Alþýðublaðið - 27.08.1968, Blaðsíða 5

Hjáróma rödd á mófmælafundi:
Flutti varnarræðu
ofbeldi Rússa
Ályktanir fund-
arins I
Á (mótmælafundi Tékknesk- íslenzka félagsins á
stmnudag gerðust þau óvæntu tíðindi, að Þorvaldur
Þórarinsson lögfræðingur fluttl varnarræðu fyrir
Sovétríkin í sambandi við innrás þeirra í Tékkó-
slóvakíu. Voru fundarboðendur sem þrumu iostnir
undir ræðu Þorvaldar, og að loknu máli hans gerðu
margir fundarmenn hróp að honum. Tveir ræðu-
menn, sem töluðu á eftir Þorvaldi, mótmæltu ræðu
hans harðlega. Það voru þeir Thor Vilhjálmsson og
Hannibal Valdimarsson.
Fundur tékknesk-íslenzka
félagsins var haldinn í Sig-
túni síðdegis á sunnudag. Töl-
uðu þar margir ræðumenn og
fordæmdu innrás Sovétríkj-
anna og bandamanna þeirra.
en auk þess voru lesnir og
sungnir þjóðsöngvar Tékka og
Slóvaka og fluttir upplestrar.
Þorvaldur Þórarinsson skar
sig úr öðrum, er fram komu.
Gaf hann yfirlit um utanrík-
isstefnu Sovétríkjanna eins og
hörðustu Moskvukommúnistar
einir túlka þau mál. Hann ját
aði að vísu, að innrásin væri
brot á sáttmála Sameinuðu
þjóðanna, en benti á að ekki
hefði verið gripið til gagn-
ráðstafana eins og sáttmáiirin
gerir ráð fyrir. Rússar sjá .auð
vitað fyrir því með neitunar-
valdi sínu.
Þorvaldur bað menn að
skilja valdamenn Sovétríkj-
anna. Þeir bæru í brjósti óg-
urleigan ótta við styrjöld, óttaÁ
sem menn þyrftu að fara á
safn í Leningrad til að skilja.
Vestur Þýzkalandi væri stjórn
að af fasistum, Englandi af
kapítalistum og Bandaríkjun-
um af stríðsglæpamönnum.
Átti þetta að sanna, að Rúss-
ar hefðu nokkra ástæðu til
styrjaldaróttans. Eftir ræð-
una klöppuðu hörðustu komm
únistarnir á fundinum, aðrir
gerðu hróp að Þorvaldi, en
margir sátu þögulir.
Annar sérstæður ræðumað-
Ur á fundinum var séra Kál’i
Valsson, Tékki, sem er íslenzk
ur borgari og hefur lengi starf
að í þjóðkirkjunni. Hann hef
ur ekki verið í Tékknesk- ís-
lenzka félaginu undanfarin ár
vegna samstarfs þess við kúg
arana í Prag, kommúnistayfir
völd landsins. En nú fagnaði
hann hugarfarsbreytingu
margra, og skoraði hann á
kammúnista, að stíga fram og
afnelta kommúnismanum op-
inberlega, ef þeir meintu
nokkuð með orðum sínum.
Thor Vilhjálmsson rithöfund
jjr flutti eina taeztu ræðuna
og bjargaði fundinum eftir
hneykslisræðu Þorvaldar.
Rakti hann hlutskipti rithöf-
unda í baróttunni fyrir frjáls-
ari stjórnarháttum austan
járntjalds og sagði sem svar
bæði við ræðu Þorvaldar og
innrásinni í Tékkóslóvakíu:
NEI.
Hannibal Valditnarsson
flutti lokaræðuma og kvað
innrásina vera þýðingarmikil
ótíðindi vegna þess, að slíkt
skuli geta gerzt að yfirveg-
uðu ráði margra manna í
nafni mannúðarhugsjónar- sósí
alismans. Hamn kvað áhrif
munu vara lengi og jafnvel
verða varanleg.
Björm Th. Björnsson stýrði
fundinum og Las meðal ann-
ars upp úr nýkomnu hefti af
„SoWiet News“ þá skilgrein-
ingu á „innrás" sem Sovétrík
in teldu sig lengi hafa barizt
fyrir að gera að þjóðarrétti
Samkvæmt þeirri grein er
ekki vafi á, að fordæmanleg
Þorvaldur Þórarinsson
innrás hefur verið gerð í
Tékkóslóvakíu.
Björn Þorsteinsson, formað-
ur félagsins, flutti einnig á-
hrifamikla ræðu, fordæmdi
framferði Rússa og lýsti von-
brigðum yfir, að slíkir atburð
ir skuli geta komið fyrir.
Sverrir Kristjánsson sagðist
lengi hafa verið sósíalisti og
mikill vinur Rússa, en nú
stæði hann þarna og gæti ekki
annað, fordæmdi innrásina
sem gerræði og ei’tt mesta
glapræði, sem gert hefði ver-
ið í nafni sósíalismans.
Af öðrum ræðumönnum má
nefna tékkneska konu, Olgu
M. Frarizdótturj Jón Snorra
Þorléifsson og Hermann Guð-
mumdsson. Þá komu fram ýms
ir Hstaménri.
Á fundi Tékknesk- íslenzka félagsins, sem haldinn var í Sig
túni á sunnudaginn og sagt er frá I sérstakri frétt hér á síð.
unni voru samþykktar einróma eftirfarandi samþykktir:
Addáun á Tékkum
Við lýsum aðdáun okkar á þeirri dirfsku, staðfestu og still-
ingu, sem þjóðir Tékkóslóvakíu hafa sýnt gagnvart ofurefli
innrásarherja Varsjárbandalagsins.
Jafnframt skorum við á samtök almennings á íslandi að lýsa
aðild að undanfarandi ályktun eða stuðningi við málstað
Tékka og Slóvaka með eigin ályktunum og koma þeirri af.
stöðu sinni á framfæri við starfsbræður síua og stofnanlr
þeirra í innrásarríkjunum.
Jafnframt skorum við á fólk að láta ótvírætt í Ijós við full.
trúa innrásarríkjanna fyrirlitningu sína á athæfi ríkisstjórna
þeirra, hvenær sem færi gefst.
(Samþykkt samhljóða á almennum fundi í SigtúnS í Reykjavík
25. ágúst 1968).
NíSingsverk Rússa
Óréttlætanleg Innrás 5 Varsjárbandalagsvelda í Sósíaliska
lýðveldið í Tékkóslóvakíu er eitt hið niðingslegasta verk
evrópskrar sögu og hlýtur að vekja öllum ærlegum mönn.
um harm og reiði.
Innrásarveldin hafa gerzt margfaldir griðrofar við fullvalda
ríkl og fótumtroðið helgustu hugsjónir manna um þjóðfrelsi
og alþjóðahyggju.
Við krefjumst þess:
að innrásarveldin kveðji herji sína tafarlaust burt
úr landinu,
að allir, sem innrásarherinn og þý hans hafa svipt
frelsl, séu strax Iátnir lausir,
að réttkjörin stjórnvöld fái óhindruð að gegna störf.
um,
að látið sé af öllirni þvingunum og ögrunum gegn
Tékkóslóvakíu og allt það tjón, sem innrásarher-
irnir hafa valdið, sé að fullu bætt.
(Samþykkt samhljóða á almennum fundi í Slgtúni 25. ágúst
1968). j i W4K
/ SVIÐSLJÓSI:
Hetjan Lúðvík Svoboda
Það er náð í gamla útslitna stríðshetja, burstað af
henni rykið og hún gerð að foíseta fandsins.
Þetta sagði tékkneskur stú-
dent, þegar Lúðvík Svoboda,
72 óra gamall hershöfðingi frá
síðustu heimsstyrjöld var dreg
inn aftur fram í dagsljósið. og
gerður að forseta Tékkóslóva-
kíu.
Ástæða þess að Svoboda var
valinn, var sjólfsagt sú, að
nýju valdhafarnir í landinu
vildu fá sem forseta í staðinn
fyrir stalínistann Novotny
mann, sem ekki hafði tekið
þátt í innbyrðis deilum í
tékkneska kommúnistaflokkn-
um og naut þar á ofan trausts
Sovétmanna. Það var búið vel
í haginn fyrir gamla mannirin,
og verkefni hans átti fyrst og
fremst að vera. það að koma
fram fyrir landsins hönd. For
sætisráðherrann og aðalrit
ari flokksins voru hinir raun
vferulegu valdhafar í landinu.
En örlögin höguðu þessu á
annan veg. Hershöfðinginn
gamli, sem í tveimur heims-
styrjöldum hefur barizt fyrir
frelsi lands síns og verið
vopnabróðir Rússa, hefur far-
ið með mikið hlutverk í at-
burðum síðustu daga, atburð
um, sem hann hefur áreiðan-
lega ekki séð fyrir þegar hann
féllst á að taka við forsetaem
bættinu.
Svoboda var ungur búfræð-
ingur, þegar fyrri heimsstyrj-
öldin brauzt út. Hann var kall
aður í austurríska herinn, en
hafði litla löngun til að verj
ast í þágu þeirrar þjóðar, sem
kúgaði landa hans. Hann
gekk í lið með Rússum og barð
ist þar með bolsévikum í
heimsstyrjöldinni og borgara-
styrjöldinni, fór síðan heim
og gekk í tékkneska herinn.
Hana var orðinn hershöfðjngi
að tign, þegar Hitler lagði
Tékkóslóvakíu undir sig.
Svoboda skipulagði þá mót-
spyrnu gegn Þjóðverjum á
Mæri, héít síðan til Póllands
til að koma á fót tékkneskri
herdeild til að berjast við
Þjóðverja. Þaðan fór hann til
Moskvu með 800 manna lið
sem varð kjarninn í tékk-
neskri hersveit, sem barðist
með Rússum gegn Þjóðverjum.
Þegar Rússar náðu Prag úr
höndum Þjóðverja var Svo-
boda í för með þeim.
Framhald á bls. 15.
Ludvik Svoboda
27. ágúst 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5