsagnagerð. Af
þeirri kröfu til skáldskapar, að
hann lýsi hversdagslegum veru-
leik eins og hann virkilega sé,
leiðir eðlilega þá framhaldskröfu
að skáldskapur orki á veruleik-
ann, daglegt umhverfi lesand-
ans; vigorðið: breytið heimin-
um hefur verið ríkur þáttur raun
sæisbókmennta eins og þær mót
uðust á nítjándu öld og hafa við-
haldizt fram á þennan dag. En
svokallaður boðskapur í skáld-
skap, ádeila, umvöndun, upp-
bygging, veltur alveg á því hvort
við getum tekið höfundinn í
verkinu trúanlegan í hverju
einu. Því er það að allir svo-
um skáldskap eru í rauninni sið-
kallaðir fagurfræðilegir dómar
ferðilegir og sið
fræðilegir dómar okkar um skáld
skap, dómar um inntak verks
eða boðskap, verða alls ekki að-
greindir frá fagurfræðilegu
mati okkar á verkinu. Þetta er
þó einatt reynt að aðgreina í
umræðu um skáldskap sem unnt
er að hagnýta í áróðursskyni,
sem menn halda að láti uppi
æskilégar eða óæskilegar skoð-
anir. Menn kjósa einatt að taka
viljann fyrir verkið. En það er
því miður ekki hægt að skaðlausu
Og mikið af velviljuðum skoðun-
um og boðskap og ádeilu fellur
marklaust niður í skáldskap af
því að höfundinum auðnast ekki
að áskapa skoðanir eínar heimi
verksins sjálfs, gera mynd sína,
höfundarins í verkinu trúverð-
uga lesendum. í stuttu máli sagt:
gera mark á sér takandi. Skáld-
verk gerir tilkall til þess að les-
andi falli frá tortryggni, — en
verkið sjálft er eini aðilinn sem
megnar að knýja hann til þess.
Og það sem ekki er satt í skáld-
skap er því miður ekki annað
en lygi. ! •, I j
Framhald af 1. síðu.
Laugavegs yrði komið á. Sigurð-
ur Magnússon tók að lokum
fram, að viðræður við umferðar-
nefndina hefðu til þessa verið
vinsamlegar og hefðu kaupmenn
enn akki mótmælt formlega.
Alþýðublaðið hafði nú sam-
band við nokkra kaupmenn á
götunum tveimur.
Kristjáto Friðriksson, eigandi
Últíma, til húsa í Kjörgarði, var
stuttorður um þessi mál. Hann
sagði, að breytingin mundi ekki,
hafa nein áhrif á kaupmennsku
við Laugaveg og engin ástæða
væri til að vera með neitt múður.
Baldur Þorsteinsson, eigandi
verzlunarinnar Víkur á Lauga-
vegi 52, taldi að þetta mundi
raska verzlunarjafnvæginu..,,Fólk
ið fer úr strætisvögnunum efst
á Hverfisgötu og gengur niður
hana“. Að vísu væru verzlanir
ekki fyrir hendi við götuna, og
yrðu sennilega ekki leyfðar, en
þær mundu spretta upp í næsta
nágrenni. Sagði Baldur, að ein-
hver röskun yrði strax eftir
breytinguna, en hún mundi auk-
ast ér frá' liði.
Hrafn Bachmann, kaupmaður í
kjötbúðinni á Laugavegi 32
taldi ekki ástæðu til aS bera
neinn ugg í brjósti. Laugavegur
yrði alitaf Laugavegur. Þangað
væru komnir stórir bankar og
stórir verzlunarstaðir, sem ekki
yrðu endurreistir á næsta leiti.
Annars skipti engu máli nú orð-
ið, hvar verzlanir væru stað-
settar, fólk væri smám saman
að komast upp á lagið að leita
þess bezta. Nú væri auk þess yf-
irvofandi aukið atvinnuleysi og
minni peningaráð, þannig að
það yrði fólki brátt nauðsynlegt
að leita uppi það hagkvæmasta.
Kvaðst hann engu kvíða í þeirri
samkeppni.
Grímur Jónsson, kaupmaður í
verzluninni Varmá á Hverfis-
götu 84 var mjög uggandi um
sinn liag og sagðist hafa verið
það um nokkra hríð. Var hann
toissa á, að fólk skyldi fyrst nú
vera að vakna til meðvitundar
um afléiðingar þessarar breyt-
ingar. Hann leit þó málið öðr-
um augum en aðrir þeir, ér við
áttum tal við. Þorra viðskipta-
vina í verzlun sinni kvað hann
vera fólk á Ieið út úr bænum,
er stöðvaði bifreiðir þar úti fyr-
ir til að verzla. Engum dytti hins
vegar í hug að nema staðar á
leið niður eftir. Þau viðskipti
væru því úr sögunni við breyt-
inguna. í annan stað sagði Grím
ar, að gangandi fólki yrði ekki
snúið við með H-deginum, því
eigi væri unnt að snúa við vana
fólksins. Fólk hefði auk þess
enga ánægju af því að ganga
niður Hverfisgötu og yllu þvi
m. a. hús þau er gnæfa út í
miðja götuna. Ef Hverfisgatan
yrði byggð upp að nýju, væri
máske einhver von. En eins og
málin stæðu í dag, sagðist Grím
ar vera mjög uggandi um foag
kaupmanna við Hverfisgötu og
ekki sízt þeirra, er verzluðu með
matvöru, öl og tóbak.
Ægir Ferdínandsson í kjöt-
verzluninni á Hverfisgötu 50
bjóst yið lítilli breytingu. Það
væru verzlanirnar, sem drægju
tii sín fólkið, fáar verzlanir væru
til staðar á Hverfisgötu og því
mundi fólkið að stórum hluta
Ieita áfram upp á Laugaveg. —
Hann sagði íbúa vera fáa í ná-
grenni verzlunarinnar. Hún
væri að miklum hluta háð bif-
reiðum, er numið hefðu staðar
fyrir utan. Bifreiðastraumurinn
niður götuna mundi valda því, að
ekki yrði framhald á slíkri við-
dvöl bifreiða. Einhver aukning
gangandi fólks mundi þó vega
þar upp á móti, þannig að í það
heila tekið bjóst Ægir ekki við
stórfelldri röskun á fjölda við-
skiptavina, heldur fleiri gætu
þeir þó kannski orðið.
En hvað sem öllum spádóm-
um líður, eru það þó kúnnarn-
ir, sem endanlega ráða viðskipt-
unum. Það lá því beint við að
leita álits nokkurra úr þeim
hópi um afleiðingar breytingar-
innar næsta vor.
Ingibjörg Jónsdóttir, Stóra-
gerði 30, kaupir ekki matvöru
niðri í bæ, en kvaðst iðulega
fara þangað niður eftir í ann-
ars konar verzlunargjörðum og
gengur þá oft Laugaveginn. Hún
taldi engar líkur á að það my.ndi
breytast.
Guðrún Eyjólfsdóttir, Hraun-
bæ 56, sagðist kaupa alla mat-
vöru aðra en fisk í grennd við
heimili sitt. Hún fer mjög oft
með strætisvagni niður í foæ og
gengur eftir Laugavegi. Ekki
taldi hún sína verzlunarhætti
mundu breytast, því hún færl
mjög mikið í sömu verzlanirn-
ar. '
Jóna Kjartansdóttir, Karfa-
vogi 35, kaupir enga matvöru 1
miðbænum. Hún kvaðst þó oft
fara niður í bæ til að verzla eitt-
hvað annað og gengi hún þá
Laugaveginn eins og allir aðrir.
Hún sér ekki hvernig það ætti
að breytast.
— o —
Við létum þetta nægja. Niður-
staða þessara athugana virðist
vera sú, að Laugavegur muni ekkj
tapa stöðu sinni sem stærsta
verzlunargata landsins, en eins
og segir einhvers staðar: vandi
er um slífct að spá, og vissulega
verður það reynslan sem sker
hér úr um sem annars staðar.
_ B. G.
Elsku drengurinn okkar og foróðir
ERLINGUR JÓHANNES ÓLAFSSON
er lézt af slysförum þann 12. þ.m. verður jarðsunginn
frá Fossvogskapellu þriðjudaginn 22. ágúst kl. 10,30
árdegis.
Þeim sem vilja minnast toans er bent á sjóð er stofnaður
verður til minningar um hann, við Hlíðardalsskóla i
Ölfusi.
Minningarkort í verzluninni Blóm og Ávextir, Hafnar-
stræti 3, og skrifstofu Aðventista, Ingólfsstræfi 21.
Athöfninni verður útvarpað.
Vigdís og Róbert Jack,
Ólafur Guðmundsson
og systkini hins látna.
Jarðarför móður okkar
ÁSLAUGAR BENEDIKTSSON
fer fram frá Dómkirkjunni miðvikudaginn 23. ágúst, kl, 2,
e.h. ?
Ingileif Bryndís Hallgrímsdóttir,
Bjöm Hallgrímsson, ” "1
Geir Hallgrímsson,