Dagur - 15.03.1945, Side 2

2
D Á G U R
Fimmtudaginn 15. rriarz 1945
J. P. og flokkaskipunin
ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí^^
ERLEND TÍÐINDI:
Stjórnmálaástandið í Frakklandi
Bmííííííííííííííííííííííííííi
Háttvirtur þingmaður og
„bændaritstjóri“ Sjálfstæðis-
flokksins, Jón Pálmason, sendir
Degi kveðju sína í ísafold 21.
febr. síðastl. Yfirskrift greinar-
innar er: ,„Dagur‘ að kveldi
kominn.“
J. P. talar hlýlega um fyrrver-
andi ritstjóra Dags, Ingimar Eyr
dal, en honum þykir Dagur hafa
versnað stórum, síðan núverandi
ritstjóri tók einn við blaðinu, og
sé nú „komið ómengað Tíma-
blóð í Dagdrenginn", sem ekki
hafi gætt þar áður.
J. P. hefir áður fyrr minnst á
Ingimar í blaðagrein og þá í allt
annarri tóntegund en nú. Sann-
ast hér, að góður er hver geng-
inn. Líklega hefði Jón Pálmason
átt að vera prestur. Hann liefði
a. m. k. haft hæfileika til að bera
lof á þá, sem horfnir eru af sjón-
arsviðinu, þó að hann hefði last-
að þá áður. En um dóm hans um
Dag nú skal J. P. gefið til kynna,
að núverandi ritstjóri hans tek-
ur sér heldur til inntekta og
meðmæla með blaðinu last hans
og telur það nokkra sönnun
þess, að rétt horfi um stefnu þess
og málsmeðferð. Að vísu er til
gamalt máltæki, sem segir, að
ekkert kvikindi sé svo aumt, að
ekki sé betra að hafa það með
sér en móti, en það eru áreiðan-
lega undantekningar til frá
þeirri reglu.
En um ,,Tímablaðið“ er það
að segja, að öllum blaðalesend-
um er það ljóst, að öllum ádeilu-
rökum Tímans gegn stjórninni
og stjórnarliðinu er ósvarað enn,
nema með uppnefnum á ritstjór-
ann og persónulegum brigzlum
um aðstandendur blaðsins. Sú
baráttuaðferð dæmir sig sjálf.
J. P. er ekki í ráðaleysi með
að koma hagfelldri og heil-
brigðri flokkaskipun á í land-
inu. í framtíðinni, segir hann,
eiga að vera aðeins tvær stjórn-
málastefnur, annars vegar eign-
arréttarstefna, en á hina hliðina
þjóðnýtingarstefná. Samvinnu-
stefnunnar getur hann að engu,
og mun hann því ætla henni að
þurrkast út. Þjóðfélaginu á að
skipta í tvær fylkingar, önnur
þeirra fylgir eignarréttinum, hin
þjóðnýtingunni eða ríkisrekstri.
Hann ætlast auðsjáanlega til, að
foringjar Sjálfstæðisflokksins
verði fyrirliðar í að halda fram
eignarréttarstefnunni, enda ætl-
ar hann að gefa það eftir, að
nafnið á flokknum haldist, „eða
eitthvað annað, ef mönnum
þætti það geðfeldara".
„Hitt er víst,“ ’segir J. P., „að
þeir sem eru þjóðnýtingarmenn
þeir eiga að vera í einum flokki
hvað sem hann heitir, og þeir
sem eru eignarréttarmenn eiga
að vera í einum flokki hvað sem
hann heitir.“ Til þjóðnýtingar-
stefnunnar telur J. P. Alþýðu-
flokkinn og Sósíalistaflokkinn,
og það, sem honum þykir þá á
skorta á þá hliðina, er aðeins
samruni þeirra í einn flokk, en
han'n vill ekkert gefa upp ,um
það, hvort hann telji „æskilegra,
að Alþýðuflokkurinn eða Sósíal-
istaflokkurinn yrði ofan á meðal
þjóðnýtingarmanna"!
Au^vitað tejur J. P. þá, s?m
mynda núverandi Sjálfstæðis-
flokk, vera hina einu og sönnu
eignarréttarmenn. Hin þjóðfé-
lagslega tvískiptingarhugsjón
hans virðist því í fljótu bragði
vel á vegi stödd. En málið er þó
ekki alveg eins einfalt eins og
hann í fljótfærni sinni heldur.
Veit ekki J. P., að þjóðnýting
eða ríkisrekstur er fyrir löngu á
komin í ýmsum mikilvægum
greinum þjóðlífsins og orðinn
rótfastur? Má þar tilnefna póst
og síma, skóla- og menntamál að
mestu leyti, samgöngumál að
nokkru, útvarp, verksmiðju-
rekstur, bankamál o. fl. Sann-
leikurinn er, að allir stjórnmála-
flokkar á íslandi éru riðnir við
þjóðnýtingu í stórum stíl, og
engar líkur fyrir, að nokkur
þeirra hverfi frá því ráði, og ekki
er flokkur sá, er Jón Pálmason
fylgir, neinn eftirbátur þar, því
að hann, eða foringjar hans gera
ráð fyrir stórum þjóðnýtingar-
áformum í málefnasáttmálanum
fræga, sem þeir segjast ætla að
framkvæma ásamt kommúnist-
um og jafnaðarmönnum. Flokks-
bræður J. P. og hann sjálfur eru
því í hraðri uppsiglingu sem
þjóðnýtingarsinnar og meira að
segja ámæla Framsóknarmönn-
um harðlega fyrir að vilja ekki
vera með í þeirri hraðsiglingu.
Sú hugmynd J. P., að flokka-
skiptingin fari eftir því einu,
hvort hvort menn hallist að þjóð-
nýtingu eða ekki, er því ekki
annað en bláber grunnhyggni
og byggist á sandi einum. Kenn-
ing Jóns um þessa tvískiptingu
sýnir aðeins það, að hann hefir
ekki hugsað málið niður í kjöl-
inn og því allt í þoku fyrir hon-
um. Og þetta er maðurinn, sem
þykist fær um að leiða aðra út
úr stjórnmálaþokunni! Allir eru
að meira eða minna leyti þjóð-
nýtingarmenn, þó ágreiningur
sé á hverjum tíma um, hvað
langt eigi að ganga í þeirn efn-
um.
Samt sem. áður er Jón Pálma-
son búinn að ráðstafa þremur
stjórnmálaflokkum á þessum
grundvelli. Hann spyrðir Al-
þýðuflokkinn og Sósíalistaflokk-
inn saman í einn flokk. Hann á
að berjast fyrir þjóðnýtingu, en
Sjálfstæðisflokkurinn, eða hvað
sem hann á að heita, á að berj-
ast fyrir eignarrétti. Eðlilegasta
nafnið væri þá Eignarréttar-
flokkur. Svo hefst baráttan milli
þessara tveggja flokka um þessar
tvær stefnur, en „það á að yera
heiðarleg barátta", segir Jón, og
lýsir það göfuglyndi hans! En þó
virðist gæta nokkurs kvíða í
brjósti Jóns gagnvart baráttunni
við kommúnista, því hann óskar
þess, að núverandi friðsamleg
stjórnarsamvinna geti haldizt
eftir stríðið „og iielzt sem
lengst".
Eftir að J. P. hefir ráðstafað
hinum þrem fyrnefndu flokkum
á framangreindan liátt fyrir
framtíðina, snýr hann sér að
Framsóknarflokknum og sér þar
ljón á vegi tvískiptingarhug-
myndár sinnar. Fyrir þessum
flokki þarf hann því að gera sér-
staka ráðstöfun og ryðja ljóninu
úr v£gi. Og hann deyr svo sem
ekki ráðalaus. Jón ætlar bara að
leggja Framsóknarflokkinn nið-
ur, leysa liann upp t>g láta þá,
sem í honum eru nú, ganga inn
í nýsköpunarflokkana tvo! Hon-
um finnst þessi ráðstöfun
á flokknum vera ákaflega eðli-
lega afleiðingu þess, „að Fram-
sóknarflokkurinn á ekki lengur
tilverurétt". Og tilveruréttar-
leysi flokksins sannar hann með
því, að hann hafi ekki viljað
taka þátt í stjórnarmynduninni
um síðustu veturnætur, en skor-
izt þá úr leik og snúizt á móti
nýju stjórninni. Fyrir þetta
dæmir j. P. Framsóknarflokkinn
dauðasekan. Það kostar ekki
minna að vera móti stjórn Ólafs
Thors og sósíalista. J. P. minnist
ekkert á sannfæringu manna í
þessu sambandi. Hann minnist
heldur ekkert á það, að fjórði
hluti Sjálfstæðisflokksins skarst
úr leik á sama hátt og Framsókn-
armenn, þegar Ólafur Thors tók
hörídum saman við kommúnista.
Til samræmis verður hann líka
að telja fimmmenningana
dauðaseka og eiga engan tilveru-
rétt. •
Eitt af brigzlyrðum Jóns í
ísafoldargreininni í garð Fram-
sóknarflokksins ef þetta: „Ólög-
lega utanþingstjórn vill hann
hafa áfram“.
Þarna stígur Jón Pálmason
heldur óvarlega út af sannleiks-
brautinni, og lítur því út fyrir
að hann sé ekki enn byrjaður að
tentja sér „heiðarlegu barátt-
una“, sem hann þykist ætla að
beita sér fyrir. Hann er vel vit-
andi um, að Framsóknarflokkur-
inn bauð Sjálfstæðisflokknum til
stjórnarsamvinnu á síðasta
hausti bréflega, því að bréfið var
birt í blaði J. P. sjálfs, Morgun-
blaðinu. En bréfinu var aldrei
svarað, því þá felldu þau íhalds-
brúnka og rauði folinn hugi
sanian!
J. P. segir, að það sé „víst og
áreiðanlegt", að æfidagur Fram-
sóknarflokksins sé að „kveldi
kominn", og „nóttin taki við“.
Þeir lifa oft lengst, sem með orð-
um eru vegnir, og það er bezt
fyrir J. P. að varpa frá sér allri
von um að honum hlotnizt sú
ánægja að standa yfir moldum
Farmsóknarflokksins. J. P. ræð-
ur ekki einu sinni sínum eigin
pólitíska næturstað, honurn ráða
kjósendur í Austur-Húnavatns-
sýslu. Menn eru líka hættir að
leggja trúnað á dánartilkynning-
ar Sjálfstæðismanna viðvíkjandi
andstöðuflokkum þeirra. Þeir
tilkynntu eitt sinn, að Alþýðu-
flokkurinn væri í andarslitrun-
um, væri „deyjandi flokkur",
oft tilkynntu þeir líka, áður en
vináttusamningurinn var gerð-
ur, að flokki kommúnista væri
hvergi nærri lífvænt. Báða þessa
dauðu flokka hefir nú Ólafur
Thors innanborðs á stjórnar-
snekkju sinni og siglir því með,
tvö lík í lestinni samkvæmt því,
sem Sjálfstæðisflokksmönnum
hefir sagst frá.
Loks tilkynnir svo Jón Pálma-
son í ísafold 21. febr. sl„ að æfi-
dagur Framsóknarflokksins sé
að kveldi kominn. Þó er eins og
hann renni grun í, að sér muni
ekki verða trúað, og því tekur
hann það frarn til tryggingar
(Undir þessari fyrirsögn mun blað-
ið framvegis flytja yfirlitsgreinar um
erlenda atburði).
Stjórnmálaástandið í Frakklandi.
Stjórnmálaástandið í Frakk-
landi hefir gjörbreytzt á síðustu
fimm mánuðum. Þetta er álit
ýmsra brezkra fréttamanna, sem
dvelja í París á vegum brezkra
Itlaða. Einn þeirra, Mallory
Browne, skrifar eltirfarandi yfir-
lit þaðan:
I septeinber síðastliðnum virt-
ist bylting vera yfirvofandi. And-
rúmsloftið í París var gegnsýrt af
slíkum stjórnmálafyrirætlunum;
úti á landsbyggðinni voru meira
að segja gerðar einangraðar og
ósamstæðar tilraunir í þessa átt.
Konunúnistahópar náðu valdi á
verksmiðjum og jafnvel heilum
byggðum. Samgöngukerfi lands-
ins var allt í rústum og lítið sem
ekkert samband var í milli þess-
ara hópa. En hvar sem maður
kom, var talað um byltingu, af
brennandi áhuga fyrir endur-
fæðingu Frakklands án tafar.
í dag er allt þetta breytt. Bylt-
ingunni hefir verið frestað um
næstu framtíð. Hin íhaldssamari
öfl hafa sigrað í bráðina að
bráðina að minnsta kosti. Bráðá-
birgðastjórn De Gattlle er í
rauninni íhaldssöm í stefnu
sinni. Hún er samsteypustjórn
og stendur styrkum fótum með
tilstilli hófsamra flokka ka-
þólskra manna annars vegar, en
kommúnista hins vegar.
Leyndardómurinn við þessa
stjómmálaþróun er sá, að
kommúnistar leika „íhaldssamt“
hlutverk í franskri pólitík um
þessar mundir. Eftir að samning-
urinn milli Sovétstjórnarinnar
og De Gaulle var undirritaður
gerðust þau tíðindi, að komm-
únistaflokkurinn varð einn að-
albakhjarl De Gaullestjórnar-
innar og fremsti málsvari hóf-
seminnar í pólitískum fyrirætl-
unum í landinu. Thorez, foringi
kommúnista orðaði þetta svo, að
kommúnistaflokkurinn væri
orðinn stuðningsflokkur ríkis-
stjórnarinnar.
Skammgóður vermir.
Enginn gerir sér neinar gylli-
vonir um stöðugleika þessarar
skyndilegu breytingar. Fáir ætla,
að þessi nýja stefna kommúnist-
anna standi lengur en hentar
pólitískum hernaðai'áætlunum
Sovétstjórnarinnar og frönsku
kommúnistaleiðtoganna. Það er
víst, að þótt De Gaulle hafi
sannleiksgildi orða sinna, að
þetta sé „víst og áreiðanlegt“.
Tilkynning Jóns um æfikvöld
Framsóknarflokksins, af því
hann sé á móti stjórninni, sem er
hið sama og að vera á móti auk-
inni dýrtíð og fjármálaöngþveiti
rnengur meðal almennings und-
ir nafninu STÖRI SANNLEIK-
IJR!
eru svo augljósir, að eins og nú
horfir er alls endis ólíklegt, að
nokkrum takist að ryðja honum
úr vegi.
Eftirtektarverðara en viður-
kenning kommúnista á status
quo, — ríkjandi ástandi, — er þó
pólitískur ósigur þeirra afla, sem
eru ennþá róttækari en þeirra
flokkur, en það eru ýmsar deild-
ir Andspyrnuhreyfingarinnar.
Ýmsir úr flokki áhrifamanna
þessarar hreyfingar — þeif sem
ekki hafa gengið á mála hjá
stjórninni — fara ekki dult með
béiskju sína út af því, sem þeir
nefna „svik De Gaulle“. Það er
staðreynd, að Andspyrnuhreyf-
ingin hefir ekkert pólitískt vald
lengur í landiinu. Breytinguna
má marka af því, að fyrir nokkr-
um mánuðum var stjórnarnefnd
hfeyfingarinnarvaldamestastofn-
un landsins, valdameiri en ríkis-
stjórnin sjálf. Hvernig stendur á
þessari gjörbreytingu? Svarið er,
að meðlimir Andspyrnuhreyif-
ingarinnar voru flestir ungir
menn, sem höfðu háleitar hug-
sjónir og fyrirætlanir um hið
nýja Frakkland. Margir þeirra
voru kommúnistar, en margir
voru ekki í þeim flokki, en að-
hylltust lauslega stefnuskrá um
þjóðnýtingu atvinnuvega lands-
ins í svo ríkum mæli, að hið nýja
Frakkland hefði, ef þeir hefðu
ráðið, orðið langt til vinstri við
lýðveldið, sem leið undir lok
1940. Það er staðreynd, að And-
spyrnuhreyfingin svonefnda
gekk vel fram í baráttunni við
Þjóðverja og átti þá fylgi mikils
meiri hluta Jrjóðarinnar. En eft-
ir að Þjóðverjar voru á brott og
meðlimir hreyfingarinnar fóru
að skipa málum að vild sinni,
gerðust margir fráhverfir henni
vegna hryðjuverka, sem framin
voru að- hennar tilstilli eða í
nafni hennar.
Þjóðin þreytt á aftökum.
Franskur almenningur er orð-
inn þreyttur á málssóknum, of-
sóknum og aftökum fyrir „sam-
vinnu við óvinina". Þjóðin hefir
orðið að hafa úti allar klær til
þess að fá nóg að bíta og brenna
og eins og sakir standa hefir hún
meiri áhuga fyrir beinum stjórn-
arathöfnum til þess að leysa þau
vandamál en þjóðnýtingu at-
vinnutækjanna og öðru í þeim
dúr.
Bændur hafa leikið stórt hlut-
verk í þessum þætti. Þeir eru
fagnað því, að hættunni um
kommúnistabyltingu var afstýrt,
gerir hann sér ljóst, að þessi
stefna kan nað reynast skamm-
góður vermir.
Hitt er og jafn ljóst, að hve-
nær sem-kommúnistarnir ákveða
að gerast stjórnarandstöðuflokk-
ur á ný, verður það ekki til þess
að fella De Gaulle. Yfirburðir
hans á stjórnmálasviði landsins
(Framhald £ 3. §ífíu}.