Alþýðublaðið - 23.03.1968, Blaðsíða 6

Kskkæ-r erd lil
Burwre og leém í horg og bs.
UMFERÐARNEFND
REYKJAViKUR
LD'GREGLAN í
REYKJAViK
Athuganir á barnaslysum
1967 sýna, að af þeim 59 börn
um, sem slösuðust þið ár í um
ferðinni í Reykjavík, voru 36
börn á aldrinum 2-6 ára, þ.e.
undir skólaskylduaidri. Þessar
tölur sýna að yngsíu borgaram
ir, börn á aldrinum 2-6 ára,'
eiga við erfiðleika að stríða í
umferðinni og að sjálfsögðu eru
erfiðJeikar barnanna mestir, er
þau eru látin vera efiirlitslaus
á götum úti, við umferðina eða
jafnvel í henni. Því miður er
állt of algengt að sjá börn að
leik við götur eða vegi, hér
í borg og reyndar víðast hvar
á landinu. Til að ráða hér bót
á, þarf að koma til samstillt á-
tak foreldra barna á þessum
aldri og lögreglu. r'ove'drarnir
eru beztu leiðbeinendur barn-
anna, og t.d. með því cinu, að
skapa fordæmi í umferðinni
geta foreldrarnir lagt sitt af
mörkum til að fækka i.arnaslys
um og ala börnin unp í betri
umferðarmenningu.
Umferðarnefnd Reykjavíkur
og lögreglan í Reykj i”ík hafa
nú gefið út leiðbemingabækl-
ing fyrir foreldra, þar sem for
eldrum er leiðbeint við að
kenna börnum sínum að að-
lagast umferðinni, ala börnin
upp í umferðinni, kenna börn
unum að forðast hre tur um-
ferðarinnar o.s.frv. Ber bækl-
ingurinn heitið: „Verndið börn
in í umferðinni” og verður
dreift í öll hús á höfuðborgar
svæðinu. Á fyrstu síðu hans
er varpað fram spurningunni:
Hvers vegna er börnum svo
hætt í umferðinni? Því er svar
að svo, að flest umferðarslys-
in stafi af eigin framferði barn
anna. Börnin stjórnist af
skyndilegum hugdettum. For-
vitni þeirra leiði þau sífellt
í nýjar áttir, börnin skynja ekki
hættur umferðarinnar og gæti
því ekki að sér sem skyldi.
Bæklingnum er skipt í tvennt
og er fjallað um hvorn hlut-
ann sjálfstætt. í kaflanum, sem
ber heitið „Hvernig á ég að
vernda barn mitt”?, er t.d. bent
á hættur þær, sem götur eða
i'egir hafa í för með sér fyrir
börnin, því næst koma almenn
ar leiðbeiningar varðandi
yngstu börnin, hvernig
þau eigi að komast ferða sinna
lögð er áherzla á, að þau séu
í fylgd fulíorðinna og bent á
nauðsyn þess, að börnum sé
kennd sérstök, fastákveðin leið,
á leið þeirra til skóla eða dag-
lieimila, geti fullorðnir ekki
fylgt barnihu. En stytzta leið
in er ekki ávallt sú hættu-
minnsta.
í kaflanum „Hvernig á ég að
ala barnið mitt upp í umferð-
inni?” er sagt m.a., að foreldr-
ar skuli gera börnunum ljós-
an voða umferðarinnar þegar
á 2. - 3. aldursári barnsins, og
jafnframt skuli verklegar um-
ferðaræfingar hefjast með börn
unum þegar á 3. aldursári. Þá
ségir, að æfa skuli 5-7 ára börn
stig af stigi í því að vera sjálf
stæðir vegfarendur, en að reið
hjólakennsla skuli eigi hefjast
fyrr en er börnin séu 7-9 ára,
og þá skuli kennslan fara fram
undir eftirliti.
Efni bæklings þessa, sem er
myndskreyttur, verður eigi rak
ið frekar hér, enda varla fært
í stuttu máli. Hér er um að
ræða málefni, sem snertir hvern
Þið segið ef til vitl: —„Bömin mín erú nú svo varkár
og garta ávallt að sér ’. Það er ágætt, ef þið hafið búið
Vel i haginn, en rcynsian sýnir, að ekki einu sinni böm á fynta
skólaskylduári eru nafgtlega þroskuð til þcss að koma fram sem
sjálfstarðir vegfarendtir. og enn siður Itönt, sem ekki haía enn |>á
náð skólaskyldualdri.
einasta þjóðfélagsþegn. Það er
von umferðaryfirvalda, að for
eldrar kynni sér efni bæklings
ins rækilega, og hefji hið allra
fyrsta skipulagða umferðar-
fræðslu til aðstoðar yngri borg
urum, dýrmæíustu eign ís-
lenzku þjóðarinnar.
takarasveinafélágið 60 ára
Fyrsta brauðgerðarhús á ís-
landí tók til staría í Reyltjavík
1834. Var það hið eina á land
inu til 1868, er stofnað var brauð
gerðarhús á Akureyri. Þegar
kemur fram undir aldamótin
fjölgar braúðgerðarhúsum nokk
uð, enda varð þeirra mun brýnni
þörf, sem vöxtur þilskipaútgerð’
ar gerðist meiri.
Fyrstu bakarasveinar í íslenzk
um brauðgerðarhúsum voru allt
erlendir menn, flestir danskir.
En ário 1884 lauk sveinsprófi í
baltaraiðn, Grímur Óiafsson,
fyrstur íslendinga svo vitað sé.
Tók nú smám saman að fjölga
þeim mönnum íslenzkum, er
lærðu bakaraiðn, og þá er kom
fram yfir aldamót hafði dúlítill
hópur íslendinga lært iðnina.
Sumir þeirra fóru til Danmerk-
ur, að námi hér á landi loknu,
til að framast í iðn sinni. Kynnt
ust þeir þar samtökum danskra
bakarasveina er voru tilíölulega
ung, en höfðu á skömmum tíma
fengið miklu áorkað vm bætt
kjör stóttarinnar.
Kjör íslenzkra bakarasveina
voru í npphafi næsta léleg. Um
aldamót fengu þeir kr. 10.00
kaup á viku og höfðu fæði og
húsnæði hjá húsbændum sínum,
Vinnutími var svo langur sem
eigendur . brauðgerðarhúsanna
yfirboðarar þeirra kröfðust hvort
heldur var á nóttu éða degi,
helga daga sem rúmhelga. Þá
tíðkaðist það einnig, að þeir
voru látnir vinna öll þau störf
sem fyrir kbmu á heimilinu eða
við atvinnurekstur húsbóndans,
þótt ekki væri það baksturs-
störf. Sérstök greiðsla fyrir næt
ur- og helgidagastörf þekktist
ekki. Mátti heita að bakarasvein
um væri ókleift að stofna heim
ili eða lifa sjálfstæðara lífi en
hver önnur vistráðin hjú. Á
þessu varð engin veruleg breyt-
ing fram til 1908. Kaupið hækk
aði að vísu skömmu eftir alda
mótin upp í kr. 15 á viku, en að
öðru leyti voru kjörin hin sömu
og verið hafði.
í byrjun árs 1908 töldu bakar
ar ekki lengur hægt að una við
svo búið. Tóku þeir að ræða sín
á milli hvað til bragðs skyldi
taka. Á skömmum tíma vaknaði
með þeim næsta alrnennur á-
hugi á því, að síofna stéttarfélag
bakarasveina. Fyrir félagsstofn-
un beitti sér einkum danskur
bakari, er hér starfaði, P. O.
Andersen að nafni, en brátt
komu nokl^rir íslenzkir bakara-
sveinar til liðs við hann.
Hinn 5. febrúar 1908 var
stofnfundui haldinn á Þingholts-
stræLi 9, á heimili Guðmundar
Guðmundsaonar, bakarasveins.
Voru stofnendur 16 talsins, allt
íslendingar: nema P. O. Ander-
sen.
Á stofnfundi yar lagt fram
frumvarp til laga fyrir félagið.
Hafðj Pétur G. Guðmundsson,
síðar fjölritari, aðstoðað bakara
sveina við að semja frumvarpið,
er var samþykkt breytingarlaust
Hlaut félagið nafnið Bakara
sveinafélag íslands. Samkvæmt
2. gr .laganna var tilgangur
lagsins sá, • „að efla og vernda
vellíðan manna á íslandi er bak-
araiðn stunda, halda uppi réttl
þeirra gagnvart vinnuveitanda
og öðrum stéttum að svo miklu
leyti, sem únnt er að tryggja
bökurum sæmilega lífsstöðu í
framtíðinni. Enn fremur að
styðja af megni allt það, sem lýt
ur að fullkomnun og framförum
í bakaraiðn.“
Tilgangi sínum hygðist félagið
ná með því, „að koma á félags-
skap og samtökum moðal allra,
sem vinna að bakaraiðn, efla á
huga þeirra með fundum og
ræðuhöldum, ná sammngum og
samkomulagi við vinnuveitend-
ur og við önnur félög, sem hafa
svipað markmið, ef það horfir
félaginu til heilla."
Á þessum grundvelli hefur
Bakarasveinafélag íslands nú
starfað í 60 ár. Hér er þess ekki
kostur að rekja sögu félagsins
til neinnar hlítar, en geta má
þess, að félagið hefur tvívegis
gefið út afrnælisrit, hið fyrra ár
ið 1923, á 25 ára afmælinu, hið
síðara árið 1958, er það var
hálfrar aldar gamallt.
Helzta verkefni Bakarasveina
félags ísiands hefur verið það,
að vinna að bættum kjörum bak
arasveina, halda uppi réttindum
þeirra og gæta hagsmuna þeirra
á allan hátt.
Strax á fyrsta árl félagsins
náði það talsverðum réttarbót-
um. Hio fasta kaup hækkaði
nokkuð, vinnutíminn var tak-
markaður við 11 stundir á dag
og ákvæði sett um greiðslu fyrlr
eftir- og helgidagavinnu.
Félagið hefur á hverjum tíma
kostað kapps um að tryggja bök
urum hliðstæð kjör og aðrar
sambærilegar stéttir nutu. Oft
hefur það tekizt án harðra deil
na, en stundum kostaði slíkt þó
verkföll. Eitt sinn, 1942 átti fé
lagt í a.m.k. tveim kaupdeilum
sama árið. Og árið 1957 lenti
það í erfiðustu kjaradeilu, sem
það hefur nokkru siwni háð.
Stóðu bakarasveinar í verkfalli
á fjórða mánuð samfleytt, eða í
101 dag. Mun það vera lengsta
verkfall, sem um getur í sögu ís-
lenzkra launþegasamtaka fyrr
og síðar. Varð það að sjálfsögðu
félaginu og félagsmönnum erfitt
og kostnaðarsamt, en að lokum
náðust töluverðar kjarabætur
bakarasveinum til handa.
Síðustu 11 árin hefur bakara
sveinum og bakarameisturum
tekizt að semja um kjaramálin
án þess að til verkfalla hafi kom
ið.
Fyrstu stjórn Bakarasveinafé-
iags ísland, er kosin var á stofn
fundi 1908; skipuðu þessir
menn:. Sigurður Á. Gunnlaugsson
i formaður, Kristján P. Á. Hall
ritari og Kristinn Þ. Guðmunds
son, gjaldkeri.
Núverandi stjórn félagsins er
þannig skipuð: Guðmundur B.
Hersir, formaður, Axel Kristjáns
son, varaformaður, Guðmundur
H. Guðmundsson, gjaldkeri, Guð
mundur Þ. Daníelsson, ritari,
Jón Björnsson, fjármálaritari.
Félagsmenn eru nú 62 meðlim
ir. Bakarasveinafélag ísland
minnist 60 ára afmælis síns með
hófi í kvöld 23. marz í Tjarnar
búð.

\
0 23. marz 1963
ALÞÝÐUBLAÐID