Dagur - 17.05.1944, Blaðsíða 6

I
DAQUR
Miðvikudagur 17. maí 1944
(Framhald).
fram með svo mikilli varfærni en þó á svo ísmeygilegan hátt, að
Reinhardt greip hana á lofti, grunlaus. Ef til vill mundi það fljót-
asta leiðin til þess að hressa upp á minni hálfvitans, að setja hann
x sitt fypra umhverfi.
Janoshik var hræddur um að svipur hans mundi endurvarpa
æsingunni, sem brauzt um innan í honum. Mundi Reinhardt
nú gleypa agnið? í raun og veru grunaði Reinhardt Janoshik að-
eins um þetta venjulega, að hann væri að í'áðgera flótta. Honum
þótti því rétt að gefa honum ofurlitla áminnixVgu.
„Ef að þú ert með einhver áform um að sleppa úr haldi, þá er
bezt fyrir þig að gera þér grein fyrir öllum aðstæðum: Þú ferð í
þessa litlu sendiför traustlega hlekkjaður við tvo af mönnum mín-
um. Og þeir verða engir aukvisai’, karl minn. Og ef þú finnur ekki
bréf Glasenapps, þá skal eg sjá til þess, með eigin hendi, að ekki
verði blóðdropi eftir í skrokknum á þér, áður en þú skilur við.“
Janoshik skyldi það mæta vel.
Hann hafði vitað það allan tímann, að eftirleikurinn yrði ekkert
barnagaman. En þrátt fyiir það var hann fagnandi, langaði mest
til að dansa og syngja. Lífið var stórkostlegt og fagurt, og dauðinn
var stórkostlfgur og fagur líka.
,,Út með þig héðanl“ hrópaði Rexnhardt. „Gruber liðsforingi
mun sjá um framhaldið."
Janoshik hneigði sig djúpt. „Þakka yður fyrir yðar hágöfgil
Þakka yður fyrir."
Það var liðið nær miðnætti þegar Milada vaknaði af hinum
draumlausa og hvíldarlausa svefni. Hún settist upp í rúminu og
hugsaði um það, að nú voru margar klukkustundir liðnar síðan
Reinhardt skildi við hana, en nauðsynlegt að Breda fengi vitn-
eskju án tafar um, að Gestapo væri að draga netið að höfði þeirra.
Hún snaraði sér í fötin og íhugaði orð hans, er hann skildi við
hana síðast: „Komdu ekki nema það sé nauðsynlegt.“ Lítið mundi
hann gruna hversu brátt þessa nauðsyn mundi bera að. Þrátt fyrir
allar ógnir og áhyggjur, hlýnaði henni um hjartaræturnar þegar
hún hugsaði til þess að nú mundi hún fá að sjá hann aftur.
Hún óttaðist að hússins væri gætt af götunni og laumaðist því
út um bakdyr og þaðan niður fáförulan stíg. En þrátt fyrir alla var-
kárni auðnaðist henni ekki að sjá skugga, sem skaust út úr húsa-
garði og veitti henni hljóðlausa eftirför.
Heimilisfangið sem Breda hafði kennt henni átti við gamla sam-
byggingu. Hún var svo öi'ugg um að enginn hefði séð hana, að hún
hringdi dyrabjöllu Breda tafarlaust og beið svars. Hún heyrði um-
gang í stiganum og sá ljósi brugðið upp í ganginum. Hann sneri
stórum lykli í skránni og birtist alklæddur i dyrunum, þótt liðið
væri á nóttu.
„Miladal" hrópaði hann. „Stattu ekki þarna eins og feiminn
krakki, - komdu inn!“ Hann tók liönd hennar og leiddi hana upp
dimman stigann. „Eg bjóst eiginlega ekki við gestum," sagði hann
glaðlega, — „en eg ætti þó að geta hitað brúna vatnið, sem þeir
kalla kaffi nú á dögum, - það verður heitt að minnsta kosti, og þér
er kalt, — þú skelfur eins og hrísla í vindi.“
Breda bjó í einu herbergi og var gengið inn í það úr löngum,
skuggalegum gangk Hann bauð Milödu sæti á rúminu. „Það er
eina almennilega sætið,“ sagði hann afsakandi. „Eg man þó þá tíð,
að maður bjó betur þetta. Já, þá hafði eg litla, snotra íbúð, - nóg
af bókum, - marg skonar þægindi, - þú veizt------------“
„Mér lízt vel á mig hérna. En herbergið hefði náttúrlega ekkert
illt áf því, þótt kvenmaður tæki til í þvf,“ bætti hún við og reyndi
að brosa.
„Segirðu sattl" Hann virtist fara hjá sér og sneri sér að kaffi-
könnunni og sýslaði við að laga „kaffið". Milada sat þögul um
stund, vissi ekki á hverju hún átti að byrja.
„Það var gott að þú komst," sagði hann. „Mér leiðist."
„Eg var hrædd um, að þér mundi þykja miður að eg kom hér,“
svaraði hún. „Því að þú sagðir, að- eg mætti ekki heimsækja þig,
nema erindið væri mjög áríðandi."
„Sleppum því,“ sagði hann. „En þú hefir varla mikla ánægju af
því að sitja hér og spjalla við mig. Eg er ekkert skemmtilegur. Eg
er í fötunum, af því að eftir tvær klukkustundir þarf eg að inna
starf af höndum og eg er alltaf órólegur áður en við látum til skar-
ar skríða. Svo eg var að reyna að „drepa tímann" þangað til,- -
reyna að lesa mér til afþreyingar, því að eg get ekki sofið á svona
nóttum.“ Hann setti fínt gerfiduftið á könnuna og byrjaði að
hella upp á.
„Og hvað hefir komið fyrir þig?“
„Eg hljóp alla leiðina hingað. Eg hélt kannske að þeir myndu
veita mér eftirför. En eg er viss um að mér tókst að sleppa frá
þeim.“
Breda slökkti ljósið. Því næst gekk hann að glugganum, ýtti
gluggatjaldinu lítið eitt til hliðar, nógu mikið til þess að sjá út án
þess að sjást sjálfur að utan.
(Framhald).
<8x§x§x$x$xSx£<$^<$>^x$<Jx$xJ>§x$x$x$xí^kí>^^x$xSxSxSx$x$>^<^$x$>^<$x£<s>3x$>^x^xíx$x§x$x$x$xS
Velour
gluggatjaldaefni, nýkomið
KAUPFÉLAG EYFIRÐINGA
V ef naðarvörudeild

Karlmannaskór
- ameriskir -
í fjölbreyttu úrvali.
KAUPFÉLAG EYFIRÐINGA
SKODEILD
«><S^xS>^X$XÍ^X$X$X$X$X$X$XÍx«xSx$>^X$X$XÍX$X$X$>^>e^Mx$X$X$>«X»^X»<$X$xíx^<$X^ÍX^X$>^SxJ
IERUM VEL BIRGIR AF ALLS KONAR
málningarvörum og lökkum
KAUPFÉLAG EYFIRDINGA
Járn- og glervörudeildin. I
ÚR ERLENDUM BLÖÐUM
(Framhald af 3. síðu).
bannfærðu kenningu: „í
kennslubókum vorum hefir oft
verið haldið fram þeirri yfir-
borðslegu og röngu hugmynd,
að innan sósíal-hagkerfis sé ekk-
ert rúm fyrir hagfræðileg lög-
mál. Slíkar kenningar eru nú „ó-
vísindalegar" og „ekki marxis-
tiskar í eðli sínu.“
Þessu næst taka þeir fyrir
hugmynd, sem sósíalistar hafa
úr riti Friedrichs Engels um
„Upphaf fjölskyldunnar, einka-
eign og ríki.“ Engels var sam-
starfsmaður Marx og í Sovét-
Rússlandi hefir hann verið tal-
inn einn af aðalhöfundum sósí-
alismans. Því er nú haldið fram
að nýjustu rannsóknir hafi
hafnað þeirri kenningu Engels,
að í frumþjóðfélaginu sé þjóð-
skipulagið ekki eingöngu mark-
að af framleiðsluháttum, held-
ur og af fjölskylduskipan. í
hinni nýju boðun er ekkert
minnst á fjölskylduna.
Önnur hugmynd, sem nú er
talin röng og er bannfeerð í
grein þessari, er um „frumstæð-
an kommúnisma“, sem er sagð-
ur vera í beinni mótsögn við
sögulegar staðreyndir. — Hin
nýja boðun, leggur áherzlu á
„sögulegar takmarkanir frum-
stæðs kommúnisma, séu í. eðli
sínu bæði mjög lágt stig fram-
leiðslugetu með frumstæðum
tækjum og allra vesalasta stig
mannlegs Hfs.“
„í vissum tilfellum varð frum-
stæður kommúnismi til hindr-
unar fyrir þjóðfélagslegar fram-
farir“, segir ennfremur. „Hann
varð að víkja fyrir nýjum fram-
leiðsluháttum, sem gáfu nýjum
aðferðum meira svigrúm.
Með hinni nýju boðun er rutt
úr vegi ýmsum hindrunum fyrir
góða samvinnu Rússlands og
kapítalistisku ríkjanna í vestri,
því að samkvæmt henni er hag-
kerfi þeirra ekki lengur „arð-
ráns-skipulag“ heldur er það
nú orðið „nauðsynlegur áfangi
á vegi þjóðfélagslegra fram-
fara“.
Mesta breytingin er, þar sem
rætt er um lögmálið um verð.
Þar segir svo í greininni: „í
Sovét-kennslubókum stendur sú
óheilbrigða hugmynd föstum
fótum ,að í sósíal-hagkerfi, sé
ekkert rúm fyrir lögmálið um
verðgildi. Það er í rauninni
barnalegt að halda, að þeir
Marx og Engels hefðu getað séð
fyrirfram og útskýrt óvéfengj-
anlega leið til þess að stjórna
lögmálinu um verðgildi til hags-
bóta fyrir sósíalismann“. Frá
þessum sjónarhól taka hagfræð-
ingarnir sér fyrir hendur, að
sanna, að það sem sé orðið að
reglu í hagskipan Rússlands, sé
í rauninni hinn rétti sósíalismi,
hvað sem kenningum Marx líði
og á þessum grundvelli, rétt-
læta þeir „akkorðs-vinnu“, mis-
munandi launakjör, — „þar
s*m þáð sé staðreynd, starf
lil!
Skák teíld á Skákþingi ísl. 1944.
(5. umferð 10. apríl).
Hvítt: Guðm. S. Guðmundsson, T. R.
Svart: Margeir Steingrimsson, Skók-
félag Akureyrar.
1. d4, Rf6. 2. Rf3, e6. 3. Rbd2, d5.
4. e3, c5. 5. c3, Rc6. 6. Bd3, Bd6. 7.
0—0, 0—0. 8. De2, e5. 9. dxe. Rxe5.
10. RxR, BxR. 11. f4, Bc7. 12. h3,
He8. 13. g4, g6 (c4! og vinnur mann).
14. Hf2, Bd7. 15. Rfl, Bc6. 16. Rg3,
Dd7. 17. Dfl, d4. 18. He2, dxc3. 19.
Bc4, b5. 20. Bb3, c4. 21. Bc2, Re4. 22.
RxR, BxR. 23. bxc3, BxB. 24. HxB,
Bb6. 25. Df3, Dd3. 26. He2, Hd8. 27.
Bd2, He4. 28. Hel, He8. 29. Kg2, a5.
30. Kf2, b4. 31. cxb, c3. 32. Bcl, axb4.
33. h4, f6. 34. Kg2, h6. 35. Kf2, g5.
36. f5? Hf4. 37. Gefið.
Guðm. S. Guðmundsson varð sigur-
vegarinn í meistaraflokki á skákþing-
inu hér. Þetta var eina skákin, sem
hann tapaði.
Árni Jóhannesson
frá Flatey
Fæddur 2. okt. 1911.
Dáinn 21. apríl 1944,
eftir 6 ára sjúkdómslegu.
Fregninni er fagnað,
fegnastur allra
lofar guð lifenda
laus við öll bönd
góðfrændinn glaður,
gleðilegt sumar
ómar í eyrum
frá eilífðarströnd.
Efalaust eru
umskipti þessi
ábati öllum,
en inndælust þeim
aldrei sem eiga
aftur á jörðu
batavon, bana
bjóða þeir heim.
Vetur er vikinn,
veikindin sigruð,
greið mun nú gatan
tá gróanda braut.
Farsælir frændur
fagnandi bjóða:
Velkominn, vinur,
í vemdarans skaut.
Emilía Sigurðardóttir.
þegnanna í sósíalistisku þjóð-
félagi, sé ekki jafnt að verð-
gildi“, og réttlæta mismun tekna
bænda og verkamanna. Á sama
hátt er samkeppni og „markaðs-
verð“ ekki lengur bannfærðar.
Þrátt fyrir allt þetta, er langt
frá því, að Sovét-sósíalismi sé
ekki lengur dáður og kenndur í
skólum Rússlands. Gallar kapí-
talismans verða vissulega
dregnir fram í dagsljósið. En
munurinn er orðinn sá, að hag-
fræðikennarar Sovétríkjanna
halda því nú ekki lengur fram,
að sovét-sósíalismi sé hið eina
hagkerfi, sem vinni að þjóðfé-
lagslegum umbótum. Sovét-
kerfið er þó sagt vera það, sem
lengst er komið.
(Útdráttur úr grein eftir Will
Lissner í N. Y. Times).