Dagur - 22.03.1945, Page 5

Fimmtudaginn 22. marz 1945
5
DAGUR
STEFAN
ÁRNASON
\ v ja sjúkrahússbyggingin
FYRRI GREIN.
í>egar eg, á "Síðasta fundi spí-
talanefndar, flutti, tillöguna um
að reisa nýja sjúkrahúsið uppi á
brekkunni vestur af gamla
sjúkrahúsinu, flaug mér sízt í
lmg, að eg yrði sakaður um
óheilindi sjúkrahússmálinu
vegna Jressa tiltækis. Því að á
fundinum lýsti eg því yfir, að eg
mundi vinna jafn ákveðið og áð-
ur að lausn.byggingamálsins, án
tillits til þess, hvað ofan á yrði
um staðarvalið.
Af grein í „Verkamanninum“
10. þ. m. sé eg, að eg' liefi gleyrnt
að til væri tegund rnanna, sem
virðist liafa Jrað eitt sér til dægra-
styttingar, að þyrla upp reyk um
mál hvers konar. Oftast nær í
Jreim eina tilgangi að hylja sína
eigin nekt.
1 sambandi við tillögu rnína
hafði eg því gleymt, Jivorki
rneira né minna, en „reyk-
bombu“ „Verkamannsins", rit-
stjóranum, bæjarfulltrúanum,
kaupmanninum og hinu alsjá-
andi auga þess stjórnmálaflokks
bæjarins, sem telur það hlutverk
sitt, að jafna öllu gamla drasl-
inu við jörðu og að byggja nýtt í
staðinn, og að skapa ný og betri
lífsskilyrði fyrir aldna og óborna.
Hvernig þetta hlutverk er rækt
í sambandi við nýbyggingu
sjúkrahússins kemur síðar í ljós.
Eg verð að játa, að þetta var
hörmuleg skyssa. Því sennilega
hefði tillaga mín aldrei komið
fram, ef eg hefði munað eftir
Jressu voðalega valdi í bænum.
Eg hefði að minnsta kosti séð
|)að, sem nú fram kornið, að eg
yrði til neyddur að opinbera
hina dæmalausu fáfræði Jressa
bæjarfulltrúa, um að allt það, er
við kemur nýbyggingarmáli
sjrikrahússins. En Jretta tekur
mig sárar en svo, að eg fái því
með orðum lýst. Tilefnislaust
ætlaði eg mér ekki að gera til-
lögu mína að blaðamáli. Því
mér var ljóst, að slíkt mundi
magna óánægju þá, sem nú er og
hefir alltaf verið í bænum, út af
staðarvalinu fyrir liið nýja
sjúkrahús, og byrjað yrði á til-
gangslausu pexi um rnálið, þar
sem bæjarstjórn lrefir þeg-
ar tekið fullnaðarákvörðun
í því. — En úr því að
„reykbomba“ „Verkamannsins"
sprakk 10. þ. m. og huldi hið
sanna, í þessu máli, reykjar-
svælu, þá verð eg að reyna að
blása mekkinum burt, svo al-
menningur geti fengið nokkra
liugmynd um þær breytingar,
sem orðið hafa á byggingamáli
sjúkrahússins á undanförnum
árum og þau breyttu viðhorf, er
um leið hafa skapazt.
Snemma á árinu 1937 er fyrst
hafinn verulegur undirbúningur
að byggingu nýs sjúkraliúss hér
á Akureyri. Teikning er fengin
af húsinu og hún samjrykkt af
spítalanelnd, að öðru leyti en
því, að óskað er eftir að yfirlækn-
irinn reyni, í samráði við húsa-
meistara, að fá breytt fyrirkomu-
Jagi á kjallara, sem talið var
óviðunandi. Þá var og einnig
ákveðið að byggja skyldi á lóð-
inn sunnan við gamla sjúkrahús-
ið. Nefnd halði þó verið skipuð
til að athuga staði þá, ér líklegir
væru taldir undir bygginguna.
Virðist nefndarskipun þessi
benda til, að ekki liafi allir verið
á eitt sáttir um staðarvalið. Á
þessum árum var eg varamaður í
spítalanefndinni og hafði því
ekki tækifæri til að taka ákvörð-
un um Jressi mál. En samkvæmt
eigin ósk var eg boðinn á fund
nel'ndarinnar, þegar staðarvalið
var rætt og hreyfði Jrá andmæl-
um gegn hinum umrædda stað.
Taldi að oflítið landrými væri
Jrar fyrir framtíðarbyggingar og
of miklu fé eytt i útgröft og ann-
an nauðsynlegan umbúnað á
lóðinni. En þá var ólíku sáman
að jafna þeirri aðstöðu, sem þá
var, bæði hvað heimleiðina og
athafnarúm ökutækja snertir, og
þeirri, sem nú er. í Verkamanns-
greininni segir, að Jrað sé í fyrsta
sinn hinn 5.' Jx m., senr eg hreyfi
andmælum gegn þeim stað, sem
valinn hafi verið og telji hann
ólieppilegan. En eins og eg hefi
þegar bent á, þá eru rétt 8 ár síð-
an. Og svo oft hefir Jiietta, mál
borið á góma í spítalanefnd, sér-
staklega nú upp á síðkastið, að
það hefði verið hægðarleikur
fyrir bæjarfulltrúann, að fá ein-
Jiverja vitneskju um Jretta mál,
hjá fulltrúa sínum í spítala-
nefndinni, ef í honum væri snef-
ill af þeirri sannleiksþrá, sem
flestum siðuðum mönnum er í
blóð borin.
í sambandi við áðurnefnda
byggingu var vegurinn, sem nú
er vestan við sjúkrahúsið, ákveð-
inn sem aðalumferðarleið að
hinu nýja sjúkrahúsi. Norðan
hússins varð allstór flöt, jrar sem
búizt var við að koma mætti fyr-
ir hringekju. Það mátti því telja
að sæmileg lausn væri fengin á
akbraut að þessu húsi og að öku-
tækjum, sem þangað ættu erindi,
væri séð fyrir viðunandi oln-
bogarúmi. En í Juann mund, er
hefja átti framkvæmdir, samkv.
þessum ákvörðunum, kom fyrir
atvik, sem tafði allar fram-
kvæmdir í byggingamálinu um
nærfellt hálft annað ár.
Nunnuregla ein í Englandi
bauðst til að reisa handa okkur
sjúkrahús -fyrir fé, sem aldrei
fékkst þar úr landi. Seint á árinu
1938 var fengin vissa fyrir að
ekkert yrði úr byggingu nunnu-
reglunnar. Var þá á ný hafizt
lianda í byggingamálinu. En
vegna fjárskorts og ýmissa ann-
arra örðugleika, var ákveðið að
byggja Jrá aðeins lítinn hluta af
hinni fyrirhuguðu sjúkrahúss-
byggingu. Til þess að hægt væri
að starfrækja þessa nýbyggingu,
sem tekin var í notkun snemma
á árinu 1940, en í henni er
skurðstofan, röntgenstofan o. fl.,
varð að tengja hana við ga_mla
húsið Jrannig, að flutningur
sjúklinga, milli húsanna, gæti
farið fram innan veggja. Fjar-
lægðin milli húsanna mátti því
ekki vera raeiri en hún er, til að
[)etta væri framkvæmanlegt. Við
Jressa breytingu varð teikningin,
sem briið var að samþykkja,
ónothæf, því að röntgendeildin,
sem eftir teikningunni átti að
vera í álmu austast á lóðinni, eða
þar sem Lárusarhúsið stendur,
varð nú að koma vestast á lóð-
ina í beina línu suður af gamla
húsinu. En við Jjað lokaðist al-
veg áður fyrirhugaður akvegur
að nýja sjúkrahúsinu og nýbygg-
ingin hylur nú mikinn hluta
Jress landrýmis, sem ætlað var
ökuvégum. Hjá þessu varð ekki
komizt úr því hafizt var handa
með ])essa nýbyggingu. En eg tel
að hún hafi verið ómetanlegur
styrkur fyrir rekstur sjúkrahúss-
ins undanfarin ár. Ný teikning,
sem ekki var í neinu sambandi
við fyrri teikningu, var því feng-
in af þessari byrjunarbyggingu.
Að vísu var rætt um að hún yrði
síðar meir, á einhvern hátt, jfelld
inn í fullnaðarbygginguna, þeg-
ar hún yrði reist. En fullnaðar-
teikning af þeirri byggingu hefir
aldrei verið gerð og því síður
samþykkt. Ástæðan fyrir því, að
eg hefi farið svo ýtarlega í þessi
atriði, er sú, að eg vil að bæjar-
búum verði ljós sú breyting, er
orðið hefir á þessum stað á síðari
árurn, og að Jieir ættu einnig
hægara með að átta sig á að um-
mæli „Verkam." „um að nýja
sjúkrahúsið yrði reist á þeim
stað, sem biiið var áður að
ákveða í teikningum af sjúkra-
húsinu", eru allt staðlausir staf-
ir, sem við ekkert hafa að styðj-
ast.
I byrjun Jressa árs var ákveðið
að hefja framkvæmdir á fullnað-
arbyggingu sjúkrahússins á kom-
andi vori. Yfirlæknir sjúkrahúss-
ins var sendur til Reykjavíkur til
þess, ennþá eínu sinni, að ræða
við húsameistara um teikningu
og fyrirkomulag fyrirlmgaðrar
byggingar, sem vegna nýs en Jíýð-
ingarmikils viðhorfs í Jressu
máli ,skyldi vera nokkru stærri
en sú bygging, sem áður hafði
verið ráðgert að reisa. Á fundi
spítalanefndar 5. þ. m. var lagð-
ur fram frumdráttur af efstu
hæð hins fyrirhugaða sjúkrahúss
og frá því skýrt, að miðhæðin
yrði alveg eins í aðaldráttum. En
um neðstu hæðina, eða kjallara-
hæðina var — og er enn — allt í
óvissu, því að húsameistari mun
hafa talið ógerlegt, vegna
.breyttra staðhátta, að koma aðal-
inngangi í húsið fyrir annars
staðar en í kjallaranum. En þá
lausn málsins mun yfirlæknirinn
ekki hafa verið ánægður með,
enda færði hann sterk rök gegn
því fyrirkomulagi á áðurnefnd-
um fundi.
Eg hefi nú í stórum dráttum
gert grein fyrir þeim breyting-
um, sem orðið hafa í llýgginga-
máli sjúkrahússins, frá því að
fyrsta húsið var teiknað og því
ákveðinn staður, árið 1937, og
Jrar til 5. þ. m., þegar taka átti
ákvörðun um fullnaðarbyggingu
sjúkrahússins. Og eg held að það
hljóti að verða ljóst, við rólega
athugun, að sérhver breyting, er
verður á Jressum málum, skapar
nýtt viðhorf, sem ekki verður
komizt hjá að taka til greina, ef
leysa á Jnetta byggingamál [rann-
ig, að það verði okkur til sóma
en ekki vansæmdar, ekki sízt ef
við liöfum framtíðina að ein-
hverju leyti í huga í sambandi
við það.
Á síðustu árum liafa Norð-
lendingar, og þá sérstaklega Ak-
ureyringar, hafið sterkan árc)ður
fyrir því, að ríkið tæki að sér
byggingu og rekstur sjúkrahúss
hér á Akureyri. Árangurinn af
þessum áróðri eru lög um fjórð-
ungssjúkrahús, sem samþykkt
voru ’á síðasta Aljringi.
í lögum þessum er ákveðið að
ríkið kosti að 3/5 hlutum bygg-
ingu nýs sjúkrahúss á Akureyri
og styrki rekstur þess að nokkru.
Með lögum þessum er því skap-
að nýtt og þýðingarmikið við-
horf í sjúkrahússmáji okkar Ak-
ureyringa. Með þeim er ákveðið
að sjúkrahúsið hér eigi ekki að
vera aðeins fyrir Akureyri og ná-
grenni, heldur aðalsjúkrahúsið í
öllum Norðlendingafjórðungi.
Það liggur því í atigum uppi, að
gera verður kröfu til, að þessi
stofnun verði búin öllum.þeim
tækjurn, sem tækni nútímans
getur bezt í té látið. Óg þar sem
við höfum Jrví láni að fagna, að
hafa nú í þjónustu þessarar
stofnunar, einhvern færasta
skurðlæknir landsins, má búast
við óvenjumikilli aðsókn að
hinu nýja sjúkrahúsi.
Að öllu þessu athuguðu, virð-
ist eigi fráleitt að gera ráð fyrir,
að í sambandi við þessa stofnun
myndist hér, á komandi árum,
vísindamiðstöð norðlenzkra
lækna. 1 fyrsta sinni í sögu Ak-
ureyrar erum við nú, með lögin
um fjórðungssjúkrahús að bak-
hjarli, að undirbúa hornstein að
sjúkrahússbyggingu, sem mun
standa um aldir fram, ef ekkert
óhapp kemur fyrir — hornstein
að þeirri stofnun, sem eg hefi
lýst hér á undan. Mér finnst því
skylda okkar að sjá henni fyrir
svo miklu landrými, Jregar í upp-
hafi, að það atriði hamli ekki
eðlilegri Jjróun hennar.
Á spítalanefndarfundinum 5.
þ. m. lá fyrir að taka endanlega
afstöðu til allra þessara mála.
Ákveða stofnuninni framtíðar-
stað og samþykkja, að mestu
leyti, uppdrátt af henni. Því um
leið og hinn margumræddi stað-
ur, sunnan við gamla sjúkrahús-
ið var valinn, var myndin a:
lögun og útliti hússins raunveru-
lega ákveðin. Því staður þessi er
rammi, ákveðinn að stærð og
lögun, og í hann verður myndin
að falla. Mér var lyllilega ljóst,
enda tók eg það fram á fundin-
um, að hægt væri að hola þessari
byggingu þarna niður. En með
framtíðina í huga, og þá þróun,
sem þessi stofnun hlýtur að eiga
fy.rir höndurn, gat eg ekki gegn
sannfæringu minni mælt með,
að hið nýja hús yrði reist á þess-
um stað, og lagði því til að
byggt yrði uppi á brekkunni
vestur af gamla sjúkrahúsinu.
FOKDREIFAR
(Framhald af 4. síðu).
ins. Og það var tungl og lambaer í
haga. Og svo líður upp af þeim með
fjarlæga tjáningu í augum, og þau
leysast alveg upp og sameinast hvít-
um gufum fjarvíddanna, ofar goðsögn
og tjáningu annars heims.“ —
LOKUM klykkir Þórbergur út
með þessari athugasemd:
„Fjarrænu — pissidúkkan pissar
ekki lengur rómantík víðemanna.
Hún er orðin blöðrusprungið skran,
komin í ruslaskrínu lágkúrunnar.“ —
Neðanmáls getur höfundur þess, að
pissidúkkan sé leikfang, sem fengizt
hafi í búðum í höfuðstaðnum vetur-
inn 1942 til 1943 og vakið hafi óskap-
lega hrifningu hjá börnum. Nú væri
fróðlegt að vita, hvorum hópnum hún
hafi fylgt — þeim flytjendum orðsins,
sem gengu úr Rithöfundafélaginu nú
á dögunum í nýrri tjáningu frelsisins,
eða hinum, sem eftir sátu, stoltir í
reisn sinni, með fjarræna spurn í aug-
um. Eða kannske hún reynist nú, þeg-
ar öllu er á botninn hvolft, nógu drop-
söm enn fyrir báðar fylkingarnar,
hvað sem líður fullyrðingum Þór-
bergs um hið gagnstæða?
AÚGLÝSING
Þeir bæjarbúar, sem hafa í
hyggjti að fá leigð garðlönd
í vor, snúi sér til skrifstofu
bæjarstjóra fyrir 1. apríl n.k.
Viðtalstími aðeins
kl. 5-7 e. h.
RÆKTUNARRÁÐUN.
AKUREYRARBÆJAR
Karlmannsarmbandsúr
hefur tapazt á leiðinni frá
Þingvallastræti, um Odda-
götu, að Nýja-Bíó. — Finn-
andi vinsamlega beðinn að
skila þv.í gegn fundarlaunum
á afgr. „Dags“..
KAUPMENN! -
KAUPFÉLÖG!
Getum nú þegar farið að
afgreiða nýiar tegundir af
LEIKFÖNGUM
Leifsleikföng
Hólabraut 18, Akureyri
NÝKOMIÐ :
Eldhúsvaskar,
Handlaugar
(með krónuðum krön-
um og botnventli)
Salerni
(lágskolandi)
Kaupféiag Eyfirðinga
M iðstöðvardeild
í næsta blaði, mun eg gera
grein fyrir viðhorfi mínu til
þessara tveggja umræddu staða.