Alþýðublaðið - 12.05.1968, Side 2

I

Ritstjórar: Kristján Bersi Ólafsson (áb.) og Benedikt Gröndal. Símar: 14900 — 14903. — Auglýsingasími: 14906. — Aðsetur: Alþýðuhúsið við Hverfisgötu, Reykjavík. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Simi 14905. - Askriftargjald kr. 120,00. — I lausasölu kr. 7,00 eintakið. — Útgefandi: Nýja útgáfufélagið hf.
ÞEIR VITA BETUR
Þótt ótrúlegt kunni að virðast
eru enn til menn, sem trua því,
að lýgin verði að sannleika, ef
hún er endurtekin nógu oft. Síð-
asta dæmið um þetta eru skrif
Tímans um störf Gylfa Þ. Gísla-
sonar sem menntamálaráðherra.
Segir blaðið, að Gylfi hafi svik-
izt um að láta endurskoða skola-
löggjöfina þau 12 ár, sem hann
hafur gegnt ráðherraembætti.
Þetta segir Tíminn, að sé einhver
mesta vanræksla, sem um getur
í sögu íslenzkra skólamála fyrr
og síðar.
Það er sorglegt, að Tíminn
skuli endurtaka þessa fásinnu, af
því að ritstjórar blaðsins vita bet
ur.
Þeir vita, að Gylfi Þ. Gíslason
skipaði fjölmenna nefnd til að
endurskoða skólalöggjöfina litlu
eftir að hann varð menntamála-
ráðherra 1956. Þessi nefnd skil-
aði áliti 1959 og komst að þeirri
niðurstöðu, að þá væri ekki á-
stæða til heildarendurskoðunar.
Þeir vita, að í ráðherratíð
Gylfa hefur hver lagabálkurinn
verið settur á fætur öðrum um
hina ýmsu þætti skólamálanna.
Ný lög hafa verið sett um Háskól
ann, menntaskóla úti á landi,
Kennaraskólann, iðnskólana,
Tækniskóla íslands, húsmæðra-
fræðslu, myndlistar- og tónlistar-
skóla o. fl. o. fl. Ný lög hafa
verið sett um skólakostnað, um
námsstyrki og námslán, um fé-
lagsstofnun stúdenta. Mætti svo
lengi telja, enda hefur ekkert
þing liðið svo, að ekki væru stig
in ný þýðingarmikil skref í skóla
málum.
Ritstjórar Tímans vita einnig,
að Gylfi Þ. Gíslason hefur stofn-
áð skólarannsóknadeild við
menntamálaráðuneytið og þar
með komið á einni mex-kustu nýj
ung í fræðslumálum hér á landi.
Þar fara fram víðtækar og stöð-
ugar rannsóknir, sem eru grund-
völlur að áframhaldandi löggjaf-
arstarfi.
Ástæðan til þess, að Tíminn
tekur upp svo samvizkulausan á-
róður gegn Gylfa er án efa sú, að
framsóknarmenn sjá ofsjónum
yfir því, hve mikið liggur eftir
hann sem menntamálaráðherra.
Hinar miklu umræður um skipan
skólamála, próf, bækur og
kennslu, sem nú eiga sér stað,
eru vottur áhuga og grósku og
hafa alls ekki beinzt gegn ráð-
herranum. Þvert á móti hefur
Gylfi ýtt undir þessar umræður
og hjálpað til að draga af þeim
niðurstöður með því að halda
fjölda funda og ráðstefna. Verð-
ur því á lýðræðislegan hátt reynt
að finna vilja þjóðarinnar og láta
hann koma fram í frekari löggjöf,
sem án efa verður sett undir for-
ustu ráðherrans.
Alþýðubl'aðið vill að lokum
minna Tímann á, að Eysteinn
Jónsson, formaður þingflokks
framsóknarmanna, var fyrir
nokkrum árum menntamálaráð-
herra. Man nokkur maður eftir
nokkrum hlut^ sem hann gerði í
því embætti?
I
Bækur og barnabækur
Nýútkomin bókaskrá Bóksala-
félags íslands fyrir árið 1967 er
að vanda fróðleg um bókaútgáf-
una á liðnu ári.
í fyrra' var talið skáldsagna-
ár, og gefur lausleg talning til
kynna að frumsamdar íslenzkar
skáldsögur og smásagnasöfn í
fyrra hafi orðið 29 talsins; þá
komu aftur á móti ekki út nema
10 ljóðabækur. Af þessum 29
bókum voru 6 eftir konur, og svo-
nefndar „kerlingabækur,” alþýð-
legar skemmtisögur, margar úr
sveitinni í gamla daga, munu
vera álíka inargar eða 5—10 tals-
ins, en þessir tveir bókaflokkar
falla að vísu engan veginn sam-
an. Af Ijóðabókunum mun hins
vegar fullur helmingur vera ýms-
iskonar tilfallandi kveðskapur,
vísnasöfn, og annar tækifæris-
skáldskapur, sem fáir munu taka
alvarlega sem bókmenntir. Þar
við bættust í fyrra 15 nýjar frum
samdar skáldsögur handa börn-
um og unglingum, 6 þeirra eftir
konur, en 4 barnasögur komu út
í nýrri útgáfu. í fyrra komu út
10 eldri skáldrit, sum þeirra
klassísk rit, í nýrri útgáfu. Og
eftir skránni verða 11 rit önnur,
sem út komu á árinu í fyrsta
sinn, ótvírætt talin til „listrænna
bókmennta, ritgerðasöfn, ferða-
sögur o.s.frv., þó einhverjum
kunni að þykja vantalið í þann
flokk.
Því miður verður útkoman
ekki eins hagstæð þegar kemur
að þýddum bókum. í fyrra virð-
ist mér að út hafi komið 10 skáld-
rit af ýmsu tagi sem ótvírætt
verði að telja til „góðra bók-
mennta.” Hins vegar voru þýdd-
ar reyfarasögur handa fullorðn-
vm lesendum, sem svo eiga að
fc~ita, ekki færri en 30 talsins,
og eru þá einungis taldar skáld-
sögur, en sleppt öllum þeim
reyfarasögum af ýmsu tagi sem
út eru gefnar undir yfirskini
sannrar frásögu. Enn rösklegar
ganga þó útgefendur barna og
unglingabóka að síriu verki. í
fyrra telst mér til að út hafi kom-
ið 7 — sjö — þýddar unglinga-
bækur Sem ótvírætt verði taldar
góðar bókmenntir, en þýddar
reyfara og skemmtisögur eru 40
talsins. Þófct eitthvað kunni að
vera oftr’ið i þennan flokkinn,
vegna ókunnugleika, skeikar það
varla svo miklu að geri neinn
gæfumun.
Hafa þá verið taldar 166 bæk-
ur sem út voru gefnar í fyrra,
þar af 155 einhvers konar skáld-
skaparrit, 68 þeirra frumsamdar
en 87 þýddar. Fljótt á litið virðisfc
mér skráin hins vegar telja 422
bækur útgefnar í fyrra, þegar
allt er talið með, þar af 97 barna-
bækur.
Það er varla ástæða til
að draga víðtækar ályktanir af
þessum tölum, — ætli þurfi ekki
annar og meiri fróðleikur að
koma til að rökstyðja skoðanir
um „ástand og horfur” í bókaút-
gáfu. En óneitanlega dregst at-
hygli að bamabókunum, nær
fjórðungi allrar útgáfunnar.
Minnsta kosti 66 bækur, hér tald-
ar, eru ótvíræð skáldskaparrit og
langflest þeirra ætlað stálpuðum
börnum og unglingum. En hverj-
ar eru eiginlega allar þessar
bækur? Oft er kvartað yfir því
að foreldrar og aðrir fái litla
leiðbeiningu í blöðum, útvarpi
eða annars staðar við bókaval
handa börnum sínum, og skipu-
leg „gagnrýni” þessara bók-
mennta tíðkast ekki. En gætu
ekki skólar og kennarasamtök,
foreldrafélög, uppeldis- og sál-
fræðingar, menntamálaráðuneyt-
ið, samtök rithöfunda, einhverjir
eða allir þeir aðiljar sem telja
þessi mál sig varða, — gætu
þeir ekki komið á fót einhvers
konar „ráðgjafa” um barnabæk-
ur. Mætti hugsa sér einhvers
konar nefnd sem forleggjarar
gætu snúið sér til með handrit
sín eða erlendar bækur í þýð-
ingu og leitað meðmæla hennar
sem getið yrði rækilega á bók-
inni sjálfri, þegar kæmi til út-
gáfu hennar. Hér væri ekki um
neina ritskoðun að ræða, því
engin bók yrði „bönnuð”, — ein-
Frh. á bls. 13.
2 12. maí 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
VIÐ
MÖT—
MÆLUM
AUÐSÆ OG ÁNÆGJULEG' er
sú þróun, sem greinileg hefur
verið í útgáfu íslenzkra bóka
og tímarita nú allra síðustu
ár. Virðast innlend blöð og
bækur á hraðri framfaraleið,
hvað útlit og frágang snertir
— þó að efnið sé auðvitað upp
og ofan eins og verið hefur og
og verða mun. Ekki þarf ann-
að en að handfjalla t.d. bæk-
ur Almenna bókafélagsms
tímarit eins og Áfanga, Rétt,
Sveitarstjórnarmál, Iðnaðar
mál o.sv.frv. til að sannfærast
um þetta. Þá hygg ég, að prent
villum hafi fækkað til mik-
illa muna, þó að auðvitað sé
erfitt að kveða að fullu niður
þann leiða og langlífa fjanda,
prentvillupúkann.
□
ÞAÐ ER SANNARLEGÁ gleði-
efni, að þetta skuli vera að
færast í viðunanlegt horf hér
á íslandi — landi bókanna og
bókmenningarinnar. íslenzkar
hækur og blöð hafa til þessa oft
á tíðum einkennzt af fádæma
kauða- og klaufaskap að flestri
gerð — þveröfugt við það, sem
ætla mætti um þjóð, sem átt
hefur jafn mjög tilveru sína
undir tilvist góðra bóka og við
íslendingar. Það var ekki ó-
títt hér á árunum, að íslenzk
ar bækur rifnuðu úr kjölnum
við fyrsta lestur; án þess nokk
uð óeðlilega reyndi á þær, —
svo að ekki sé nú minnzt á
allt línubrenglið, prentsvertu.
blettina, heflingarskekkjurnar,
blaðsíðuvíxlið o.sv.frv. o,sv.fr\T.
Átti þetta jafnvel við forláta
útgáfur frá þekktum fyrirtækj
um — stærðar doðranta með
gylltum kili, skinnbundna og
skreytta. Það kom jafnvel fyr
ir, að gleymzt hafði með öllu
að prenla á heilu síðurnar —
og tala ég þar út frá persónu
legri reynslu.
□
EN HVAÐ UM ÞAÐ. — Þetta
virðist vera að taka breyting
um til mikils batnaðar — bók-
lesurum og blaða — til auk-
innar ánægju og nautnar. Það
skyldi aldrei gleymast sam-
vizkusömum útgefendum að
útlitið hefur sitt að segja:
Snyrtimennska og smekkvísi
eiga að vera óaðskiljanlegir
förunaular þess innihalds, sem
er einhvers virði. GA.
SERVÍETTU-
PRENTUN
SÍMI S2-10L