Alþýðublaðið - 08.01.1969, Qupperneq 7

8- janúar 1969 ALÞYÐUBLAÐIÐ 7

Þorsteinn Thorarensen
bókin var einnig nefnd, var
að nafninu til sama snið á
frásögninni sem byggð var
upp um sjö tiltölulega siálf
stæðar mannlýs.ngar, Jóhanns
Gunnars Sigurðssonar, Jóns
Ólafssonar, Thoroddsen-
bræðra, Þorvaldar, Þórðar,
Sigurðar og Skúla, og Þor-
steins Erlingssonar. En að
meginefni fjallaði bókin um
Skúla Thoroddsen, og var þó
sögu hans enn ólokið þar sem
frásögninni sleppti um alda-
mót, og um hin nafntoguðu
Skúlamál á ísafirði. Hin ýtar-
jóðlíf
LUTLÖNDUM.
lega frásögn þeirra virtist
engan veginn nauðsvnleg
vegna samhengis sögunnar
sem einkum átti að fjalla, eins
og nýja bókin í haust, um
undirrætur og aðdragar.da
-,,landvarnarstefnunnar“ í
upphafi þessara aldar. Sjálf
hin spennandi atburðarás
virtist ginna höfundinn með
sér, leiða hann til að gaum-
gæfa æ ýtarlegar „leiti, tögl
og hlíðarrana sögu'nnar“,
„teyma hann út í að leita að
og þræða sig eftir nýjum og
nýjum upphafsþáttum“ eins
og hann kemst sjálfur að
orði. Og þess má geta, þó það
komi þessu máli ekki bein-
línis við, að í nýrri bók í haust
eru Skúlamál rakin til enn
meirþ hlítar, fyrri hluta ævi-
sögu Skúla eftir Jón Guðna-
son sem þau yfirgnæfa álíka
gersamlega og Eld í æðum.
Það skal tekið skýrt fram
að þetta er ekki sagt, eða ekki
fyrst og fremst, í aðfi'nnslu-
skyni, heldur tl marks um
breytta aðferð Þorsteins Thor
arensen, breytti eðli verks
hans. í stað þess að bregða
upp heilli syrpu tiltölulega
sjálfstæðra „mynda úr lífi og
viðhorfum þeirra sem uppi
voru um aldamótin", með til-
tölulega heillegar mannlýsing
ar í fyrirrúmi, hefur har.n
leiðzt til að segja æ samfelld-
ari atburðasögur. í Gróandi
þ.jóðlífi er þessi þróun aJveg
glögg. Lýsíng Þingeyjarsýslu
um aldamótin er umgerð frá-
sögun-nar sem hefur ævisögu
Benedikts Sveinssonar yfir-
dómara og sýslumanns að
uppistöðu. En jafnframt seg'r
bókin frá þeim félagsmála- og
verzlunarhreyfingum ' sem
upp komu í Þingevjarsýslu
á seinni hluta aldarinnar sem
leið, og er meginefni bókar-
innar ofið úr þremur þát.tum,
ævisögu Benedikts Sveinsson
ar, stiórnmálasögu hans og
aldar hans og verzlunarsögu
Þingeyinga. Hins vegar Je ðir
höfundur nú hjá sér að segja
jafn skipulega sögu annarra
sem við sögu hans koma og í
fyrri bókum, Trvggva Gunn-
arssonar sem bó er helgað
míkið mál. landshöfðingianna
Hilmars Fnsen og Bergs
Thorberg, Jóns Sigurðssonar
og Péturs Jónssor.ar á Gaut-
löndum. Þórðar Guðjohnsen
á Húsavík.
En það verður einnig að
segjast að þessi nýja aðferð
og eðli frásögu’nnar lætur
höfundi engan veginn eins
vel og upphaflegur söguhátt-
ur hans, sú stefna hans að
rekja atburðarás og rnála-
gang af æ meiri nákvæmni
án tillits til þess hvort eða
hversu mjög hún varði st.iórn
málasöguna sem allténd á að
vera meginefni allrar frásagn
arinnar. Um Gróandi þjóðlíf
segir hann (á bls. 25) að bók-
in eigi að „fjálla um vissa
drætti í þjóðfrelsisbaráttu
okkar, einkum að sýna að-
draganda 'hinna/r róttæku
þjóðernishreyfingar sem síð-
ar var kölluð Landvarnar-
stefnan“. Þetta hlutverk á
hún þá sameiginlegt með Eldi
í æðum, öðru bindi verksins,
og má ef til vill líta á báðar
bækurnar sem forspjall eða
upphaf að sögu landvarnar-
manna sem mundi taka við
og halda áfram frásögn fyrsta
bindis. En augljóst má vera
hversu miklu ýtarlegri og
viðame'ri sú saga er nú orð-
in en frásagnir fyrsta bindis
bentu til og hljóta með sama
framhaldi að verða mjög ein-
kennileg og óeðlileg efn shlut
föll milli í fótspor feðranna
og hinnar fyrirhuguðu land-
varnarsögu.
Og jafnframt því að ofvöxt-
ur hleypur í efnið og uppruna
leg efnishlutföll raskast verð-
ur frásögn Þorsteins Thorar-
ensen í seinn': bókunum tveim
ur eins og vænta mátti til
mur.a langdregnari en áður
og hvergi nærri eins skemmti
leg aflestrar, samhengi og
yf.rsýn efnisins glatast. Þetta
kemur enn berlegar fram í
Gróandi þjóðlífi en Eldi í
æðum einfaldlega af því að
seinni bókin hefur ekki frá
neinum jafn spennandi mál-
um að segja og Skúlamál voru
í fyrra. Þorstelnn Thoraren-
sen rekur ýtarlega deilur
Benedikts Sveinssonar og
Thomsens kaupmanns út af
veiðirétti í Elliðaánum, Elliða-
ármálin svonefndu, og kláða-
fár og kláðadeilur aldarlnnar
sem leið, einkum og sér í
lagi vegna þess að hann er oð
segja ævlsögu Benedikts
Sveinssonar; vegna stjórn-
málasögunnar virðist hins
vegar unnt að gera þessurn
efnum sk'.l í miklu stýttra
máli. Verzlunarsaga Þingey-
inga sem höfundur rekur alit
frá fyrstu verzlunarsamtök-
um bænda og Gránuíélagi
Tryggva Gunnarssonar fram
að stofnun Kaupfélags Þing-
eyinga og viðureignar þess
við verzlun Örum & Wulfí
og Þórð Guðjohnsen verzlun-
arstjóra á Húsavík, kemur
hins vegar lítt eða ekki við
sögu Benedikts Sveinssonar
þó aldrei r.ema hann væri
sýslumaður Þingeyinga um
aldarfjórðungs skeið og lenti
um tíma í illvígum deilum
við kaupfélagsmenn; vegna
sögu Benedikts væri sjálfsagt
unnt að fjalla um þetta efni
í mun styttra máli.
Þannig ýtast á aðferðir Þor-
steir.s Thorarensen við sögu-
gerðina, söguritun hans breyt
ist að því levti að hún verður
æ rýmri og umfangsmeiri,
einstakar frásagnir hans æ
ýtarlegri og nákvæmnislegri,
þó það verði á kostnað hinnar
víðu yfirsýr.ar, stærra sam-
hengis sögunnar. Er. eftir sem
áður stefnir Þorsteinn að lif-
Framhald á bls. 10.
N
S
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
c
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
w
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
í MATINN
Búrfells - bjúgun
bra’gðast bezt.
Kjötverzlunin Búrfell,
Skjaldborg v/Lindargötu.
ENSKAN
Kvöldnámskeiff fyrir fullorðna
BYRJENDAFLOKKAR
FRAMHALDSFLOKKAR
SAMTALSFLOKKAR HJÁ ENGLENDINGUM
SMÁSÖGUR
FERÐALÖG
BYGGING MÁLSINS
VERZLUNARENSKA
LESTUR LEIKRITA
einnjg síðdegistímar.
Málaskólinn Mímir
Brautarholt 4, sími 1 0004 og 11109 (kl. 1—7).
Frá Húsmæðrakennara-
skóla Islands
Háulilíð 9
6 vikna dagnámskeið hefst þriðjudaginn 21.
janúar.
Innritun í síma 16145.
SKÓLASTJÓRI.
Bótagreiðslur almanna-
trygginganna í Reykjavík
Utborgun eililífeyris í Reykjavík hefst að
þessu sinni f.i.nmtudaginn 9. janúar.
TRYGGINGASTOFNUN RÍKISINS
Laugavegi 114.
Iimfömsimu
ÞOBBJÖBNS BENEDIKTSSONAR
XagóUsstræti 7