Dagur - 13.01.1944, Blaðsíða 4

4
DAGUR
DAGUR N
Ritstjóm: Ingimar Eydal,
Jóhann Frímann,
Haukur Snorrason.
Aígreiðslu og innheimtu annast:
Sigurður Jóhannesson.
Skrlístofa við Kaupvangstorg. — Sími 96.
Blaðið kemur út á hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Björnssonar.
Erindi fulltrúaráðsins
pULLTRÚARÁÐ verkalýðsfélaganna á Akur-
eyri hefir að undanförnu unnið að því að
afla ábyggilegra upplýsinga um atvinnuhagi
verkamanna í bænum. Við athugun þessa hefir
komið í ljós, að rösklega 2 hundruð verkamenn
eru hér atvinnulausir eða því sem næst, af um 7
hundruð verkamönnum alls, og hefir það ástand
haldizt óbreytt að mestu síðan snemma í nóvem-
bermánuði sl., eða um 2ja mánaða skeið. Flestir
atvinnuleysingjanna eru daglaunamenn eða sjó-
menn, og mætti e. t. v gera sér vonir um, að eitt-
hvað raknaði úr fyrir hinum síðar nefndu a. m. k.
þegar kemur fram á vetrarvertíðina. — Hvað
snertir atvinnuhagi kvenna, virðist naumast vera
um atvinnuskort að ræða, að því er segir í skýrslu
fulltrúaráðsins.
Fulltrúaráðið hefir nú sent bæjarstjórn þessa
skýrslu sína með rökstuddum tillögum og grein-
argerð. Er þar skorað á bæjarstjórn að Iáta nú
þegar eftir áramótin fara fram ítarlega athugun
á því, hvaða nýjar framkvæmdir sé tiltækilegt að
ráðast í, sem haft geti varanleg áhrif til útrýming-
ar atvinnuleysinu, og verði í jrví skyni áætlaðar
sérstaklega upphæðir á fjárhagsáætlun bæjarins
fyrir árið 1944. Fulltrúaráðið bendir á nokkur
verkefni, er það telur helzt koma til greina í
þessu sambandi. Eru þau í sem skemmstu máli
þessi: Rekstur tunnuverksmiðju með nýjum vél-
um og föstu starfsliði. Umbætur við höfnina (ný
dráttarbraut, bátahöfn og stækkun hafnarbryggj-
unnar). Aukin ræktun bæjarlandsins og stuðn-
ingur við þá, er það nytja. Bæjarstjórn beiti sér
fyrir því, að aukin verði útgerð úr bænum, og
keypt a. m. k. 2—3 ný fiskiskip hentug til útgerð-
ar héðan. Ennfremur láti hún fara fram ítarlega
rannsókn á möguleikum fyrir auknum fiskiðn-
aði hér. Og að lokurn verði allt gert, sem hægt er,
til þess að áburðarverksmiðja verði reist hér á
Akureyri, ef ríkið ræðst í það fyrirtæki.
Um erindi fulltrúarráðsins í heild er óhætt að
segja það að þessu sinni, að allt er það samið og
stílfært í þeim anda, að sýnt er, að með því hyggst
fulltrúaráðið að gera sitt til þess, að bæjarfélagið
snúist af sinni hálfu skynsamlega og gætilega
gegn þeim vanda, sem aðsteðjandi atvinnuleysi
leggur nú ekki aðeins við dyr þeirra, er stopul-
asta hafa atvinnuna, heldur allra bæjarbúa. Álit
fulltrúaráðsins virðist að þessu sinni ekki fram-
komið til þess að vekja úlfúð og flokkadrætti
með ósanngjörnum og fyrirhyggjulausum kröf-
um og ýfingum, heldur er þar á kurteislegan og
ábyrgan hátt rætt um sameiginleg og alvarleg
vandamál allra borgara bæjarfélagsins, rökvíslega
og hógværlega. Er þess að vænta, að bæjarstjórn
bregðist hið bezta við þessari málaleitan, því að
það er hverju orði sannara, sem segir í erindi
fulltrúaráðsins, að „atvinnuleysið er ekkert einka-
mál þeirra einstaklinga, sem fyrstir verða fyrir
því, eða verkalýðsstéttarinnar einnar, heldur hef-
ir það óhjákvæmilega mjög lamandi áhrif á allt
athafna- og viðskiptalíf í.bænum."
Það er hörmulegt til þess að vita, að aðalörðug-
leikarnir á því að útrýma atvinnuleysinu endan-
lega á næstu árum og koma fótum undir styrkt
og heilbrigt atvinnulíf í landinu, skulu vera
runnir undan rifjum þeirra manna, er hafa talið
sig tala og greiða atkvæði á þingi þjóðarinnar í
nafni verkalýðsins. Munu þau viðhorf rædd
nolrkru n^nar f næ*ta þl^Si.
Frmkvæmdastjóri U. N. R. R. A.
HERBERT H. LEHMAN, (til vinstri), tyrrv. ríkisstjóri í New York, var
kjörinn framkvæmdastjóri hjálparstoínunar sameinuðu þjóðanna á ráð-
stefnunrti í Atlantic City. Hann hlaut aikvæði allra 44 þjóðanna (ísland
með talið). Maðurirm t. h. á myndirtni er ACHESON, deildarstjóri í ameríska
utanríkisráðuneytinu.
Gosdrykkurinn á pela Kiljans.
QKÁLDIÐ frá Laxnesi skrifar enn
leiðbeiningar sínar um málefni ís-
lenzks landbúnaðar í síðasta hefti
„Tímarits Máls og menningar“. Nefn-
ist hugvekja þessa landbúnaðarfröm-
uðar að þessu sinni: „Ómyndarskap-
urinn i landbúnaðarmálunum". Ræðir
þar fyrst um framleiðslu kindakjöts,
sem skáldið upplýsir, að íslenzkir
bændur framleiði „af heimsku og
blindni“, og þykir því hart, að stjóm-
arvöld landsins skuli enn leitast við
„að tröða íslenzku kindakjöti upp é
brezka neytendur, sem fúlsa við þvi,
jafnvel á sultartimum eins og nú“. —
Þá segir ennfremur í grein þessa sér-
fræðings kommúnista um landbún-
armál: — „Við kindakjötsframleiðsl-
una keppa klepptækir hrossakjöts-
framleiðendur, sem leggja undir sig
Ríkisútvarpið og láta æpa þar seint
og snemma út yfir landslýðinn:
hrossakjöt, hrossakjöt, hrossakjöt, og
gengur sú óskemmtun fram eftir öll-
um vetri".---------
Á ÞYKIR skáldinu það stórlega
vítavert, að hinir „klepptæku",
íslenzku bændur skuli bregðast þeirri
sjálfsögðu skyldu sinni að birgja inn-
anlandsmarkaðinn á öllum tímum árs
af nægilegu magni mjólkur og smjörs.
Mun sú ádrepa aðallega miðuð við
blómaskeið landbúnaðarins að entu
þessu eindæma sólríka og hagstæða
sumri, með öllu því geysilega fram-
boði á ódýrum og nægilegum vinnu-
krafti til þess að stunda búskapinn,
— sem fallið hefir svo ríkulega í
skaut bændanna á þessum síðustu og
beztu tímum! Einkum og sér í lagi
mun skáldinu þykja þetta dæmafár
og óafsakanlegur slóðaskapur af hin-
um ,Klepptæku‘ sveitamönnum, þegar
það lítur á allt það, sem flokksbræður
þess — kommúnistamir — hafa gert
til þess að beina fólksflutningunum í
Iandinu út til framleiðslustarfanna í
sveitunum og veita bændunum marg-
háttaðan stuðning og hvatningu i
striti þeirra og búskaparbasli! — Seg-
ir um þetta efni orðrétt í grein skálds-
ins: — „Nú á aðalmarkaðstímanum
í sumarlok bregður svo við, að mark
aður er snauður að algengustu af
urðum til daglegrar neyzlu. Svo naumt
hefir verið um mjólk, að sá litli pír-
ingur, sem til er, hefir iðulega verið
afgreiddur út úr mjólkurbúðunum
undir lögregluvemd, en mæður, sem
höfðu ekki lánið með sér, h'afa orðið
að gefa bömunum gosdrykki á pel-
ann“.
Rökvfsi búvísindakennarans.
^KKT VERBUR imi« *L
nefndri grein þessa ágæta búvís-
indamanns kommúnistaflokksins, en
að hann kenni mjólkurskortinn aðal-
lega þeirri skammsýni löggjafans, að
„verðlauna einyrkja í fjarsveitum,
sem kunna lítt eða ekki til nautgripa-
ræktar og mjólkurframleiðslu (það er
annað en Kiljan!) fyrir að framleiða
mjólk. ... “ Og framleiðslan fer líka
eftir því, hvemig til hennar er stofn-
að: — Mjólkin „nálgast oft að heita
óþverri, þegar hún er komin á mark-
að í höfuðborginni, skítug, mögur,
fjörefnalaus, súr og fúl“. — Þó skarar
rökfræðingurinn fyrst fram úr sjálf-
um sér í þessari spaklegu og sam-
ræmdu hagfræðilegu athugun: —
„Nokkrir pokar af kartöflum voru
seint í sumar seldir við slíku verði,
að þeir sprengdu upp vísitöluna um
15 stig. Nú er mér sagt, að almermur
uppskerubrestur á kartöflum verði til
þess að lækka vísitöluna aftur um 7
stig“.(!) (Leturbr. hér). — En synda-
ferill „löggjafans“ er svo sem ekki
allur, þótt þetta sé talið, sem nú var
nefnt. Kiljan upplýsir ennfremur í
grein sinni, að þessi bölvaður „lög-
gjafi" haldi enn „fast við þá skipun
að hóta mönnum sektum og tukthúsi
fyrir að framleiða góðar og ódýrar
mjólkurvörur á nýtízku búum : ná-
grenni stærstu neytendasvæð-
anna“. (!)
„10 ára áætlun“ kommúnistanna
í landbúnaðarmálum er — jarð-
ræktarlögin gömlu, óbreytt!
gÚVÍSINDAMAÐUR kommúnista,
skáldið frá Laxnesi, hefir margt
fleira fróðlegt og skemmtilega að
segja mönnum um hagi og horfur í ís-
lenzkum landbúnaðarmálum og
menningu, kunnáttu og sálarþroska
bændanna — í þessari grein sinni í
tímaritinu, sem kennir sig við mál og
menningu. Allt er það mjög á sömu
bókina lært, og hallast hvergi á milli
vitsins og þekkingarinnar annars
vegar, en prúðmennskunnar og hóg-
værðarinnar í rithættinum hins veg-
ir. Höfuð-ályktunarorð Kiljans um
slenzkan landbúnað eru þessi: „Mun
vera leitun á þvílíkri eymd í rekstri
itvinnuvegar, þótt farið sé um alla
iörðina.“ — Fer sú ályktun einkar vel
í munni fulltrúa þess flokks, sem á
þessum vetri hefir á Alþingi samfylkt
við íhaldið um að drepa hinar stór-
merku tillögur Framsóknarflokksins
um nýskipan landbúnaðar — og jarð-
ræktarmálanna í landinu með þeim
forsendum — eins og segir orðrétt í
nefndarálitinu — að núgildandi jarð-
rœktarlög séu „næglleg 10 ára áætl-
m»" lydr <»!»iuk»« UnrfbántRfl!)
Fimmtudaginn 13. janúar 1944
Kuldinn og hlýju fötin.
Það væri synd að segja að hlýindi hafi verið
mikil þessa dagana! En hvérnig getum við vænzt
slíks á íslandi í janúarmánuði?
Vetur konungur hefir áreiðanlega haldið inn-
reið sína, með frosti og fannkomú og öðru, er
honum fylgir.
Enginn ætti að láta sér bregða, þó að kuldar
herji hér um hávetrarmánuðina, en gera, i þess
stað, eitthvað til þess að verjast honum.
Ekki tjóar að klæðast sama fatnaðinum, og við
notuðum yfir sumar- og haustmánuðina, því að
það endar aðeins með kvefi eða einhverju enn
vcrra. — Við ættum því strax á haustin að búa
okkur undir það, sem koma skal, svo að allt sé
til og hægt sé að breyta um klæðnað fyrsta frost-
daginn. Því að ekki þarf manninum að verða
nema einu sinni of kalt, til þess að varanlegt
tjón á heilsu hans hljótist af. Þess vegna megum
við ekki haga klæðnaði okkar eingöngu eftir er-
lendri tízku, heldur eftir árstíðunum.
Sumar ungar stúlkur eru ófúsar á að klæðast
þykkum fatnaði, sérstaklega ullarfatnaði.
„Þetta gerir okkur þreknari," segja þær. En
þetta er mikill misskilningur. Stöðug ofkæling
fótleggja eða handa t. d., gerir þessa líkamshluta
með tímanum þreknari en þyKkar ullarfllkur.
Ef umhverfið er mjög kalt, og líkaminn verður
fyrir snöggri ofkælingu, gerir hann gagnráðstaf-
anir, án þess að við vitum um það (sama er að
segja qm ofhitun). Vamir líkamans gegn ofkæl-
ingu eru fólgnar í því, að h^ræðar húðarinnar
dragast saman, og um þær fer miklu minna blóð-
magn en áður. Á þennan hátt er blóðið varið of-
kælingu. Smám saman myndast svo fitulag til
varnar kuldanum. Þess vegna er hlýr fatnaður,
og þá sérstaklega ullarfatnaður, nauðsynlegur og
sjálfsagður í vetrarkuldanum.
Þetta atriði ætti hver stúlka að festa sér vel 1
minni.
Nú veit eg að þið segið, að ullarvörur og ullar-
garn séu illfáanlegur vamingur um þessar mund-
ir. En hvers vegna eigum við þá ekki að nota ís-
lenzku ullina? Okkur finnst hún gróf og ljót, eg
veit það. En við getum áreiðanlega vanizt henni,
og hún ætti einmitt að vera okkar helzta skjól nú
í kuldunum.
Ætli ensku stúlkunum þyki fallegir baðmull-
arsokkarnir, sem þær verða að ganga i á meðan
ófriðurinn stendur og kannske lengur? Eg hugsa
ekki. En þær gera það samt af því að það er þjóð-
arnauðsyn. Silkið þarf að nota í annan og „nauð-
synlegri" varning. Því ættum við þá ekki að
ganga í íslenzkum ullarsokkum, þó að okkur þyki
önnur ull ákjósanlegri, þar eð íslenzka ullin er
fullt eins mikill hitagjafi og erlend ull? Svo höf-
um við silkisokkana, sem ensku stúlkurnar fá
alls ekki, til þess að „stássa okkur með“, þégar
hlýnar í veðri.
Þær ensku ganga í baðmullarsokkum af því að
þess er krafizt af þeim, — þjóðarbúið krefst þess,
en við ættum að láta skynsemina krefjast þess af
okkur, heilsu okkar vegna.
Hugsið ykkur, hvað lopinn er hlýr og góður til
margra hluta. — Það má nota hann margþættan
í peysur, húfur, leista og þ. h., en einþættan eða
tvíþættan í nærfatnað. Sterkari reynist hann, ef
snúið er upp á hann lítið eitt, eða einn þráður af
bandi lagður með. Ullarfötin eru tvímælalaust
það bezta, sem við getum klæðzt í frostunum, og
þau eru síður en svo ljót.
„Það er einhver munur að sjá stúlkur í ullar-
sokkum og með ullarvettlinga í frostunum, held-
ur en að mæta þeim í silkisokkum og með þunria
hanzka,“ sagði ungur maður við mig á dögununt,
„því að maður getur ekkert annað gert en sár-
vorkennt þessum helbláu vesalingum!"
Þarna höfum við álit eins ungs manns — og
ætli sé ekki eitthvað svipað um fleiri?
Stúlkur! Við skulum nota ullina okkar is-
lenzku og skammast okkar ekkert fyrir hana —
hún er þjóðleg og það sem mest er um vert, hún
er hlý. 10. jan. 1944.