Dagur - 22.11.1945, Síða 1

Stjórnin lofaði
vinnufriði
Siglingaverkfallið hefir
staðið í nær tvo mánuði
Þegar ríkisstjórnin settist að
völdum, töldu stjórnarflokkarn-
ir henni það m. a. til gildis, að
hún mundi sjá um að vinnufrið-
ur ríkti í landinu, enda var þetta
atriði á stefnuskrá stjórnariqnar.
Þjóðinni gefst nú að sjá hvort
stjórnin er þess umkomin að
efna þetta heit. Siglingaverkfall-
ið, sem hófst 1. október, stendur
enn og þess verður ekki vart, að
gagngerðar tilraunir séu gerðar
til þess að leysa það og koma
skipunum af stað. Siglinga- og
samgönguskorturinn hefir lam-
andi áhrif á allt athafnalíf um
byggðir landsins og að þvlí rekur,
áður en langt um líður, að vöru-
skortur verður tilfinnanlegur
hér norðanlands, ef siglingar
verða ekki teknar upp hið bráð-
asta. Það hefir orðið þessu hér-
aði að liði, að Kaupfélag Eyfirð-
inga hóf þegar að láta skip sitt,
Snæfell, annast vöruffutninga
frá Reykjavík hingað norður, en
nærri má geta hvort þetta eina
skip og önnur smáskip anna öll-
um flutningum hingað og héð-
*an, hvað þá að með þessum að-
gerðum sé séð fyrir þörfum smá-
hafnanna hér norðanlands, sem
strandsiglingaskip ríkisins hafa
siglt á. Deyíð stjórnarvaldanna í
þessu mikilvæga máli er raunar
furðuleg. Það iréttlætir hana ekki
þótt leiguskip Eimskipafélagsins
birgi Reykjavík að varningi frá
útlöndum og verzlanir og fyrir-
tæki þar verði þess vegna ekki
eins vör við afleiðingar verkfalls-
ins og aðrir staðir á landinu.
Þvert á móti ber stjórninni tví-
mælalaus skylda til þess, að sjá
um, að byggðir landsins, sem
alla tíð hafa setið við mjög
skarðan hlut í siglingamálunum,
samanborið við Reykjavík, verði
ekki enn fyrir þungum búsif jum
af samgönguleysinu, þar sem sú
stefna, að skipa öllum vörum frá
útlöndum í land í Reykjavík, er
þess valdandi, að litlar vöru-
birgðir var að finna á flestum
höfnum er verkfallið skall á.
Krafa almennings um allar
byggðir landsins er, að sigling-
arnar verði tafarlaust teknar upp
aftur. Stjórninni ber að sjá um,
að skipin komizt af stað, áður en
vetrarhörkurnar ganga yfir. Þess
kann nú að verða skammt að
bíða.
r
Einar Arnason
sjötugur
Einar Árnason á Eyrar-
landi, fyrrv. ráðherra og al-
þingismaður, verður sjö-
tugur þriðjudaginn 27. þ.
m. — Þessara tímamóta í
æfi hans verður minnzt hér
í blaðinu n.k. fimmtudag.
NanÖsynlegt er að reisa heimavistarhús fyrir 150
nemendur Menntaskólans á Akureyri
Atján þingmenn greiða atkvæði
með búnaðarráðslögunum
Svar bændanna verður að láta engan þeirra ná
kosningu í sveitakjördæmi
Fyrra miðvikudag lauk í neðri deild annarri umræðu um búnað-
arráðslögín. Landbúnaðarnefnd deildarinnar hafði klofnað um
málið. Jón Pálnrason og Sigurður Guðnason mæltu með samþykkt
frv., Barði Guðmundsson lýsti sig andvígan frumv., en vildi þó
ekki greiða atkvæði gegn því, vegna stuðnings síns við stjórnina.
Bjarni Ásgeirsson og Jón á Reynistað lögðust eindregið gegn frum-
varpinu, en töldu sig þó geta fylgt því til bráðabirgða, ef sú breyt-
ingartillaga þeirra yrði samþykkt, að Stéttarsambandi bænda yrði
falið verkefni búnaðarráðs, unz framleiðsluráð landbúnaðarins
tæki til starfa.
Miklar umræður urðu um þessar breytingartillögur Bjarna og
Jóns. Með henni tölqðu: Bjarni, Helgi Jónasson og Páll Zophoní-
asson, en á móti henni Jón Pálmason og Sigurður Guðnason. Að
umræðunni lokinni fór fram nafnakall um tillögung og var hún
felld með 17:13 atkv. Þessir greiddu atkvæði gegn tillögunni: Emil
Jónsson, Finnur Jónsson, Garðar Þorsteinsson, Gunnar Thorodd-
sen, Hallgrímur Benediktsson, Jón Pálmason, Lúðvík Jósefsson,
Ólafur Thors, Sigfús Sigurbjartarson, Sigurður Bjarnason, Sigurð-
ur Guðnason, Sigurður E. Hlíðar, Sigurður Kristjánsson, Sigurður
Thoroddsen, Stefán Jóh. Stefánsson, Katrín Thoroddsen (varam.
Einars Olgeirssonar) og Ásmundur Sigurðsson (varam. Þórodds
Guðmundssonar).
Með tillögunni greiddu atkvæði Framsóknarmenn allir, Gísli
Sveinsson, Jón Sigurðsson og Pétur Ottesen.
Barði Guðmundsson og Ingólfur Jónsson sátu hjá við atkvæða-
greiðsluna og gerði Ingólfur grein fyrir hjásetu sinni á þessa leið:
„Það er fyrirfram vitað, hvernig fer urn þetta mál og sé ég því ekki
ástæðu til að taka þátt í þessari atkvæðagreiðslu“! Almennur hlát-
ur varð í þingsalnum, þegar Ingólfur hafði þetta mælt, en hann
reis á fætur og gekk út úr þingsalnum.
Fjarverandi voru Áki Jakobsson, Ásgeir Ásgeirsson og Jóhann
Jósefsson.
Fyrsta grein frumvarpsins var síðan samþykkt með 18:13 atkv.
Greiddu þeir sömu atkvæði með henni og verið höfðu á móti
breytingunni, auk Ásgeirs Ásgeirssonar, sem var nú mættur. Barði
greiddi ekki atkvæði, en Ingólfur var nú fjarverandi.
Atkvæðagreiðsla þessi mun áreiðanlega lengi í minni höfð hjá
bændum og þeir munu vissulega minnast vel þeirra 18 þingmanna,
er samþykktu það kúgunarákvæði, að verðlagsvaldið skyldi alveg
tekið af bændum og lagt í hendur ráðherra. Markmið bænda hlýt-
ur að verða, að enginn þessara 18-menninga nái endurkjöri í kjör-
dæmi, þar sem bændur geta ráðið úrslitum.
Eldsvoði í Eyjafirði
Bærinn á Tjörnum brann
í síðastl. viku
Aðfaranótt sl. fimmtudags
kom upp eldur í íbúðarhúsinu á
Tjörnum í Saurbæjarhreppi og
brann húsið ásamt fjósi og
nokkru af heyjum. Fólk bjargað-
ist fáklætt út um glugga og ekk-
ert ráðrúm gafst til þess að
bjarga neinu af innanstokks-
munum, en kúnum úr fjósinu
varð þó bjargað. Húsið var lágt
vátryggt en innbú allt óvátryggt,
Hefir bóndinn, Gunnar V. Jóns-
son, orðið fyrir miklu tjóni. Að
undanförnu hefir það alloft bor-
ið við, að eigur manna hér nær-
lendis hafa brunnið óvátryggðar.
Er þetta hörmulegt sinnuleysi og
alvarleg áminning.
SJÖTUGUR
verður Hallgrímur Valdemars-
son, fréttaritari, næstkomandi
sunnudag.
Svar til Svavars Guðmundssonar,
í tilefni af skrifum hans í síðasta tbl.
Islendings, hefir blaðinu borizt frá
Birni Bessasyni. Vegna þrengsla í
blaðinu í dag bíður birting þess næsta
fimmtudags.
Eldhætta frá heimavist shólans svo mikil
að óverjandi er að láta 100 nem. búa þar
Skólameistari liefir sent Alþingi erindi um málið
Sigurður Guðmundsson, skólameistari, hefir nýlega sent Alþingi
erindi um húsbyggingarmál Menntaskólans á Akureyri. Er þar far-
ið fram á að þingið veiti fé til þess að reisa nýtt heimavistarhús fyr-
ir a. m. k. 150 nemendur og auk þess sé í húsinu rúm fyrir söfn
skólans o. fl. Skólameistari kallaði blaðamenn á fund sinn sl.
mánudag og skýrði þeim frá þessu og las fyrir þá orðsendingu til
Alþingis. Jafnframt skýrði hann svo frá, að menntamálaráðherra
hefði þegar falið liúsameistara ríkisins að láta gera áætlanir um
hvað slíkt hús mundi kosta.
Aðalástæðan fyrir því, að
skólameistari og kennarar leggja
svo ríka áherzlu á, að hafizt
verði handa í þessu máli hið
bráðasta, er hin ægilega eld-
bætta, sem stafar af heimavistun-
um í skólahúsinu, sem talin er
svo mikil, að óverjandi sé að láta
100 manns búa þar. Þar að auki
telur skólameistari heppilegast
að allir utanbæjarnemendur búi
í heimavist. Ennfremur skortir
skólann mjög húspláss fyrir söfn
sín, samkomusal, borðstofur og
kennslustofur. Ef fé fæst til
byggingarinnar, er ráðgert að
húsið verði byggt á lóðum skól-
ans, sem eru mjög víðlendar.
Erindið til þings og stjórnar.
í erindi því, er skólameistari
sendi Alþingi um þessi mál segir
svo m. a.:
„Fundur kennara í Mennta-
skólanum á Akureyri, haldinn
29. okt. síðastliðinn, samþykkti
svohljóðandi tillögu:
„Kennarafundur í Mennta-
skólanum á Akureyri, haldinn
29. október 1945, skorar á hið
háa Alþingi, að það samþykki
fjárveitingu til þess, að reist
verði nýtt hús við Menntaskól-
ann á Akureyri. Verði í því rúm
fyrir heimavistir fyrir a. m. k.
150 nemendur, söfn skólans,
lestrarstofu, kennslustofur fyrir
náttúrufræði, eðlis- og efnafræði,
eldhús og boiðstofu. Telur
fundurinn mjög aðkallandi, að
hafizt verði handa um fram-
kvæmdir í málinu sem allra
fyrst, m. a. af því, að nú er eld-
Jiættan, er stafar af heimavistun-
um, í skólahúsinu ægileg og
meiri en svo, að verjandi geti
talizt, að þar búi um hundrað
manns, eins og nú er.“
Eldhættan.
,,Lang veigamesta ástæða þess-
arar tillögu er sú, að oss kennur-
um skólans verður æ ljósari sú
hætta, sem vofir yfir skólahúsinu
af völdum elds og bruna. Svara
má því að eldhættan sé ekki
meiri nú en undanfarin ár. En
mér hefir ávallt verið þessi hætta
ljós, og hún hefir jafnan fengið
mér áhyggju, vanlíðan og óróa.
Og eg finn æ meir og meir til
þessarar hættu, af því að undan-
farin ár hefi eg átakanlega og
ógleymanlega verið minntur á
hana. í fyrra brunnu hér á Ak-
ureyri tvö stórhýsi úr timbri,
annað til kaldra kola (Hótel
Gullfoss), hitt að mestu....
Má bæta því við, að hér uppi
á brekkunni, sem hús Mennta-
skólans stendur á, er stórum örð-
ugra að slökkva eldana, af því að
vatnsmagn er hér minna en niðri
í bænum, þar sem dæla má sjó,
ef þörf gerist. . . .
Grunur leikur á, að í Hótel
Gullfoss hafi kviknað af völdunr
rafmagns. Geta og hvorki hús-
ráðendur né umráðamenn húsa
haft fullkomið eftirlit með, að
rafleiðslur séu í öruggu lagi....
Það virðist mér fullljóst af
þessu, að það er í rauninni alger-
lega ábyrgðarlaust og óverjandi,
að láta hundrað manns sofa und-
ir sama þaki í þessu gamla timb-
urhúsi, sem getur, sökum þurr-
leika síns brunnið á mjög stutt-
um tíma. í því búa unglingar,
meyjar og sveinar, sum þeirra á
fermingaraldri, og er hætt við,
að á þá kæmi mikið fát og jafn-
vel æði, ef þeir vöknuðu við það
um hánótt, að kviknað væri í
húsinu. Vekja verður og athygli
á, að menntaskólahúsið er mjög
hátt og nær 'allir heimavistar-
nemar búa á efri hæð og sumir
uppi á svokölluðu hæsta-lofti,
þar sem erfitt er útgöngu úr
sumum herbergjum og mjög
hátt að komast á jafnsléttu....
Á öllum þessum herbergjum eru
að vísu kaðlar og allrar varúðar
gætt, sem eg og brunafróðir
menn framast kunna skil á. . . .
Eg fullyrði, að engum skóla á
j (Framhald á 8. síðu).