Dagur - 09.03.1944, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 9. marz 1944
DAGUR
Rltatjóm: Inqimar EydaL
Jóhann Frimcmn,
Haukur Snorraaon.
Af<jrsi8alu og innheimtu cmnaat:
Sigurður Jóhannesson.
Skrifstofa vl8 Kaupvangstorg. — Sími 96.
Bla8i8 ksmur út á hverjum fimmtudeai.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prsntverk Odds Bjömssonar.
Norræn samvinna
J^ORRÆNA FÉLAGIÐ varð 25 ára þann 1. þ.
mán. í tilefni þess afmælis gekkst Islands-deild
félagsins fyrir hátíðahöldum, og var starfsemi
þess og stefnumála m. a. minnzt með sérstakri út-
varpsdagskrá nú á dögunum.
Norræna félagið hefir unnið allmikið og gott
starf á þessu tímabili. Það gefur út vandað ársrit
um norrænt samstarf og menningarmál. Fyrir
styrjöldina voru jafnan á hverju sumri haldin
fjöldi móta og námskeiða á vegum þess víðs veg-
ar á Norðurlöndum. Fór þátttaka íslendinga í
mannfundum þessum stöðugt vaxandi. — Is-
lenzka deildin hafði og mjög aukið starfsemi sína
síðustu árin fyrir stríðið. M. a. gekkst félagið hér
fyrir námskeiði fyrir kennara árið 1938. Auk
þess stóð það fyrir „Sænskri viku á íslandi",
ásamt „Sænsk-íslenzka félaginu", árið 1936. Eftir
að stríðið brauzt út, hefir íslands-deildin hafið
útgáfu ársritsins „Norræn jól“, og hefir það nú
komið út þrjú sl. ár, — vandað rit að efni og frá-
gangi.
Hinar norrænu þjóðir eru allar greinar á sama
stofni, og sameiginlegar erfðir, náskyldar tungur
og menning hafa steypt þær allar mjög í sama
móti. Með norrænni samvinnu mun nú naumast
lengur vera átt við hernaðarlegt bandalag þess-
ara þjóða, hvorki til sóknar né varnar. Hinn
norræni andi er ekki framar andi ójafnaðar og
yfirtroðslu, heldur leitar hann réttar síns og
frama á vegum friðar, samstarfs, lýðfrelsis og-
bróðernis. Engin norræn þjóð mun nú framar
girnast að sitja yfir rétti annara þjóða eða skerða
rétt þeirra né virðingu í neinu. En þær þola
heldur ekki órétt né yfirgang framandi þjóða, og
vilja af tvennu illu heldur láta sverfa til stáls en
gerast viljugar fótaskinn erlendrar áþjánar og
einræðis. — Mjög er vaíasamt, að kjör allrar al-
þýðu hafi nokkurs staðar í heiminum verið jafn-
ari og betri en þau voru á Norðurlöndum, áður
en flóðbylgja ófriðarins skall yfir þau að ósekju,
og hvergi stóð alþýðumenntunin og önnur
menning með meiri blóma en einmitt á honum
norrænu ströndum.
Blóðug loppa ófriðar og mannhaturs hefir á
undanförnum hörmungarárum skorið á mörg
bönd, sem áður knýttu þessar þjóðir saman. Þær
hafa orðið að spila upp á eigin spýtur, hver fyrir
sig, — safna biturri lífsreynslu hver í sínum garði.
En loppan bleika hefir þó enn ekki náð að skera
á hinn vígða þátt sameiginlegra erfða, máls og
menningar, sem tengir þessar þjóðir saman. Og
Norræna félagið mun enn eiga sinn góða hlut í
því verkefni að auka kynni þeirra og samstarf,
þegar striðinu lýkur.
DAGUR
r
Þýzkar grafir á Italíu
Spjall um „búmannsklukku“.
■y'ORIÐ ER í VÆNDUM. Klukk-
unni hefir þegar, að boði vald-
stjórnarinnar, verið flýtt um eina
klukkustund. — Það er gamall og
góður, íslenzkur siður að hafa „bú-
mannsklukku", eins og það var sums
staðar kalláð í gamla daga. Hitt er
svo annað mál, hvort sá timi, sem
valinn hefir verið til þess að flýta
klukkunni, þegar líður að vori, og
seinka henni aftur að haustinu, er
sem heppilegast valinn. Um það
verður sennilega deilt. — Eg hafði í
fyrrakvöld tal af dugnaðarmanni, sem
stjórnar fjölmennum vinnuflokki.
Hann sjálfur og menn hans rísa árla
úr rekkju hvern virkan dag og taka
til óspilltra málanna við dagsverkið.
— „Þeir gera okkur óþægindi og
skaða með þessu brölti, svona
snemma á vorin,“ sagði hann. — „Nú
verðum við aftur að fara að vinna
við ljós fyrst á morgnana, en hættum
svo aftur á kvöldin, meðan enn er
langt til myrkurs. Þetta er eflaust
gert vegna þeirra, sem ekki fara til
vinnu sinnar fyrr en kl. 9 á morgn-
ana. En fyrir okkur hina, sem byrjum
vinnu klukkan 7 að morgni, er breyt-
ingin gerð a. m. k. hálfum mánuði of
snemma, bæði haust og vor“.
Þetta var nú hans skoðun, og mun
hann hafa mikið til síns máls. — En
meðal annarra orða: Hvers vegna er
ekki þessi breyting látin fara fram á
jafndægrum, bæði á vori og hausti?
Það virðist þó í alla staði eðlilegast,
og hentugast fyrir erfíðismenn, — að
dómi þessa kunningja míns a. m. k.
Menningarlegar rökræður!
■^TERKAMANNINUM*1 finnstþað
" hin mesta fjarstæði, að „Dagur"
talaði nýlega um „harmleikinn
finnska" i sambandi við styrjöldina
milli Rússa og Finna. Blaðinu hefði
sjálfsagt þótt það sanni nær að tala
um hinn „mikla gamanleik" á víg-
stöðvunum austur þar. Finnar eru
sem sé alls ekki frændur okkar
(væntanlega ekki hinn særiskumæl-
andi og sænskættaði hluti þjóðarinn-
ar heldur!), og ekki eru þeir heldur
nágrannar okkar! Það er bara eins og
hver önnur heimska „Dags“ að vera
nokkuð að fást um það, þótt þeim
blæði út á vígvöllunum og borgir
þeirra séu skotnar í rústir! Þeir eiga
sannarlega ekki betra skilið, banditt-
arnir þeir arna, segir Verkamaðurinn!
Og þegar þetta málgagn hinnar nýju
verkmenningar hefir ausið úr skálum
reiði sinnar yfir þessari voðalegu
þjóð varmenna og kvalasjúkra níð-
inga, eins og það lýsir Finnum, og
valið öllum þeim, sem leggja þeim
minnsta liðsyrði eða harma hlutskipti
þeirra, hin háðulegustu nöfn og
skammaryrði frá eigin brjósti, grípur
blaðið til þess réðs að bæta við sig
nokkrum hreystiyrðum úr þýddri,
rússneskri áróðursgrein, af allra
ógeðslegasta og heimskulegasta tagi,
þar sem fullyrt er, m. a., að Finnar
hafi ætlað sér að leggja undir sig allt
Evrópuveldi Sovétríkjanna og stofna
„Stóra-Finnland“ með landamæri eft-
ir Úralfjöllum!! Trúleg saga — fyrir
rússneska alþýðu kannske, en varla
fyrir aðra — að hinn austræni jöt-
unn hafi orðið að níðast á litla-put-
anum finnska ,svo að hann legði hann
ekki sjálfan að velli! — í grein þess-
ari eru svo Finnar — sjálfsagt til að
„punta upp á“ röksemdafærsluna að
öðru leyti — kallaðir „illir stjúpsyn-
ir náttúrunnar", „hamslausar skepn-
ur“, ,.morðingjar“, „hvítliða-banditt-
ar“ og fleiri álíka menningarlegum
gælunöfnum!
í snjöllu kvæði, sem Tómas skáld
Guðmundsson las upp á útvarps-
kvöldvöku Norræna félagsins fórust
honum m. a. orð eitthvað á þessa
leið, þegar hin harmsögulegu örlög
Finna bar þar á góma:
„. . . . Látum þá eina undrast hátt-
erni þitt, sem aldrei myndu verja
föðurland sitt“.
Hann skyldi þó aldrei hafa átt við
kommúnistaleiðtogana íslenzku?
Lofsamleg ummæli.
JTKKI VERÐUR sagt með sanni, að
reykvísku blöðin eða listdómar
í höfuðstaðnum geri listamönnum,
sem búsettir eru utan hinnar sælu
höfuðborgar Islands, alltof hátt undir
höfði að jafnaði, eða fái hversdags-
lega slíka ofbirtu í augun af ljóma
þeirra, að ekki sjái þeir sína menn,
þegar heiðurslaununum er úthlutað.
Því sjálfsagðara er að geta þess að
maklegleikum, þegar undantekningar
verða á slíkum aðalreglum.
A. J. Johnson ritar nýlega grein í
„Alþýðublaðið", um útvarpið og dag-
skrá þess. Leggur hann m. a. til, að
nýr útvarpskór verði stofnaður og
mjög til hans vandað í hvívetna, enda
verði honum ekki hvað sízt ætlað það
hlutverk að kynna þjóðinni íslenzka
tónlist, svo sem stærri tónsmíðar,
sem hingað til hafa verið lítil tök á
að koma á framfæri.
I sambandi við þessa tillögu sína
farast greinarhöfundi svo orð m. a.:
„Til söngstjórans yrði að vanda
vel. Hann þarf að vera vel menntað-
ur, duglegur og vinsæll af söngfólk-
inu. Sjálfsagt eru hér til nokkrir
menn, er hafa allt þetta til brunns að
bera. En sjálfkjörnastur í þessa stöðu
(að öllum öðrum ólöstuðum) finnst
mér vera tónskáldið og söngstjórinn
Björgvin Guðmundsson. Hann hefir
unnið það þrekvirki að geta látið lifa,
starfa og blómgast um mörg ár all-
stóran kór í ekki stærri bæ en Akur-
eyri er, þar sem nokkrir kórar aðrir
(Framhald á 8. síðu.
Nokkur boðorð um bamauppeldi.
Hafðu sjálf fyrir börnunum þínum.
Láttu börnin finna, að þér þyki vænt um þau.
Sýndu það ekki síður í verki en í orði.
Ávinn þér trúnað þeirra. Ef þú gjörir það
ekki, munu aðrir gjöra það þegar þau eldast.
Þegar synir þínir eldast, áttu að velja þeim
félaga, annars fá þeir sér þá sjálfir.
Lofaðu börnunum þínum að hafa hátt endur
og sinnum. Ánægja þeirra er eins mikils virði og
taugar þínar. Virtu leyndarmál þeirra, þótt létt-
væg séu. Ef þú stríðir þeim, trúa þau þér fyrir
engu. En þolinmæðin vinnur allt.
Leyf þeim að hafa sjálfstæðar skoðanir, þegar
þau eldast. Gjör þau sjálfstæð að öllu leyti, en
ekki að eftirhermum annarra.
Gleym ekki að andlegir hæfileikar eru lítils
virði ef heilbrigðina vantar' Leitastu vð að gjöra
þau ánægð, frjálslynd og glaðvær. Það styrkir sál
og líkama.
Mundu eftir því, að þú ber a,ð miklu leyti
ábyrgð á tilhneigingum barna þinna. Umber því
með þolinmæði bresti og veikleika þeirra.
Vertu vongóð í tali við börn þín, þegar þú tal-
ar um lífið og framtíðina. Þú hefir ekki leyfi til
að gjöra þau kjarklaus, þó að þú hafir þurft að
líða margt sjálf.
Leitaðu eftir hvaða nám þeim er mest að skapi.
Það er betra en að eyða tíma, peningum og fyrir-
höfn til þess sem þau hafa hvorki vilja né hæfi-
leika til.
Innrættu þeim snemma, að allar gjörðir manna
hafa afleiðingar og að enginn getur komizt hjá
þeim þótt hann iðrist sárt eftir verkinu.
Þegar dætur þínar vaxa upp, átt þú að venja
þær við heimilisverk og kenna þeim matreiðslu.
Þær munu seinna þakka þér fyrir það.
Reyndu að taka þátt í hugmyndalífi dætra.
þinna, þótt þér þyki þáð hlægilegt, með því
styrkir þú áhrif þín yfir þeim, og þær munu síð-
ur leita til annarra.
Mundu jafnan, að þó þti sért rnóðir allra barna
Jrinna, þá hafa þau hvort fyrir sig sérstakar lynd-
is einkunnir og hæfileika og galla. Reyndu því
að fara með þau eins og ólík blóm, en rnældu þau
ekki öll með sömu stikunni.
Ef þér er mögulegt að gefa þér tíma til að leika
við þau, átt þú að venja þau við að hafa þig með
sér í skemmtunum sínum. Þegar þau seinna
verða sjálf foreldrar, munu minningin um sjálfs-
afneitun þína kom þeirn til að vera eins við sín
börn. Njóttu gleðinnar með þeim þeirra vegna.
Sorgirnar og áhyggjurnar koma nógu snemma.
Neitir þú þeim um eitthvað, þá átt þú að halda
fast við Jrað. Tak ekki bann þitt aftur, nema þú
hafir fyllstu ástæðu til þess.
Hugsaðu um, að það sem eru smámunir fyrir
Jrig, er mikilvægt fyrir þau. Vertu áreiðanleg við
þau í smáu sem stóru. Getir Jrú ekki útskýrt eitt-
livað, sem þau spyrja um, eða viljir það ekki, þá
áttu að neita að segja þeim Jrað. Þú mátt aldrei
segja þeiin ósatt.
Þegar gestir hæla börnum þínum, áttu að
minnast þess, að þeir gjöra það til þess að geðjast
þér, og að það hrós, sem börnin heyra sjálf, hefir
skaðleg áhrif á þau.
Hafir þú misst barn, þá áttu að minnast þess,
að þú getur ekkert gjört fyrir það, en allt fyrir
þau sem lifa. Því áttu að yfirbugá harminn fyrir
sakir barna þinna sem lifa.
★
HÚSRÁÐ.
Málið neðsta þrepið á kjallarastiganum livítt.
Það getur forðað slysi þegar farið er niður stig-
ann í myrkri, eða ef skuggsýnt er venjulega í
stiganum.
★
l
Sá, sem breiðir yfir bresti, eflir
kærleika, en sá, sem ýfir upp
sök, veldur vinaskilnaði.
Orðskviðir Salómons.