Alþýðublaðið - 21.01.1968, Blaðsíða 12

Að gefnu filefni
Við ortum áður fyrri
og yfirburðasnjallt,
við kváðum fyrir kónga
og kóngarnir skitdu allt.
3Ég sá í blaði að brunaverðir og
Ijósmæður ætla að haida sameig-
inlega árshátíð á næstunni.
Eins og nafnið bendir til eru
þetta skyldar stéttir, en Þó að
nokkru andstæðar, og trúlega er
tilgangurinn mcð bessu sá að þær
haldi hvor annarri í skefjum. Það
færi nefnilega ekkj vel, ef bruna-
verðir, sem eiga jú að korna í veg
fyrir bruna, tækju upp á því að
hindra allan bruna, líka þann
sem útvegar Ijóðmæðrunum at-
vinnu.
En nú er ötdin önnur
og allt í veröld breytt,
við yrkjum að vísu ennþá,
en enginn skilur neitt.
Og vegna þess er vonlaust
að verða frægur hér.
Ég söðh yfir á sænsku,
svo sjáum við hvernig fer.
Kjaftasögurnar hafa vcrið svo
margar síðustu dagana, að ég hef
ekki lengur undan að taka við
þeim og koma þeim frá mér aft
ur. Mér finnst að það mætli dreifa
þessu svolítið betur. .
VEIZLUMATUR
við öll tækifæri
Kalt borð
Heitur matur
Sérréttir
Getum einnig útvegað gott og vistlegt húsnæði fyr-
ir samkvæmi og fundi í Reykjavík.
Matarbúðin h.f.
Austurgötu 47, Hafnarfirði
Sími 51186, heimasími 36225.
Vor daglegi BAK-stur
NÝYRÐI
VIÐ LIFUM á breytingatímum. Þessi orð hafa verið sögð
svo oft við öll möguleg og ómöguleg tækifæri, að maður blygð-
ast sín hálfvegís fyrir að setja þau á pappír. En auðvitað eru
þetta sannyrði, þótt þau hafi hlotið þau örlög margra ágætra
orða, að vera ofnotuð. Allt í kringum okkur er á hverfanda
hveli, og margt sem þótti góð latína í gær er það ekki endilega
í dag.
Eitt af þvf sem stöðugt er að breytast er móðurmállð okk-
ar, og við tökum okkur ýmislegt í munn nú á dögum, sem ekki
hefði þótt sæmandi að segja fyrr á öldum. En fyrri tíma
menn beittu líka ýmsu fyrir sig í tali, sem engum dytti i hug
að segja núna og meira að segja er vafasamt að aðrir skildu
en. fáeinir sérvitringar, ef einhver tæki upp á því að temja
sér slíkt málfar. Málþróunin styður því fremur en hitt þá
almennu reglu, sem sett var fram hér að framan, og sú ís-
lenzka sem þótti góð latína í gær þarf þess vegna alls ekki
að vera það í dag.
Hins vegar er ekki alltaf hlaupið að því að skýra allar
þær breytingar, sem tungan verður fyrir. Það er til dæmis
ekki hlaupið að því í fljótu bragði að átta sig á því, hvers
vegna verið er að gcra tilraun til þess að fá fólk til að nota
málfræðileg fræðiheiti um tækniaðferð, sem þar að auki hefur
borið gott og gilt nafn um árabil. Er þetta kannski tákn þess
að málfræðin sé farin að skipa hærri sess hjá þjóðinni en
hún hefur áður gert, eða er þetta gert til þess að reyna að fá
málfræðingana góða í sárabætur fyrir það að orð þeirra falla
alltof gjarnan í grýttan jarðveg?
Það orð sem hér er átt við, er auðvitað orðið h 1 j ó ð -
v a r p , sem sumir eru teknir upp á í seinni tíð nota í slað-
inn fyrir orðið útvarp, sem þó hefur dugað okkur hingað til.
Svo virðist sem tilkoma sjónvarpsins hafi hleypt þessu nýja
heiti af stað, og má vel vera að ástæðan hafi verið sú að út-
varpsmennirnir hafi óttazt að útvarpið stæði halloka í sam-
keppnj við bróður sinn, og því rokið til og breytt nafninu,
alveg eins og þegar blöð fá sér nýjan haus eða taka upp nýtt
umbrot til þess að vekja á sér nýja athygli. Þessu er aðeins
varpað fram hér sem tilgátu, sem hugsanlegu svari við þeirri
áleitnu spurringu, h'ærs vegna þessi tilraun til nafnbreyting-
ar hefur verið gerð.
En livað sem að baki þessarar nýnefningar á útvarpinu
kann að búa, þá er þarna farið inn á braut, sem býður upp á
ýmsa möguleika til aukinnar fjölbreytni í nafngiftum. Til dæm-
is yrði alveg sjálfsagt að nota málfræðiheitið k 1 o f n i n g
í staðinn fjTir orðið sjónvarp, svo að aðeins eitt dæmi sé
tekið. Með nægilega mikilli hugkvæmni mætti sjálfsagt fá
lientug málfræðiheiti yfir ýmsar merkar stofnanir í bjóðfé-
laginu, og nýyrðasmiðum okkar, sem eru bæði marglr og
snjallir, er þess vegna ráðlagt að fara að leggja höfuðin í
bleyti og finna upp heppileg málfræðiheiti á opinberar stofn-
anir og annað sem máli skiptir í þjóðfólaginu. Það er greini-
lega í samræmi við aldarandann að málþróunin taki stefnu í
þessa átt. Mætti t. d. ekki með lagrii nota málfræðilýsingar-
orðjð afturbeygt um Þjóminjasafnið? .
J árngrí mur.