Dagur - 14.04.1944, Blaðsíða 7

Föstudagur 14. april 1944
DAGUR
Kálfskinn,
Gærur,
Húðir
Móttaka í kolahúsi voru
við höfnina.
ÍÐUNNAR-SKÓFATNAÐUR
er viðurkenndur af öllum
landsmönnum fyrir gæði.

Húseignin Brautarhóll
í Grýtubakkahreppi er til sölu.
Tilboðum só skilað til undirritaðs
fyrir 10. maí n. k. Réttur áskilinn
til að taka hvaða tilboðum sem
er, eða hafna öllum.
Hóli. 5. apríl 194*1.
Jóh. Jónsson.
Hafið þér lesið
RAUÐAR STJÖRNUR
eftir Jónas Jónsson frv. ráðherra
Hann ritar þar um: Stríð kommúnista við öxulríkin, Helgi ís-
lenzkra fornrita, Nauðungartvíbýli í íslenzkum kaupstöðum, And-
lát Húsavíkur-Lalla, Mr. Ford og Bolsévíkar, í fylgd með Leon
Blum og fleira.
Lesið þessa bók. Hún er skemmtilega rituð, eins og allt, sem
Jónas Jónsson ritar. Bókin er 205 bls. og kostar gðeins kr. 15.00.
Fæst hjá bóksölum um allt land.
20-30 þúsund manns
víðsvegar á landinu
lesa Dag að staðaldri.
Auglýsendurl
Athugið, að Dagur er
bezta auglýsingablað
dreifbýlisins.
TÓMAR FLÖSKUR
•kki teknar lengur.
Sápuverksmiðjan SJÖFN
ÚR ERLENDUM BLÖÐUM
(Fi’amhald af 3. síðu).
ráðstjórn. Eigum við þess vegna
að gera ráð fyrir að þeir spyrni
gegn stofnsetningu ráðstjórnar
á meginlandinu? Rússar eru
hrifnir af sínu skipulagi. Eigum
við að gera ráð fyrir, að þeir
muni þess vegna stuðla að
stofnsetningu þess í nærliggj-
andi löndum?
Eins og sakir standa eru horf-
ur á, að hvers konar óreiða og
óeirðir gangi yfir áður en hin
stríðsþjáða Evrópa kemst
réttan kjöl á ný. En þó er vel
hægt að ímynda sér hvernig
málum muni háttað þegar frá
stríðslokunum líður.
Það virðist sennilegt, að
Belgía, Holland, Danmörk, Nor-
egur og Svíþjóð muni óska að
búa áfram við þingbundna kon-
ungsstjórn. Stjórnskipulag þess-
ara þjóða stóð á föstum lýð-
ræðisgrundvelli, sem ósennilegt
er að haggað verði. Það má
einnig búast við, að vestrænt
lýðræði verði ofan á í þeim
hluta Finnlands, sem kemur í
hlut Finnanna eftir uppgjörið
við Rússland. Við megum bú-
ast við að Svissland haldi sínu
skipulegi óbreyttu og að Tékko-
slovakía muni taka upp þráð-
inn, þar sem hann féll niður
1938. Á hinn bóginn hefir So-
vétstjórnin lýst yfir opinber-
lega, að ætlunin sé að stofn-
setja ráðstjórn í baltnesku lönd-
unum þremur, ásamt hlutum af
Finnlandi, -Rúmeníu og Pól
landi. Að því er virðist hafa
engilsaxnesku ríkin látið undan
síga á þessum svæðum.
Á milli þessara flokka liggja
„vafaríkin“ og þar kunna að
gerast atburðir, sem hafa áhrif
á framtíð gjörvallrar Evrópu.
Þessi ríki eru Þýzkaland, Ítalía,
ásamt leppríkjunum núverandi,
Ungverjalandi, Búlgaríu og Rú-
meníu. Frakkland mun einnig
teljast til vafaríkjanna ásamt
Spáni, Póllandi, Grikklandi,
Júgoslafíu og Albaníu.
Framtíð Þýzkalands er mest-
um vafa bundin. Þýzka þjóðin
verður ekki þurrkuð út. Stalin
hefir minnt okkur á það. Sextíu
milljónir Þjóðverja verða að
taka þátt í uppbyggingu Ev-
rópu. Líkur benda til, að þeir
muni frekar óska eftir sterkri
stjóm, til þess að taka á erfið-
leikunum, sem áreiðanlega bíða
Skömmu eítir að „Scharn-
horst“ var sökkt birtist skop-l
mynd í rússneska blaðirtu
„Rauða stjarnarí‘. Myndinsýndi
einmanalegan dáta hverfa í bár-
urnar meðan dr. Göbbels til-
kynnir í þýzka útvarpinu: „Við
höium urmið frægan sigur.
Þýzki neðansjávarílotinn hefir
aukist um 26000 smálestirí.
Útvarpssagan, sem Helgi
Hjörvar les, þykir góð skemmt-
un hér sem armars staðar. Af
sunnanblöðunum að dæma eru
Sunnlertdingar farnir að yrkja
um þá félaga, Helga og Bör.
Norðlendingar vilja ekki vera
eftirbátar þeirra í þessu efni
frekar en öðrum, svo sem eftir-
farandi staka, sem blaðirm hefir
borist frá ónafngreindum, sýrtir:
Andans spörvar eiga fjör,
ástapör og gott húmör.
Ekki er Hjörvar amatör,
ekki Bör neitm amésjarmör.
Kannske fleiri lesendur vilji
senda „Hvippinum og hvappin-
um“ vísur um þetta fróðlega
yrkisefni?
★
Skáldið: — Allar stjörnur
himinsins horfa niður til okkar,
elskan mín.
Urmustan: — Guð almáttug-
ur. Er hatturirm minn ekki
skakkur?
★
Bermi var að læra undir
íermingu hjá prestinum, og ein-
hverju sinni spurði prestur
harm:
„Hvers vegna biðjum við dag-
lega: Gef oss i dag vort daglegt
brauð? Væri ekki nóg að biðja
um það vikulega eða mánaðar-
Iega?“
Bermi þegir um stund og at-'
hugar málið allspekingslega:
„Það er líklega til þess, að við
getum alltaf fengið það nýbak-
að“.
★
Kaupmaðurirm: „Hvað ætlið
þér að gera við öll þessi mál-
verk?“
Málarirm: „Auðvitað ætla eg
að selja þau“.
Kaupmaðurirm: „Segið mér,
hvaða kaup viljið þér fá hjá
mér. Að slíkum sölumanni hefi
eg netnilega verið að leita alla
æfi mína, síðan eg gerðist
skranvörukaupmaður“.
★
A.: „Er þetta virkilega mynd
af hershöfðingjanum? Eg heíi
oít séð harm við Iiðskörmun, og
þá hefir harm ávallt litið út eins
og hugrakt Ijón, en hér er hann
eirts og sauðmeinlaust lamb á
svipirm“.
Ljósmyndarirm: „Frúin var
viðstödd, þegar hann lét taka
myndina“.
★
Sören Sörensen (firmað Sör-
ensen & Hansen) situr að snæð-
ingi og les morgunblöðin, eins
og venja hans er til. Þegar hon■
um verður litið á dánartilkynn-
ingarnar, bregður honum ákaf-
lega, svo að allur maturinn
stendur í honum. Þar stendur
nefrdlega skýrum stöfum, að
hann sjálíur, Sören Sörensen
stórkaupmaður, sé dáirm. Sören
æðir nú að símanum, hringir til
Hansens félaga síns og æpir
áhaldið: — „Hansen, Hansen!
Hefir þú séð dánartilkynning-
una mína í blaðinu?“
— »Já, en hvaðan hringir þú
armars?“ svarar Hansen hinn
rólegasti.
Séra Bjarrd Jónsson og séra
Friðrik Hallgrímsson mættu
Öla Maggadon á götu í Rvík
og gáfu sig á tal við hann. JSéra
Friðrik spyr þá Óla, hvern hann
vilji nú helzt láta gifta sig, ef til
þess skyldi koma.
„Séra Bjarna,“ svarað ÓIi
Maggadon.
„Ekki er honum alls varnað,
aumingjanum“ varð séra
Bjarna þá að orði.
þeirra. Þjóðverjar bjuggu við
vestrænt lýðræði á tímabili eft-
ir fyrra heimsstríð. Það gekk
illa. Þeir hafa nú um hríð búið
við skipulag sem er nær sovét-
einræði en vestrænu lýðræði.
Mér sýnist, að líkurnar fyrir
dví, að þeir muni lenda okkar
megin, séu ekki sterkar.
Næst stærsta ríkið á megin-
landinu er Frakkland. Stefna
Djóðfrelsisnefndarinnar frönsku
kann að gefa bendingu um
ívaða stefna muni ráða í
heimalandinu á eftirstríðstíma-
Dilinu. Gengi De Gaulles er
vaxandi heima fyrir. Engilsaxar
margir telja ástæðuna til þess
Dá, að hann sé tákn baráttunn-
ar gegn hinu þýzka hervaldi.
Mér virðist hins vegar að vax-
andi vald hans og gengi sé ekki
að síður af völdum andspyrnu
hans gegn ensk-amerískum
áhrifum. Hann skilur, að Frakk-
inn óskar að vera frjáls frá
íhlutun Breta og Bandaríkja-
manna, þegar Þjóðverjar hafa
verið brotnir á bak aftur.
Önnur ríki Austur- og Mið-
Evrópu, sem gerðu tilraunir
með vestrænt lýðræði eftir
fyrra stríð, hurfu frá því og
tóku upp einræði innan skamms
tíma. Sum þeirra fengu þó aldr-
ei neitt verulegt tækifæri til
þess að reyna lýðræði og þing-
ræði því að afturhaldsklíkur
náðu völdunum strax og hafa
ríkt með harðri hendi síðan.
Þessi lönd eru ágætur akur fyr-
ir byltingastarfsemi, svo sem
dæmin sýna í Grikklandi og
Júgoslafíu. Innanlandserjurnar,
sem þar geysa eiga rót sína í
byltingastarfsemi. Annar hlut-
inn vill róttækar, pólitískar og
fjárhagslegar breytingar, —
hinn berst gegn þeim. Byltinga-
mennimir treysta stórveldun-
um vestrænu til þess að sigrast
á Hitler, en þeir treysta þeim
ekki jafnvel í skiptunum við
hina byltingasinnuðu forvígis-
menn.
Ef til vill er það ekki mesta
gátan, hvernig málefni Evrópu
skipast eftir stríðið, heldur
hvernig verður sambúð engil-
saxanna við hina evrópisku
byltingu. Þeir, sem gjarnan gera
áætlanir um skipulag mála eft-
ir stríðið, gera sér oft á tíðum
ekki grein fyrir tveimur mikil-
vægum atriðum: í fyrsta lagi,
er það engan veginn víst, að
flestar þjóðir á meginlandinu
muni velja sér vestrænt lýð-
ræðisstjórnskipulag. í öðru lagi
er það misskilningur að ætla, að
utan að komandi öfl muni geta
ráðið því hvað verður ofan á í
þeim efnum.
Evrópa er á krossgötum. Það
er í okkar eigin þágu, að stuðla
að því að þjóðirnar þar taki upp
þingræði og lýðræði og vest-
rænt hagkerfi. En Rússar verða
öflugir þegar sigurvegararnir
setjast að friðarborðinu. Þeir
munu styðja þau öfl í Evrópu,
sem vilja aukið vald ríkisins yf-
ir málefnum þegnanna og ríkis-
skipulagt hagkerfi. Ef nógu
margir Evrópumenn vilja fara
þá leið verður Ameríka að gjör-
breyta viðskiptalegu, jafnvel
pólitísku, sambandi sínu við Ev-
rópu.
(Lausl. þýtt).