Dagur - 11.06.1947, Blaðsíða 5

Dagur - 11.06.1947, Blaðsíða 5
Miðvikudagur 11. júní 1947 DAGUR 5 í Frá bókamarkaðiiium Ólíaur Jónsson: Fjöllin blá. — liókaútgáfan Norðri, Akureyri. Prentverk Odds Björnssonar h.f. 1947. Skemmtilegt og fróðlegt er það ævintýri, er gerist nú mitt á meðal vor, þegar bóndinn og jarðræktarfrömuðurinn í Gróðr- arstöðinni hér á Akureyri fer 'namförum nú á miðjurn aldri og breyiist í mikilvirkan og snjallan rithöfund, sem þegar í fyrstu lotu vekur á sér athygli aíþjóðar og hlýtur maklega viðurkenn- ingu ,,að beztu manna yfirsýn ‘ Stórverkið um Ódáðahraun, sem iit kom í hittiðfyrra, hefði vissu- !ega eitt dugað ti! þess að halda nafni Ólafs Jónssonar lengi á lofti í heimi íslenzkra bók- mennta og fræðimennsku. En höfundi þess virðist annað og meira í huga en að leggjast ti! hvíldar. og mákinda í lárberjun- um, sem hann var sæmdur fyrir það stórvirki, enda sýnist hann ekki viðeina fjölina felldur, þeg- ar til kasta bókmenntanna kem- ur, fremur en við búskapinn og jarðræktarstörfin. Á þessu ári sendir hann frá sér hvorki rneira né minna en tvö allstór skáld- verk, Ijóðabókina Fjöllin blá og skáldsögu, er nefnist Öræfaglett- ur. Söguna hefir mér ekki enn unnist tími til að lesa, en ljóða- bókina hefi eg þegar lesið mér til ánægju og hugsvölunar. Ekki vil eg fullyrða, að skáld- ið ólafur Jónsson standi nafna sínum, höfundi Ódáðahrauns, fyllilega á sporði í sinni grein, en gott skáld og eftirtektarvert er hann jró engu áð síður. Og lík- !ega er allur slíkur samanburður harla ófrjór og ófróðlegur, þótt óneitanlega sé liann freistandi nokkuð og ekki alls kostar óeðli- legur, svona í aðra röndina. Skáldið dvelur nefnilega lang- dvölum á sömu slóðum og fræði- þul urin n og frásagnarmaðurinn hefir áður reikað. Það leggur gjarnan leiðir sínar fjarri mannabyggðum — um Bárðar- götu og Gustaskarð til fjallanna blátE, Dyngjufjalla, Herðubreið- arog Kverkfjalla. Það syngur um Selhjallagil, Heilagsdal, Öskju og Vonarskarð — syngur vel. En röddin er þó þjálfuð og tamin í skóla byggðanna og nútíma- menningarinnar. Skáldið hefir slegizt í för með hinum mál- snjalla náttúruskoðara og djúp- hyggjumanni, sem hefir þó — þrátl fyrir allt og allt — alið mest- an hluta aldur síns í nánd við þau fyrirbæri nútímalífsins, sem hann gjarnan vil.l gleyma um stund — „útvarp, bíla og síma, orðaskvaldur, glaum og glys“. — Og af þessum sökum fer skáldið sjaldan einförum, þótt það haldi sig eitt á ferð, og söngur þess minnir óvíða á söng heiðlóunn- ar eða fjallasvansins — ti.1 þess er tilfinningin ekki nægilega frum- stæð og tungutakið ekki nægi- lega einfalt og innblásið. Kvæðin eru víða ort af leiftrandi mælsku og orðkyngi, og þau eru þrungin af snjöllum náttúrulýsingum, spaklegum athugunum og hug- myndaauði. En þau eru alls stað- ar fremur í ætt við meginmálið I smekk og tilfinningu hvers og eiiis komið, hvort menn telja þetta kost eða löst, ef menn þá skii ja hvert stefnt er með þessum ummælum. En Ólafur Jónsson kann líka að yrkja um fleira en fjöllin blá. Mannlífið niður í sveitunum verður honum einnig að vrkis- efni. Plæging, sáning og upp- skera leggja honum orð á tungu og blása honum nýjum hug myndum í brjóst. Plógurinn er t. d. í augum skáldsins ekki aðeins hversdaglegt tákn strits og starfa, heldur „andans undrasmíð, afrek dverga á langri tíð.“ — Fallega er hér að orði komizt, eins og svo víða í jæssiim ljóðum: „Plógurinn smýgur torf og tó týnasi þúfur í kargamó. Heyri eg hnífinn skera og skó skrjáfa i steini köldum. Moldverpið hafa meistarar sveigt, mótað úr stáli hart, en seigt, í frjómold ákursins fagur-beygt og fágað á mörgum öldum. Eg handlék plóg eins og helgan dóm, heyri í moldinni töfrahljóm, og gröðurinn kemur á grænum skóm með geislandi sólarfána. Nú finn eg, að leysast frjó i jörð, fúna þúfur og hrjósturbörð, og bráðum heldur hér vorið vörð um velli og akra sána.“ Stundum bregður höfundur- inn fyrir sig gamansemi og jafn- vel kaldhæðni, en tekst þá ekki alltaf jafn vel upp„ að mínum dómi, og helzt er það í slíkum kvæðum, og eins hinum, sem fjalla um hin félagslegu átök nútímalífsins, að honum bregzt bogalistin um ljóðrænt og smekklegt orðaval og listræn vinnubrögð. — Þá skeður það, sem hann orðar sjálfur svo, að „hugtökin bregðast orðsins spennur" (bls. 112). Óljóðræn og stirðbusaleg ljóðlína, sem illa sæmir svo góðu skáldi, en er ann- ars einkennandi fyrir veikasta þáttinn í ívafi og uppistöðu kvæða hans. 1 kvæðinu „Að tjaldabaki“ er talað um að „lífið hangi á litlu haki“. Þar er smekkurinn þegar dottinn fram af hakinu, eins og raunar kvæðið allt, sem er eitt hið lélegasta í bókinni, ófrumlegt og utangarna — og „þar með basta“, svo að enn sé gripið til orðatiltækis úr kvæðinu sjálfu. Hitt kemur að sök, þegar góðum kvæðum er spillt með einstöku óljóðrænu og hrjtifu orðalagi, eins og: „Kyrrðin um mig kesti hlóð kærstu vökudrauma minna“. F.rfitt er að átta sig á því, að sami maður stýri pennanum, þegar svona er á líkingum haldið og orðum hagað, og sá, sem yrk- ir þetta um fræið og greinina, sem bar það til lífsins, áður en hún hlaut sjálf sinn s'kapadóm: „Sá lagri stofn var frosti ofurseldur, fýkur nú sem hismi og sinueldur. En þegar sumarþeyrinn leysir bönd, þá ei oft hið smæsta, er stærstu veldur." ,,Og áður en varir allt er gróðri vafið, en viðlagið, og er það þá undir j ungar plöntur þenja út græna trafið. En þegar blærinn berst úr suðurátt, bylgjast mjúku stráin eins og hafið." Hér er skáldið í essinu sínu, velur orðin af sntekkvísi og ljóð- rænni nærfærni, eins og raunar langvíðast í jressari fallegu og eigulegu bók. J. Fr. * Benni í frumskógum Amer- ríku. — Beverly Gray fréttaritari. Bókaútgáfan Norðri 1947 Bókmenntafræðingarnir og al- j)ýða manna eru oft harla ósam- mála um, hvaða bækur eigi að lesa, einkum ef um skáldsögur er að ræða. — Ágæt bók, eftir frægan höfund, sígilt listaverk! — Jú, takk! Alþýða rnanna hlust- ar á hina vísu, en svo les hún bara allt aðrar bækur. Þannig er j^að oft að minnsta kosti. Og sögubækurnar, sem allur al- menningur les sér til mestrar ánægju, eru oft og einatt þeirrar tegundar, að hinir bókmennta- fróðu hrista mæddir höfuðið. En hvers vegna eru ,,góðu“ bæk- urnar oft leiðinlegar? Það má hamingjan vita. Nýlega hafa komið út hjá Norðra tvær skemmtibækur: Benm i frumskógum Ameriku og Beverly Gray fréttaritari. Hvorug þessara bóka ’ er þess kyns, að hún hljót-i náð fyrir aug-1 um hinna bókmenntafróðu, en á ! hitt vantar ekkert, að almenning- ur taki þeim fegins hendi, enda eru þær báðar mjög spennandi. Sögur, sem eru skemmtilegar, þótt ekki séu þær sígildar bók- menntir, eiga vissulega rétt á sér, og því má óhikað mæla með Benna-ibókunum og sögunum um Beverly Gray. Þessi.r sagna- bálkar eru hinn bezti skemmti- lestur livor um sig, bæði fyrir unga og gamla. Frágangur allur og búningur þókanna er hinn prýðilegasti, enda eru þær prentaðar í Prent- verki Oddds Björnssonar og bundnar inn af Vélabókband- inu h.f. Árabátur með segli til sölu. Einnig kola- eldavél. Upplýsingar í Skipá- götu 4. Belgiskir rifflar, sjálfvirkir og með marg- skotadælu, nýkomnir. Enn fremur: Haglabyssur Nr. 12 (tvíhleypur). Haglaskot Nr. 12 og 1(). Riffilskot 1,. R. Þeir sem óska eftir að fd afgreitl með póstkröfu, verða að senda afhending- arleyfi með pöntuninni. Atinars ekki heegt. að af- greiða hana. Verzl. Eyjafjörður h.f. Sí Idarsöltun Nokkrar stúlkur vantar á söltunarstöð Kaupfélags í Siglfirðinga í sumar. Afgreiðsla Dags gefur nánari 1 upplýsingar. I Kaupfélag Siglfirðinga. a í imiiiiiiiiiiiiii iii 11(11111111111111111111111 n III111111111111111111111111111111111111 lll lllllllltlltlllllllllllliiiiniiiuni,ui,,,* SILKISOKKAR í miklu úrvali, nýkomnir Vefnaðarvörudeild. •••iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii IIIIIIIIIIIIIIIIIUÍIIIII 1111111 111111111111111111111111111111111111 iiiiiiiiiiiiimiiiii»iiiiiii*,4iiiiii m iii n 1111111111111 iii riiii||iiiiiiiiiiiiinim ii iiiiii immmmiim.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.