Dagur - 20.11.1946, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudagur 20. nóvember 1946
r,--............' ' ...-. -
DAGUR
Ritatjórl: Haukur Snorroson
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 15.00
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Bjömssonar
„Eina voninM
pÁTT ER ENN um mikil tíðindi frá Alþingi.
Þingmenn virðast helzt „streitast við að sitja
og sveitast yfir smámálum. Munu hinir eldri
þeirra og reyndari ýmist una því vel eða fá ekki
að gert, þar sem lorystan er einhuga og ákveðin
um hcfegiætið og úrræðaleysið. Hinir yngri þing-
rnenn og óráðnari munu hilnis vegar una værðinni
og mollunni misjafnlega, ogiáta þeir helzt nokk-
ur lífsmörk og nýjabrum á sér finna með því að
bera fram rökstuddar fyrirspurnir tum gang nokk-
urra þýðingarmikilla stórmála og fyrirætlanir
stjórnarherrainara í sambandi við þau. Eru marg-
ar slíkar fyrirspurnir þegar fram komnar á þing-
inu, þ. á. m. liefir verið spurt um afdrif stjórnar-
skrármálsins og störf stjórnarskrárnefndar, en
fljót og örugg afgreiðsla þess máls var, svo sem
kunnugt er, meðal helztu kosningaloforða stjórn-
arflokkanlna. Síðan hefir ekkert til þessa stórmáls
spurzt, neina helzt það, að sitjórnarskrárnefnd sé
— og hafi llengi verið — forystulaus og óstarfhæf,
enda muni engin undirbúningur hafa átt sér stað
um afgreiðslu þessa örlagaríka framtíðannáls.
Það er því sízt furða, þótt nýgræðingarnir á þingi
sem elnin eru ekki að fullu orðnir samdauna svik-
um og dugleysi stjórnarliðsins, spyrji, lrvað líði
slíkum og þvílíkum mállum. En fram að þessu
heíir engri þessara fyrirspurna verið svarað.
StjórnarheiTarnir hunza bara þegjandi forvitnis-
tal og óðagot nýgræðinganna! Kveður svo ramt
að þessu, að fyrirspyrjenduijníir hafa séð sig til-
neydda að bera fram frumvarp til llaga, þar sem
gert er ráð fyrir sérstökum spurningatíma í þing-
inu, og stjórnarherrunum gert að skyldu að svara
slíkum fyrirspurnum þingmanna með hæfilegum
fyrirvara, en stinga þeim ekki algerlega undir
stól, svo sem nú er list þeirra og vani!
£JKKERT FRÉTTlST heldur um nýja stjórnar-
myndun. Kunnugir — þ. á. m. sjálfstæðismál-
gagnið „Vísir“ — fulilyrðir, að allt ráð stjórnar-
flokkanna og framtíð stjómarsamvinnunnar
liangi nú á einum og sarna bláþræði — þeirri von,
að afurðasala takist í stórum stíl og fyrir gífur-
legt verð til Rússlands. „Vísir“ fullyrðir, að þetta
sé „eina von“ stjórnarliðsins — „eina leiðin til
þess að Itomast hjá því í eitt ár dnn að snúast
gegn böli dýrtíðarinnar.----Ef sallan tekst, mun
verða mynduð ríkisstjórn fljótlega.“ — Og blaðið
bætir við þessi ummæli sín og aðrar ófagrar lýs-
ingar á horfum í fjármálum og atvinnumálum
þjóðarinnar undir forystu stjórnarliðsins, svo-
felldri ályktun: „Ef ekki 'tekst áðutlnefnd afurða-
sala, er þessa stundina ekki annað sjáanlegt en að
fyrir dyrum sé atvinnustöðvun, fjárhagsörðug-
leikar og pólítískt öngþveiti. Þetta sýnir, að við
erum komnir á’yztu snös með allt okkar ráð, og
byggjum alla von á því, að óvænt happ beri að
höndum, sem verji okkur falli.“
pOSSAR HAFA undanfarnar vikur gert stór-
fellda verzlulnarsamninga við hverja Norður-
landaþjóðina á fætur annarri, svo að ekki er ólík-
legt, að nú sé röðin komnin að okkur íslending-
uni í því efni. Póliltískir fréttamenn í I.ondon
fn'llyrða, að þessar horfur veki mikla athygli með-
al stjórnmálamanlna stórveldanna, og sé þetta al-
mennt talið standa í beinu sambandi við tog-
streitu Sovétveldanna og Bandaríkjanna um áhrif
og ítök á Atlantshafi norðanverðu. Rússar muni
abtla sér að kaupa upp framleiðslu þessara þjóða
Sýningai' í Skjáldborgar-Bíó.
„Bíógestur" skrifar blaðinu:
gLOÐIN hér skýra oft frá ýmiss
" konar starfsemi, sem bæði er góð
og gagnleg, en um starfsemi Skjald-
borgar-Bíós hafa þau verið fremur
þögul. Við höfum um langt skeið orð-
ið að sætta okkur við lélegar áróðurs-
kvikmyndir í þágu hernaðar, margar
hverjar eru svo ljótar og æsandi fyr-
ir unglinga, að ekki hefði átt að sýna
þær. En nú fyrir nokkru hefir breytzt
mjög til batnaðar í þessu efni síðan
Góðtemplarareglan hóf starfsemi
sína með kvikmyndasýningar í
Skjaldborg. Undanfarið hafa verið
sýndar þar úrvalsmyndir, nefni aðeins
nokkrar, eins og t. d. Brim, Sigrún á
Sunnuhvoli, Ástir skáldsins og Mun-
aðarlausi fiðlusnillingurinn. — Þessar
kvikmyndir eru hver annarri betri,
þó að sú síðast talda skari fram úr.
Hún sýnir drengskap, fórnfýsi og
sanna list á svo dásamlegan hátt, að
eg minnist ekki að hafa séð annað
eins á hinu hvíta lérefti.
Vonandi á eftir að sýna hana oft
ennþá, þó alltaf sé það takmörkum
bundið hve lengi myndir geta verið
á hverjum stað. Það er leitt hve
Skjaldborgar-Bíó rúmar fáa í sæti. —
Vonandi tekst þeim, sem að þessari
starfsemi standa, að bæta úr því, áð-
ur en langt um líður.
Þessar línur eru ekki skrifaðar í
neinu áróðursskyni, heldur aðeins til
að vekja athygli á.því, að hér er haf-
inn einn þáttur í menningarstarfsemi
fyrir alla, megi það verða, ekki sízt
æskunni, til gleði og gagns.
Bíógestur“.
nú um sinn með yfirboðum og
skera þarJhvergi við neglur sér í
bili, og gera þannig hagkerfi
þessara landa Iháð rússnesku fjár-
magni og þar með rússneskri
heimsráðastefnu. Þegar svo sé
koinið, muni eftirleikurilnn ó-
vandaðri og hægurinn hjá, að
skammta íbúum hinna nýju yfir-
ráðasvæða fjárhagslega afkomu
og pólitískt frelsi og sjálfræði
eftir sömu skömmtunarreglu og
aðrar smáþjóðir í Evrópu austan-
verðri, sem þegar eru komnar
undir „verndarvæng" Rússa, eiga
nú við að búa, endaiverði þá ekki
framar um neina markverða
íhlutuln eða gagnboð annarra
stórve'lda að ræða, þegar „kaup-
in“ séu gerð og „kaupverðið
greitt út í hönd í beinhörðum
rússneskum peningum, hvort
sem þeim verður nú skipt að
forminu til í erlendan gjaldeyri
eða ekki.
jyjARGT BENÐIR óneitanlega
itil þess, að mikið muni hæft
í orðrómi þessum, að eftir dóms-
orði Rússa sé beðið í Reykjavík
og á hinu háa Alþingi þessa dag-
ana. Og á meðan situr rfkis-
iStjórnin og ráðamenn stjórnar-
flokkanna sem „þular stóli á“
og heldur að sér höndum. — En
kaldhæðnisleg virðast þau örllög,
sem valda því, að það skuli kqma
í lilut Sjálfstæðisflokksins að
lialda um stjórnarvölinn, þegar
fley hins íslenzka lýðveldis stýrir
undain brotsjóunum í heimshafi
frelsis og háskasamlliegs sjálfsfor-
ræðis inn á hina tryggu og logn-
sléttu höfn savétvaldsins og rúss-
nesku heimsveldishyggjunnar!
Sumarið langa.
gUMARIÐ 1946 mætti hljóta nafn-
ið „sumarið langa“ í annálum,
því að hvað sem líður öllum vísdómi
almankasins, þá lauk því ekki í raun
fyrr enn um síðustu helgi, þegar kom-
ið var fram yfir miðjan nóvember-
mánuð. Eftir dásamlega sumartíð
kom dásamlegt haust, sannkallað
„Indiánasumar", eins ogþeirkallahina
unaðslegu hausttíð vestur í Ameríku.
Það má með sanni segja, að hér hafi
„sprottið laukar og galað gaukar“ allt
fram á síðustu daga. Vika var af nóv-
ember, þegar eg fann nýútsprunginn
bellís í garðinum mínum, og margir
hafa veitt því athygli, að farfuglarnir
hafa verið síðbúnari í ár, en stundum
áður; hafa líklega ekki getað slitið sig
frá litskrúðinu og hlýindunum hér
norður við íshafsrönd.
Náttúran og skaplyndið.
*p*N NU er þessari dýrð lokið og
Vetur konungur seztur að hér
mitt á meðal okkar. Umskiptin voru
snögg, þótt ekki óvænt, og nú finnst
okkur skammdegið leggjast þyngra á
okkur en áður. Meðan náttúran lék
við okkur, vissum við naumast af því,
að komið var fram á vetur, en nú, þeg-
ar hin hvíta ábreiða liggur yfir öllu
og hraolandalegur norðanvindur lem-
ur hold og hús, þá finnst okkur myrkr-
ið geigvænlegt og vafalaust setur árs-
tíðin nú mót sitt sterklegar á tilfinn-
ingar okkar og hugsanir, en meðan
grasið var grænt, þótt sólargangur
væri stuttur. Og nú er vafalaust, að
félagsstarfsemi og skemmtanalíf fær-
ist í aukana, eins og nokkurs konar
mótvægi gegn ásókn skammdegisins.
Það er gömul reynsla þeirra, sem fást
við félagastarfsemi, að meðan sólin
skín í heiði og grasið grær, eru ís-
lendingar þess lítt fýsandi, að setjast
inn í drungalegar stofur til fundahalda
og umræðna. Þá una þeir sér betur
undir berum himni, einstaklingseðlið
er ríkara en áður. En þegar syrtir aðj
þá er þörfin fyrir samfélag við náung-
ann og eitthvað til þess að dreifa
myrkrinu, orðin rik, og fundir og
skemmtistaðir verða fjölsóttir. Þannig
reyna margir að ryðja burt skamm-
degismyrkrinu og áhrifum þess og er
það hvort tveggja, eðlilegt og hollt,
bæði fyrir einstaklingana og samfélag-
ið.
Hrindum uppburðarleysinu!
ÞO ER eins og skammdegis-
myrkrið fylgi okkur inn í funda-
og skemmtistaðina. Allt of oft tekst
okkur að gera félagsfundi og það
sem kallað ef „skemmtanir“, leiðin-
lega og drungalega, hikandi og hálf-
velgjulega. Það er eins og menn, sem
annars þekkjast vel i daglega lífinu,
verði feimnir og uppburðarlausir,
strax og þeir eru sér þess meðvitandi,
að fundaform hafi verið sett á samfé-
lag þeirra. Af þessu leiðir, að dægra-
dvölin, hin andlega uppörvun samfé-
lagsins við náungann, verður ekki eins
mikil og ánægjuleg og skyldi. Aldrei
er meiri þörf á teprulausri og hispurs-
lausri umgengni við náunga sinn en
einmitt á þessari érstíðl En til þess að
samskipti okkar geti kallast svo, verð-
um við að vera samtaka um að hrinda
af höndum okkar uppburðarleysinu
og læra að umgangast hver annan
eins og jafnréttháir þegnar frjáls og
þvingunarlauss þjóðfélags.
Jörðin, sem við göngum á.
OLYSIÐ á Fljótsdalshéraðinu um
daginn, eitt hið hörmulegasta og
hryllilegasta um langan aldur í sögu
þessarar þjóðar, minnir okkur á, að
það er mjótt bilið milli lífs og dauða
á stundum og hættumar leynast víða,
jafnvel við næsta fótmál, á jörðinni,
sem við göngum á. En til þess eru vít-
in að varast þau. Augljóst er, að bónd-
inn að Ási og litlu stúlkurnar þrjár,
hafa mætt dauða sínum í túnjaðrin-
(Framhald á 6. síðu).
T í s ka n.
Þessi samkvæmis-
kjóll er ætlaður
hinni háu og
grannvöxnu stúlku.
Litasamsetning-
in er dálítið sér-
stæð, þar eð kjóll-
inn sjálfur er úr
freniur dökkbrúnu
„satin“, en erma-
slögin fóðruð með
ljósbláu efni og
blómið í mittinu er
einnig ljósblátt. —
Pilsið er beint og
mjótt með klauf
upp undir hné að
framan.
(Vera Winston).
★
SYKUR TIL MARGRA HLUTA.
Það er hægt að nota sykur í fleira en sultu og
sætsúpu. Hann er til margra hluta ágætur og
værum við illa stödd sykurlaus.
Hann er t. d. mjög hressandi og upplífgandi ef
um slén er að ræða. Dönsk kona, sem segir frá
þessu í blaði, er eg sá nýlega, segir um þetta:
„Eg trúði þessu ekki fyllilega fyrt' en eg hafði
reynt það sjálf. Sykurmoli getur hresst mann
ótrúlega, ef um þreytu eða slén er að ræða. — Það
verkar fljótt og getur örfað svolítið, sérstaklega ef
hann er borðaður með sítrónusafa, og þannig er
það og afar ljúffengt á bragðið. - Ef um styrkj-
andi drykk, fyrir mann, sem þarf að ná sér eftir
veikindi, er að ræða, er gott að bæta í hann einni
eggjarauðu.
Þegar þér sjóðið grænmeti, þá setjið örlítið af
sykri í vatnið, það þarf ekki nema teskeið, en það
gerir það að verkum, að litirnir haldast skýrir og
hreinir. Ef þér eruð svo óheppnar að liafa saltað
súpuna heldttr mikið er sykurinn ráð til hjálpar.
Lag af muldum molasykri í kex- eða smáköku-
kassann, heldur' kökunum þurrum og stökkum,
og sykurmoli í brauðkassanunr kemur í veg fyrir
að brauðið mygli. Ef stífa á lítillega silki eða
þunn efni, er gott að nota sykur. Hann er leystur
upp í heitu vatni og settur í síðasta skolvatnið. —
Ef stráhúsgögn eru strokin úr sykurvatni annað
slagið, lraldast þau gljáandi og það brestur ekki í
þeirn né brakar, og er það rnikill kostur. Hús-
gögn úr eik er gott að hreinsa með köldu, sætu
te. Linoleumdúkur heldur lit sínunr vel, ef
nokkrir sykurmolar eru settir í þvottavatnið. Ef
hendurnar verða ljótar eftir laugardagshrein-
gerninguna, er ráð að þvo þær fyrst úr heitu
sápuvatni, núa þær síðan með muldum mola-
sykri — bara örlitlu — og skola síðan. Þetta gerir
hendurnar mjúkar. Og að síðustu: Sykurvatn er
afbragðsgott, þegar þér leggið hár yðar. Bylgjurn-
ar haldast miklu lengur.“
Svo mörg eru þau orð og væri synd að segja að syk-
urinn væri ekki til margra hluta nytsamlegur. — Hitt er
annað mél, hvort ráðin eru hentug nú eða tímabær, á
þessum sykurfátæku érum, en það skaðar ekki að þekkja
ógæti vörunnar — eða hvað? P.
Veiztu, að
D. D. T. er
öruggasta
lúsalyf,
sem nú
þekkizt.