Dagur - 26.05.1944, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Rltstíócn: Inqhnffr Eydrd.
lóhxmn Frimcma.
Hanknr SnoiraMB.
AftjrelÖelu og lnnhetmtu annast:
Slgfús Sigvcrrðsson.
Skriistoía við Kaupvangstorg. — Simi 96.
Bldðið kemur úi á hverjum hmmtudegi.
Áxgangurinn koBtar kr. 15.00.
PvMitvMdk Odds Blörnssoaar.
»Eigi skal dauðum
gefin sök.«
Svo SEGIR í NJÁLSSÖGU, að Gunnar á
Hlíðarenda „gat fyrir engum manni um,“ er
þeir Otkell í Kirkjubæ og félagar hans höfðu
riðið „á hann ofan“ og sært hann, þar sem hann
starfaði að voryrkju á sáðlandi sínu, en það
vissu menn þó, þeir, er kunnugastir voru hon-
um, að hann myndi hyggja á hefndir. Kolskeggi
bróðir hans fannst þögn Gunnars um þessa at-
burði eigi hyggileg og mælti: „Þetta skalt þú
segja fleiri mönnum, at eigi sé þat mælt, at þú
gefir dauðum sök, því at þrætt mun vera í móti,
ef eigi vitu vitni áðr, hvat þér hafið saman átt.“
Gunnar sagði þá nábúum sínum, „ok var lítil
orðræða á fyrst.“
gEGJA MÁ, að íslendingar hafi þessa síðustu
daga starfað að voryrkjum á sáðlandi sínu —
og það í margs konar skilningi. Þjóðin hefir
næstum því einhuga neytt atkvæðisréttar síns,
þegar henni gafst færi á að láta í ljós þann vilja
sinn að slíta til fulls síðustu stjómarfarslegu
tengslin, sem bundið hafa hana við erlendar
þjóðar. Atkvæðin hafa enn ekki verið talin, en
telja má fullvíst, að yfirgnæfandi meiri hluti
landsmanna hafi við kjörborðið goldið jákvæði
við fullum sambandsslitum við Dani og stofnun
lýðveldis á íslandi. Auðvitað mun það þó koma
í Ijós við þetta tækifæri eins og endranær, að til
er hér þeir menn — ekki síður en annars staðar
— sem „engdust í keng væri spor stigið beint“
og hrökkva á hlið við játun og neitun, líkt og
Fróðárpaurinn forðum. Um slíkt er ekki að sak-
ast, því að auðvitað er hverjum manni fullkom-
lega frjálst að hafa sína skoðun — eða skoðana-
leysi — á hverju máli í lýðfrjálsu landi og stað-
festa sérstöðu sina við kjörborðið sem annars
staðar. En á það skal þó bent, að eins og hér var
í pottinn búið — að úrslit kosninganna voru
fyrirfram vituð — gátu ágreiningsatkvæði þess-
ara manna enga þýðingu haft aðra en þá, að
gefa óvildarmönnum íslenzks sjálfstæðis átyllu
til þess í framtíðinni að draga í efa einhug þjóð-
arinnar í þessum efnum og veikja þannig að-
stöðu hennar, er hún tekur það skref, sem öllum
er fyrirfram ljóst, að hún mun stíga á næstu
tímum. Og má hver, sem vill, hrósa svo mark-
lausri sýndarathöfn, sem illt eitt getur af sér
leitt.
fJITT ER SVO ANNAÐ MÁL, að þjóðin mun
minnast þess, hverjir það voru, sem „riðu
á hana ofan“ með ókvæðisorðum og heitingum
á opinberum vettvangi, meðan á kosningaundir-
búningnum og kosningunum sjálfum stóð. Það
mun að vísu ekki vekja neina sérstaka athygli
alþjóðar, þótt málgagn á borð við „Alþýðu-
manninn" hér hafi t. d. séð ástæðu til þess að
gefa út sérstakt aukablað einmitt þegar kosning-
in stóð sem hæst, til þess eins að spilla fyrir
kjörsókninni og hvetja menn að öðrum kosti til
þess að greiða atkvæði GEGN lýðveldisstofn-
uninni. Er þar farið hinum háðulegustu orðum
um hina nýju stjórnarskrá, sem kölluð er for-
smán og svik við þjóðina. Að visu segir hið fom-
kveðna, að „ómerk séu ómaga orð“, en þó mun
rétt að minnast hér orða Kolskeggs forðum og
„segja fleirum mönnum, at eigi sé þat mælt, at
þú gefir dauðum sök, því at þrætt mun vera í
móti, ef eigi vitu vitni áður, hvat þér hafið sam*
_______PAGUR ___________
HERLEIÐTOGAR BANDARÍKJAMANNA.
Myndin er af aðstoðarmönnum hers, flota og flughers Bandarikjanna. Þeir
eru (v. t. h.): Ernest J. King, ílotaforingi, George C. Marshall, hershöföingi
o£ Henry H. Arnold, flughershöfðin£i.
,Jiæ>éra er að kenna heilræðin
en halda þau“.
gÓNDI Á NORÐURLANDI skrifar
blaðinu nýlega eins konar ber-
söglismál um ýmsa hluti: stjórnmél,
blaðamennsku, fjármál, málvöndun
og margt fleira. Finnur hann m. a.
flokksblöðunum yfirleitt það til for-
áttu, að þau séu um of lokuð fyrir
öðrum skoðunum en þeim einum, sem
„passa í ,kram“ flokka þeirra, er að út-
gáfu blaðanna standa. Virðist bréfrit-
arinn telja það æskilegast, að blöðin
gerðust sem frjálsastur vettvangur
fyrir hinar sundurleitustu skoðanir og
sjónarmið. Síðar í bréfinu deilir hann
svo á „Dag“ fyrir það, að blaðið skuli
hafa opnað dálka sína fyrir greinum
Halldórs Halldórssonar byggingar-
fulltrúa um gengismálin. Telur bréf-
ritarinn skoðanir Halldórs á þeim
efnum harla fráleitar og hættulegar
og reynir að færa nokkur rök fyrir
þeirri ályktun sinni. Að vísu Ieiðir sú
röksemdafærsla það helzt í ljós, að
hann hefir lítið sem ekkert botnað í
kenningum Halldórs og rangfærir þær
því mjög — sjálfsagt óviljandi þó.
Mtin ekki frekar út í þá sálma farið
hér að sinni, en aðeins á það bent í
þessu sambandi, að „Dagur“ hefir
aldrei gert skoðanir Halldórs um
gengismálin að sínum, né nokkra
óbyrgð á þeim tekið aðra en þá að
ljá greinum hans rúm í blaðinu, enda
eru þær vel og skilmerkilega ritaðar
og hinar athyglisverðustu í hvívetna,
hvaða skoðun sem menn kunna að
hafa ó gildi þeirra að öðru leyti. En
bréfritaranum skal annars á það
bent í allri vinsemd, að hann hefir
farið rækilega gegnum sjólfan sig, er
hann amast við því, að greinar, sem
flytja annan boðskap en þann, sem
honum sjálfum fellur bezt í geð, séu
birtar í blaði því, sem hann les. Hvað
er þá orðið af kenningunni um hinn
frjálsa vettvang?
%
an átt“. — Vafalaust á Alþýðu-
flokksbrotið hér á Akureyri eft-
ir að falast eftir fylgi kjósenda
við einhverjar kosningar í fram-
tíðinni, og færi vel á því, ef
jafngiftusnauðir „foringjar"
fara þá með málefni þess eins
og þeir, er nú stýra penna „Al-
þýðumannsins“, að kjósendur
svöruðu bónorði þeirra með
orðum Gunnars, er hann gegndi
köpuryrðum Otkels forðum:
„Þá er vit finnumst næst, skalt
þú sjá atgeirinn".
„Úr álögum“ — nr. 2.
JJÁTTSETTUR, RÚSSNESKUR
* embættismaður, Victor Kravchen-
kov, sem undanfarin ór hefir gegnt
ýmsum mikilsverðum trúnaðarstörf-
um fyrir sovétstjórnina, hefir nýlega
sagt skilið við fyrri húsbændur sína
og setzt að í Bandaríkjunum, en þar
var hann á sl. óri á ferð sem meðlim-
ur rússneskrar viðskiptanefndar. Hef-
ir atburður þessi vakið mikla athygli
erlendis, ekki sízt í Ameríku. í grein-
argerð fyrir þessari ákvörðun sinni,
sem Kravchenkov hefir birt í stór-
blaðinu New York Times og síðar í
vikublaðinu The New Leader segir
svo m. a.:
~p*G HEFl árum saman unnið af
“ trúmennsku fyrir þjóð mína í
þjónustu sovétstjórnarinnar og hefi
fylgzt af kostgæfni með þróun stjóm-
málanna í Sovétríkjunum á hinum
ýmsu stigum hennar. Vegna hags-
muna Sovétríkjanna og þjóða þeirra
hefi eg gert mér ítrasta far um að
loka augunum fyrir ýmsum þóttum
þessarar þróunar, sem eru í senn við-
bjóðslegir og uggvænlegir. En nú fæ
eg ekki orða bundizt lengur. Hags-
munir hinnar þjáðu og þrautpíndu
þjóðar minnar varðandi styrjö.ldina
valda því, að eg mun láta margt liggja
í þagnargildi. En hins vegar hlýt eg
að gera að umræðuefni stefnu sovét-
stjórnarinnar og leiðtoga hennar varð-
andi stríðsreksturinn og vonir allra
þjóða um nýja skipun alþjóðamála
til tryggingar friði og viðreisn eftir
stríðið.
Eg get ekki lengur þagað yfir þeim
skollaleik sovétstjórnarinnar, sem
birtist í því ,að hún læzt vilja hafa
sem bezta samvinnu við Bandaríkin
og Bretland jafnframt því, sem hún
aðhyllist skoðanir og efnir til stjórn-
málaaðgerða, sem eru alls kostar
ósamræmanlegar samvinnu við fyrr-
greind ríki. Samvinna við lýðræðis-
ríkin getur aldrei blessazt, meðan
sovétstjórnin og leiðtogar hennar að-
hyllast raunverulega allt aðrar skoð-
anir en þær, sem þeir flíka gagnvart
þessum þjóðum"
ENN SEGIR Kravchenkov:
„Rússneska þjóðin verður enn
sem fyrr að una hinni ógnlegustu kúg-
un og harðstjórn. Leynilögreglan rúss-
neska, er hefir þúsundir njósnara í
þjónustu sinni, drottnar enn sem fyrr
yfir þjóðinni af harðýðgi og grimmd,
sem er einsdæmi í sögunni. í héruð-
um þeim, sem innrásarher nazista
hefir verið hrakinn brott úr, vinnur
sovétstjórnin að því að koma á lög-
(Framhald á 6. slðu).
Föstudagur 26. maf 1944

Eg bið kvenlesendur mína afsökunar á því,
að eg verð að nota dálkinn að þessu sinni, til
þess að svara „skólamanni“ einhverjum, sem
sendi mér kveðju í síðustu „Fokdreifum".
v ★
Eg verð að játa það, að mér varð blátt áfram
bilt við, er eg las sendinguna frá „skólamanni" í
síðustu „Fokdreifum", því að eg var svo gjör-
samlega grandlaus um það, að eg hefði gert
nokkrum manni eða menntastofnun rangt til
eða deilt á „beint eða óbeint“, eins og eg er sök-
uð um. En það er eins og sumir mpnri séu fædd-
ir með þeim ósköpum, að skilja ýmislegt á ann-
an veg, en til er ætlazt, og vekja sjálfir upp
drauga til þess að glíma við.
Svo er þessum „skólamanni“ farið a. m. k. og
er leitt til þess að vita. Annars er það á vissan
hátt heiður fyrir mig, að skólamenn skuli láta
svo lítið að lesa þennan dálk — eyða sínum
dýrmæta tíma til slíkra iðkana!
Það, sem helzt virðist hafa farið í taugarnar
á þessum háttvirta „skólamanni" er, að eg skyldi
segja, að gagnfræðaskólahúsið væri: „Geysi-
stórt“. Það má vel vera, að mér skjátlist þarna,
því að eg hefi aldrei komið inn í skólahúsið, en
utan frá sér virðist það „geysistórt", en það kann
að minnka eitthvað, þegar inn er komið.
En að eg hafi verið að „fást um“ stærð þess,
'er ímyndun ein og heilaspuni. Þá vil eg leiðrétta
þann reginmisskilning, að eg sé leiðtogi í skóla-
málum hér á Akureyri, eins og þarna er sagt.
Ekki skil eg, að þessi dálkur minn sé svo spá-
mannlega vaxinn, að hann geti verið verk „leið-
toga í skólamálum“ — eða var þessari sneið
beint í aðra átt? Ef svo, þá vil eg upplýsa það,
að um það, er í þessum dálki stendur, er bezt að
eiga við mig, og mig eina, og algerlega ástæðu-
laust að ætla það öðrum.
Mér þykja það engin stórtíðindi, að skóla-
húsið skuli eiga að nota út í yztu æsar á næsta
vetri, því að svo er og um aðra skóla hér, og þó
víðar sé leitað, en í sambandi við það, hve
handavinnukennsla sé heimtufrek á húsnæði,
þá væri nógu gaman að sýna „skólamanni" þess-
um stofurnar, sem notaðar eru til þessarar
kennslu í þrengslunum í barnaskólanum hérna.
Mér þykír vænt um að heyra, að handayinnu-
kennsla sé í uppsiglingu hér við gagnfræðaskól-
ann, og því vildi eg óska, að fleiri gagnfræða- og
unglingaskólar tækju hana upp.
Eg vil ekki deila við „skólamann" um það,
hvort handavinna skuli kennd við menntaskól-
ana eða ekki, enda sagði eg: „Það má kannske
segja, að handavinnukennsla sé utan verka-
hrings menntaskólanna" (orðrétt) og við það
hefi eg engu að bæta. En eg er „skólamanni“ al-
gerlega sammála um það, að allt skólafólk, við
hvaða stofnun sem það nemur, mundi hafa jafn
gott af handavinnunámi, en mér finnst, í minni
fávizku, að verklegt nám standi nær gagnfræða-
og unglingaskólum, sem starfa á breiðum grund-
velli, heldur en menntaskólum, sem einskorða
kennslu sína við háskólaundirbúning, en þar er,
eins og „skólamaður" kannske veit, ekkert slíkt
nám. — Eg læt svo útrætt um þetta mál, en
óska vildi eg þess, að eg þyrfti ekki að „rífast um
keisarans skegg“ við fleiri skólamenn.
„PueIIa“.
★
ELDHÚSIÐ. (Berlínarbollur).
150 gr. hveiti. — 1/2 dl. mjólk. — 1/2 tsk.
sykur. — 1/2 tsk. salt. — 30 gr. smjörlíki. —
15 gr. ger. — 1 egg.
Sykur og ger hrærist vel saman. Þá er mjólk-
in hituð, ger og sykur hrært út í mjólkina og
smjörlíkið brætt þar í. Eggið er þeytt; hveitið
sigtað og allt sett í. Degið er nú láitð lyfta sér á
heitum stað. Flatt út og tekið undan glasi. Sulta
sett í miðju, eggjahvíta borin á rendurnar og
köku hvolft yfir.
Bakað í h$itri tólg.