Dagur - 20.11.1946, Side 1

IIIIMIMMMMMIIIMMMIIIIIIIIMMMMMMMMMMMIUMMMMMMtM*
Danir senda nýjan fisk j
á erlendan markað
í flugvélum!
Undirbúningur hafinn !
| að stofnun norsks flug- ;
félags í sama tilgangi
Norsk og dönsk blöð greina ;
; írá því, að nýlega sé hafinn :
i flutningur á nýjum fiski á er- ;
! lenda markaði, með flugvél- ;
: um. Fyrsta flugvélin með fisk- ;
; farm fór frá Esbjerg á Jót- j
i landi til Ítalíu 24- október sl. ;
; Átti hún að flytja ítalskar ;
; vefnaðarvörur til Danmerkur, ;
j til endurgjalds. Ráðgert er, að j
j halda þessum flutningum ;
j áfram í vetur og auka þá, ef j
j mögulegt verður.
Þá er greint frá því, að j
j norska félagið Continental:
j Flyfisk A/S hafi undirbúið j
j slíka fiskflutninga og geri for- :
j ráðamenn þess sér von um, að j
j þeir hefjist á næstunni. I»að ;
; sem tafið hefir framkvæmdina j
j er einkum viðgerð á flugvell-;
; inum í Aukra ,en þaðan j
j mundu flugvélarnar leggja j
j upp með tfiskinn. f viðtali sem j
j einn af forstöðumönnum fé-;
j lagsins átti nýlega við blaðið j
j „Norsk Handels og Sjöfarts- j
j tidende“ skýrir hann frá því, j
j að útlitið með sölu á þessum j
j fiski sé ágætt, t. d. hafi sex fyr- j
j irtæki í Tékkóslóvakíu gert j
j með sér samtök um móttöku j
j og dreifingu á ferskfiski frá j
j Noregi, er fluttur verði með j
j flugvélum. Þá er gert ráð fyrir j
j talsverðri afsetningu til gisti- j
j húsanna í Sviss og loks hafa 11 j
j ensk fisksölufyrirtæki látið í
j ljós mikinn áhuga fyrir þess- j
j um framkvæmdum og gert
j ráðstafanir til sölu á brezkum
I markaði.
IMMMMMMMMMMMMMMMMr
GUR
XXIX. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 20. nóvember 1946
53. tbl.
Sjálfstæðisblað krefst einkaréttar til handa rík-
isvaldinu á f járöflun til almennra framkvæmda
f, r | i ,| Furðuleg skrif „íslendings"
Stjorn Dana a Grænlandsmalum * 6--------
Leggjast Sjálfstæðismenn á móti því, að Akureyri
bjóði út lán til kaupa á Iírossanesi, og vilja þeir
;stöðvun hlutafjársöfnunar til útgerðarfélagsins?
Dana á Grænlandsmálum
gagnrýnd mjög hvasslega
„Stjórnin virðist haldin þeirri trú,
að kyrrstaðan sé bezt“
,,Ceysir4í syngur á
sunnudaginn
Sænski söngkenrfarinn
Gösta Myrgart hefir æft
kórinn að undanförnu og
verður söngstjóri á
hljómleikunum
Karlakórinn Geysir hefir
ákveðið að efna til hljómleika í
Nýja-Bíó á sunnudaginn kemur.
Er nú orðið langt um liðið síðan
bæjarbúar hafa átt þess kost, að
hlýða á ,,Geysir“, en kórinn hefir
ekki verið aðgerðarlaus á þessu
tímabili, he'ldur hafa nokkrir
söngmelnn hans lagt land undir
fót og farið í söngför til Norður-
landa, með karlakór SlK í sumar,
og síðan seinni part sumars hefir
kórinn í heild æft af kappi, und
ir leiðsögn sænska söngkennar-
ans Gösta Myrgart, sem hér hefir
dvalið að undanförlniu, á vegum
SÍK. — Mun Myrgart stjóma
þessum hljómleikum.
Dagur kom að máli við Myr
gart og rabbaði ivið hann um
dvölina hér. „Mér hefir líkað
(FramhaJd á 8. síðu).
Á sl. sumri fengu nokkrir
danskir blaðamenn leyfi til þess
að fara til Grænlands — sem ann-
ars er lokað land — og hafa þeir
nú gieint frá því, sem fyrir aug-
un bar. Hefir margt ófagurt um
stjórn Dana orðið á leið þeirra,
jafnvel þótt þeir fengju ekkert
að ferðast, nema í fylgd með
landstjóranum og embættis-
mönnum lians.
Einkum varð blaðamönnun-
um starsýnt á hið hörmulega
heilbrigðisástand Grænlendinga
og útbreiðslu berklaveikinnar,
sem er orðin geigvænleg. Heil-
brigðiseftirlit allt segja þeir af
mjög skornum skammti. Stjórn-
arblaðið „Köbenhavn" hefir birt
viðtal við mann nokkurn, sém er
kunnugur högum á Grænlandi
spurt hann um það, hvort
ástandið sé eins slæmt og blaða-
mennirnir vildu vera láta, en áð-
ui höfðu embættismenn Græn-
landsstjórnar neitað að segja álit
sitt á upplýsingum blaðamann-
anna, þar sem forstöðumaður
stjómarinnar væri á Grænlandi
og hentast væri að bíða umsagn-
ar hans.
Maður þessi svaraði spurningu
blaðsins á þessa leið:
Víst er ástandið eins slæmt
lýst hefir verið og sennilega
þó mun verra. Ef á að tala um
Grænland undandráttarlaust,
verður að játa, að þróunin þar
hefir gengið í þveröfuga átt við
það, sem æskilegt væri. Ábyrgð-
ina ber hin neikvæða pólitík,
sem rekin var af Grænlands-
stjórn, einkum er Daugaard-Jen-
sen hafði þar forstöðu. „Við ein-
ir vitum“, voru einkunnarorðin,
og allir sem reyndu að sýna fram-
kvæmdasemi á einhverjum vett-
vangi, voru sendir brott.
Þorskfiskimiðin eru t. d. alls
ekki nýtt. Eg get nefnt dæmi. —
Auðugustu þorskfiskimið heims
eru við Grænland, en enginn
notfærir sér þau. Þvert á móti
eru líkur til, að þau séu eini stað-
urinn í veröldinni, þar sem
þorskurinn fær að deyja af elli,
og það einungis af því, að
stjórnin hefir ekki útvegað þau
tæki, sem þurfa til veiðanna. —
Hvers vegna? Jú, þeir halda
nefnilega, að kornið geti fyrir, að
þorskurinn hverfi af miðunum,
og þá sé kostnaðinum á glæ kast-
að! Ef að þetta er ekki lífsnei-
kvæð afstaða, þá veit eg ekki
hvernig hún ætti að vera.
Grænlandsstjórn virðist stöð-
ugt halda þeirri trú, að kyrrstaða
sé bezt og vill helzt, að sem
minnst sé talað um það, sem ger-
ist í landinu. Afleiðing heim-
sóknar blaðamannanna í sumar
hlýtur samt að verða sú, að land-
ið verði opnað fyrir opinber,
dönsk afskipti. Að mínum dómi
verða að verða algjör straum-
hvörf í stjórn landsins og til þess
þarf nýja vendi, því að þeir sópa
bezt.“
1 viðbót við þessa hvössu gagn-
rýni, lýsir blaðið heilbrigðis-
ástandinu í landinu, og málar
það með sterkum litum. Skipu-
lags- og áhugaleysi yfirvaldanna
virðist hvíla eins og mara á öll-
um umbótavilja.
Síðasti „íslendingur“ birtir furðulega ritsmíð, þar sem því er
haldið fram, að Samband ísl. samvinnufélaga sé vísvitandi að spilla
fyrir sölu skuldabréfa stofnlánadeildar sjávarútvegsins, með því að
hafa á boðstólum skuldabréf framkvæmdEisjóðs Sís. Heldur blaðið
því fram, að fjáröflun til Iframkvæmda, sem ekki eru á vegum ríkis-
ins, sé til þess gerð að flýta hruni í atvinnulífi þjóðarinnar, og að
þessu séu samvinnumenn að vinna með skuldabréfakaupunum í
framkvæmdasjóði Sambands ísl. samvinnufélaga.
Alþýðusambandsþing
mótmælir Búnaðarráðs-
lögunum
Alþýðusambandsþing, sem set-
ið hefir á rökstólum í Reykjavík
að undanförnu, hefir samþykkt
ályktun, þar sem búnaðarráðs-
lögum stjórnarflokkanna er mót-
mælt. Segir í ályktuninni:
„Endurskoða skal löggjöf um
afurðasölumál og afnema núver-
andi fyrirkomulag á verðlagn-
ingu landbúnaðarafurða, það
er, að stjórnskipuð nefnd fari þar
með allt vald. Verðlag verði
ákveðið, ef unnt reynist, með
samningum milli samtaka bænda
og neytenda og nýr verðlags-
grundvöllur fundinn.
Hið nýja heimavisfarhús M.A. ein
mesta bygging á Norðurlandi
Hornsteinninn lagður síðastliðinn fimmtudag
Klukkan 11 f. h. sl. fimmtu-
dag hófst hátíðleg athöfn við hið
mikla stórhýsi, sem er að rísa á
túnuinum vestan Menntaskólans
og ætlað er fyrir heimavist skól-
ans. Fjölmenni var þar saman
komið, þrátt fyrir kalsaveður.
Athöfnin hófst með því, að
Lúðrasveit Akureyrar lék „Vor
skóli verði sannnefnd sól“, en 'því
næst tók húsameistari ríkisins,
próf. Guðjón Samúelsson, til
máls og lýsti smíðinini; sam-
kvæmt frásögn hans verður þetta
ein stærsta bygging hér norðan-
lands, eða 11000 m3 og byggð
samkvæmt ýtrustu kröfum um
nýtízku skólahús.
Aðalbyggingin er 47.59 m. á
lengd. Nyrðri hluti 11.96 m., en
sá syðri 9.6 m. á breidd. Álma til
vesturs er 17.06 m. á lengd
8.33 m. á breidd. Þessi bygging
er kja'llari og þrjár liæðir. Þá er
álma til suðurs 24.8 m. á lengd,
9.6 m. á breidd, kjallari og tvær
hæðir. Þessi álma er nær því full-
Steypt. 1 kjallara er eldhús og
geymslur, borðsalur fyrir 200
inemendur og bókasafn fyrir
20000 bindi. Á hæðum eru 76
nemendáherbergi, hvert fyrir
tvo. Þeim er skipt í 9 deildir, 7
fyrir pilta og tvær fyrir stúlkur.
Hverri deild fylgir baðherbergi
með einni kerlaug og tveimur
■sturtum, salerni, fatageymslur,
svalir og sválaherbergi, sem ætl-
að er fyrir fata- og skóhreinsun.
Dagstofa og lesstofa er sameigin-
leg fyrir allar deildir, en auk
(Framh. á 8. síðu.)
Ýmsum mun hafa hnykkt við,
er þeir lásu þessar kenningar í
sjálfstæðismálgagni, sem hingað
til hefir lofað hið frjálsa framtak
og barizt gegn einkaleyfi ríkis-
váldsins á öllum framkvæmdum.
Mun mönnum þykja, að samfé-
lagið við sósíalista sé farið að
hafa mi'kil og greinileg áhrif á
hugsanagang íhaldsmanna, ef
margir þeirra gerast til þess að
taka undir þessar nýstárlegu
„sjálfstæðis“kenningar. Eins og
kunnugt er hóf Sís að safna fé í
skipakaupasjóð sinn fyrir rösk-
um þremur árum. Hefir s.ú fjár-
söfnun ha'ldið áfram síðan og
framkvæmdasjóður Sís er beint
framhald þeirra aðgerða, með
því að honum er ætlað að standa
undir fleiri framkvæmdum en
skipakaupunum einum. Fyrir
þetta fé hefir Sís þegar keypt eitt
flutningaskip, sem verða mun til
mikilla hagsbóta fyrir lands-
menn, einkum þá, er úti á landi
búa ,og undirbýr nú aðrar mik-
ilsverðar framkvæmdir, svo sem
stækkun ullarverksmiðjunnar
Gefjunar o. fl., er mikla þýðingu
hefir fyrir atvinnulíf lands-
manna. Eins og sjá má af þessu,
er það fjarri öllum sanni, að Sís
hafi stofnað til skuldabréfasöl-
unnar til þess að keppa við stofn-
lánadeildina, því að fjársöfnun
Sís hefir staðið yfir í þrjú ár, en
lögin um stofnlánadeildina voru
ekki samþykkt fyrr en í apríl
1946 og lítil áherzla lögð á sölu
skuldabréfanna af opinberri
hálfu fyrr en nú fyrir nokkrum
vikum. Hins vegar er augljóst, að
fjársöfnun fer nú fram víða um
land til fyrirtækja, sem eru yngri
að árum en framkvæmdasjóður
Sís, þótt „Islendingur" minnist
ekki á þau. — Samkvæmt kenn-
ingum blaðsins ætti t. d. hluta-
fjársöfnun til hins nýja Útgerð-
arfélags Akureyringa að vera
„skemmdarstarfsemi" gegn „ný-
sköpuninni“ og fyrirhugað láns-
útboð bæjarins til kaupa og
(Framhald á 8. síðu).