Dagur - 11.02.1948, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudaginn 11. febrúar 1948
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla. auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddági er 1. júlí
Stjórnvizka og skattlendur
I ÞAÐ ER GOTT að búa í Reykjavík, segir Morg-
unblaðið, hún er athafnaborg. Þar stjórna Sjálf-
stæðismenn. Þeim sé heiðurinn og' dýrðin. Öðru
máli gegnir með ýmsa staði úti á landi. Þar er
ellt að fara í niðurníðslu, fólkið flýr þessa staði og
sezt að í Reykjavík. Á þessum stöðvum stjórna
Sjálfstæðismenn ekki og það gerir gæfumuninn.
Þannig er tónninn, ár eftir ár, í þessu aðalmál-
gagni Reykjavíkuríhaldsins og þannig er enn sung
ið nú nýlega. Það er hin árlega fjárhagsáætlun
borgarinnar og útsvarsálögur sem gefa hið ytra
tilefni til þessa áróðurs. Hann mun þó ætlaður
Reykvíkingum einum, en ekki borgurum á ör-
tröðum „útskæklanna", eins og þetta sama blað
nefndi eitt sinn aðra landsfjóðunga. Málgögn Sjálf-
stæðisflokksins úti á landi hafa ekki fundið hvöt
hjá sér til þess að benda á vöxt Reykjavíkur og
hrörnun byggðánna sem sönnun fyrir ágæti „sjálf-
stæðisstefnunnar“, og er það skiljanleg hófsemi
andans og þó nokkur vottur af virðingu fyrir dóm-
greind lesendanna. Þeim mun flestum skiljast, að
ofvöxtur höfuðborgarinnar, og hið mikla fjár-
magn, sem bæjarsjóður Reykjavikur hefur úr að
spila á ári hverju, er að verulegu leyti sprottinn af
sjúku þjóðfélagsástandi, en ekki af fjármála- og
stjórnvizku bæjarstjórnarmeirihlutans þar, og á-
framhald þessarar þróunar felur í sér mikla hættu
fyrir þjóðfélagið í heild.
ÞÓTT REYKJAVÍK hafi úr miljónatugum að
spila á ári hverju og geti þess vegna haldið uppi
verulegum framkvæmdum í bænum, hefur útsvars
stiginn þar hingað til verið mun lægri en orðið er
hér í bænum. Ástæðan til þessa er augljós. Það
er betra að leggja á í Reykjavík en úti á landi.
Menn hafa miklum mun hærri tekjur þar. Þær
miklu tekjur eru að verulegu leyti sprottnar af
því að á sama tíma og borgarar sveitarfélaganna
úti um land, streitast við að greiða háa skatta og
skyldur til þess að standa undir framkvæmdum
og menningai-lífi í héruðum sínum, eru þeir jafn-
fram allt árið um kring að, greiða þunga skatta til
Reykjavíkurbæjar, leggja fram nokkurn hluta af
getu sinni til þess að hægt sé með nokkrum sanni
að segja, að það hafi verið gott að lifa í Reykja-
vík nú um sinn Öll landsbyggðin er orðin skatt-
land Reykjavíkur. Það er augljóst mál hverja
þýðingu það hefur fyrir bæjarfélagið, að hafa 90
próeent af innflutningsverzlun landsmanna innan
landamerkja sinna og mega njóta þeirra fríðinda
að leggja útsvar á nær allan innflutningsverzlun-
arágóðann og þær atvinnuframkvæmdir, sem í
kring um verzlunina þróast. En það er jafn aug-
-Ijóst hverja þýðingu þessa þróun hefur fyrir byggð
irnar úti á landi. Vistin þar verður erfiðari með
hverju árinu og fólkið flytur burt. Meira að segja
héðan úr bænum, sem á þó við sæmilega blóm-
lega atvinnulíf að búa nú um sinn, liggur straum-
urinn til Reykjavíkur. Þessir fólksflutningar hafa
verið blóðtaka fyrir fjárhag og getu landsbyggð-
arinnar, en þeir hafa verið fjárhagslegt happ fyrir
höfuðborgina á meðan hægt er að leggja álögur á
þær eignir og það fjármagn, sem þetta fólk hefur
tekið með sér suður. Loks má benda á, hverja
þýðingu það hefur fyrir bæjarfélag, að hafa innan
sinna vébanda 2500 ríkisstarfsmenn og í þeim hópi
alla hæst launuðustu embættismenn landsins. Slíkt
mundi þykja búbót annars staðar, þótt fækkað
væxi liðinu.
REYKVÍSKIR kaupsýslumenn
hafa nýlega haldið ráðstefnu um
verzlunarmálin og hefir hún hlot-
ið mikið rúm í Mbl. Þetta þing,
sem kenndi sig við ísland, lagði
megináherzlu á það, að halda
bæri innflutningsverzluninni í
sama horfi og fyrr. Um hag dreif-
býlisins var ekki rætt þar, að því
séð verður af Mbl. Bæjai'stjómin
í Reykjavík hafði áður skorað á
stjói-narvöldin að skerða ekki
hlutdeild bæjarins í verzlun og
innflutningi. 90 prósentin eru því
framtíðarmúsíkkin en ekkert
stundarfyrii’bi’igði, þótt það væi'i
látið í veði'i vaka meðan verið var
að koma einokuninni á laggii’nar.
Það er auðséð af öllu, að leiðrétt-
ingar verða ekki auðsóttar í hend
ur þessa valds. Það mun ráðstefna
kaupstaðanna og verzlunai'stað-
anna, sem nú er saman kvödd,
sann reyna. En þótt ekki megi
gei-a sér þær vonir, að þessari ráð
stefnu takist að fá fullt réttlæti
viðui'kennt fyrir hönd lands-
manna, er hún eigi að síður merki
leg. Hún er upphaf nýrrar stefnu,
nýrrar bai'áttu fyi'ir framtíð
byggðanna til sæmilegrar af-
komu og menningai-lífs. Ef lands-
menn bera gæfu til að standa
saman um þessi mál, hvort sem
flokksstjórnum líkar betur eða
vei'i', mun sigur fást fyrr en vonir
standa til nú.
MÓÐIR-
KONA-MEYJA
Athugaðu vel!
Það er afar mikilvægt fyrir konur að velja sér
réttan skófatnað um meðgöngutímann. En því mið-
ur verður oft og einatt mikill misbrestur á þessu
atriði, en þreyttir og sárir fætur hafa áhrif á allan
líkamann og líðan þess, er í hlut á.
Gæta ber þess vel og vandlega að fæturnir séu
vel hreinir og hirtir. Háir hælar eru hættulegir, en
lágir hælar eru nauðsynlegir þennan tíma og ættu
að vera breiðir. — Þá er lögun skónna og mikilvæg,
og þurfa þeir að vera það breiðir og rúmir að tæi'n-
FOKDREIFAR
Mammons-þrettándinn um
garð genginn.
ÞÁ ER HINN mikli 31. janúar
1948 — lokadagur eignakönnun-
arínnar miklu og margnefndu á
íslandi — kominn og liðinn. Próf-
um, framburði og vitnaleiðslum
hinna ákærðu er lokið. Mál okk-
ar, íslenzkra skattborgara, hefir
verið tekið til dóms og meðferðar
skattyfirvaldanxra. Aðeins fáeinar
eftirlegukindur og svo goðasvarið
sjálft — skattreikningurinn — er
eftir. Héðan af fáum við engu
breytt, en vei'ðum aðeins að bíða
dómsorðanna með hendur í
.skauti. FlQÍrum mun vafalaust
finnast sem mér, að meira veður
hafi verið .gert út af þessum ráð-
stöfunum og meira taugastríð hafi
verið þeim samfara en nokkur
bi'ýn ástæða var til. Meira að
segja var skattfi'amtals-eyðu-
blaðið sauðmeinlaust að kalla og
tiltölulega lítið breytt frá því,
sem áður var, þégar það loksins
kom norðui' hingað á útkjálkana,
og voru þó sunnanblöðin sum bú-
in mikið af því að guma, að
spurningai' þess væru hai'la nær-
göngular og ósvífnar, og það svo,
að gefið var í skyn, að þær
myndu brjóta í bág við stjómar-
skrána sjálfa, svo nærri persónu-
frelsi og athafnarétti manna væri
þar gengið. Að því frátöldu, að
það er næstum því broslegt að
ætlast til þess af hinum flaumósa
nútímamanni, að hann geti gefið
um það nákvæma skýrslu, að
viðlögðu drengskapai’heiti; hve
mikilli fjái-hæð hann hafi varið á
árinu til kaupa á bókum, list-
munum og öðrum slíkum smá-
munum — og nokkrum álíka at-
riðum — má heita, að þessi
skýrslugerð sé tiltölulega auð-
veld og eðlileg öllum þorra
manna.
EN VISSULEGA er samt gott,
að allur þessi gaui-agangur er nú
loks um garð genginn, og engu
líkai-a en að bylur detti af húsum
í bili. En auðvitað verður það
ekki nema stundai'hlé, unz nýj-
um eyðublöðum, skjölum og skil-
ríkjurn tekur að í'igna að nýju' af
himnum hinna vísu landsfeðra
yfir réttláta og rangláta. Líður nú
senn að því — ef þróunin í þessa
átt vei'ðui' jafn ör á næstu tímum
og hún hefur verið á síðustu ár-
um — að hvert meðalheimili
verður að ráða til sín sérstakan
skrifstofumann, . að heilu eða
eða liálfu, til þess að annast
sómasamlega alla þá skriffinnsku
og skýi'slugerð, sem yfirvöldin
krefjast nú af landslýðnum bæði
beint og óbeint. Og senn vei'ður
heimilislögfræðingui'inn væntan -
lega álíka ómissandi og sjálf-
sagður og heimilislæknirinn nú
— til þess að fylgjast með því og
léiðbeina heimilismönnum um
það, hvað leyft sé og hvað bann-
að, hvað lög sé og hvað ólög, á
þessu blessaða og lögfulla landi!
Fróðlegt verður nú að fylgjast
með því, hvað hefst upp úr öll-
um þessum eignakönnunar-
krafsti'i. Víst er vonandi, að hann
beri tilætlaðan árangur og svari
ríflega öllum þeim gífui'Iega
kostnaði, sem honum hlýtur að
vera samfara. Og víst eru þeir
ekki öfxmdsverðir, aumingja
mennirnir, sem fá í hendur allan
þann óskaplega grúa af allskonar
yfii'lýsingum, skýrslum og skil-
ríkjum, sem þjóðin hefur undan-
farnar vikur og mánuði vei'ið
pínd til að unga út í öllum sínum
bönkum, sparisjóðum, skattstof-
um og heimahúsum til þess að
fi'iðþægja fyrir syndir nokkurra
ófyrirleitinna fjárplógsmanna og
skattsvikara, og færi betur, að til
þeirra syndugustu næðist með
þessum flóknu og dýru ráðum, og
að þeim hefði ekki gefizt færi á
að bjarga sínum rangfengna
mammoni í tæka tíð á óhulta
staði, þar sem refsivöndur skatt-
yfirvaldanna fær enn ekki til
hans náð. Því vissulega verður
það mikið og erfitt verk að vinna
sæmilega úr öllum þessum papp-
íi'sflaumi og blekstraumi sæmi-
legt og gagnsamlegt yfirlit um
efnahag og afkomu þjóðarinnar
og óvéfengjanlegar foi'sendur að
réttlátum dómsniðurstöðum, svo
sem til mun ætlazt og vera bér.
Stjórn eða óstjórn?
„Kveldúlfur" sendir blaðinu eft-
ii'farandi hugleiðingu:
„Dómsmálaráðherrann okkar
hefur enn á ný dregið athygli al-
þjóðar að stjórnvísi sinni og
skörungsskap, — að þessu sinni
með því að banna skemmtanir
eftir kl. 1 að nóttu hvar sem er
á landinu. Vissulega hefur slíkt
bann sína kosti, líkt og pjátur-
buxur riddarafrúnna forðum
daga með tilheyrandi lyklum,
sem eiginmenn þeirra stungu á
sig, þegar þeir brugðu sér í nokk-
urra ára krossferð til landsins
helga, eða í aðrar álíka skyndi-
ferðir úr af heimilum sínum, og
urðu að skilja ektakvinnur sínar
eftir heima. Vissulega ei’um við
öll breysk og syndug, mannanna
böm, og kannske sér í lagi, ef
okkur er leyft að í'ása lausbeizl-
uðum eftir kl. 1 á nóttum! Og er
(Tramhald á 5. síðu).
ar hafi rúm til að hi'eyfa sig.
Nauðsynlegt er við fótaþvott að þurrka vel og
rækilega milli tánna.
Ef mögulegt er, er æskilegt að hafa tvenna eða
fleiri skó í takinu, og nota sömu skó aldrei tvo daga
samfleytt, þetta hvílir fæturna og lengir bæði líf
þeirra og skónna.
— Þegar inn er komið er æskilegt að mjúkir og
þægilegir inniskór séu notaðir, en í götuskóna sett
ti’é eða troðið í þá pappír til þess að þeir haldi lög-
un.
Mjög skynsamlegt er að nota hálfu númeri stærri
skó en venja er, þegar gengið er með bai-n, því að
fæturnir þrútna oft og stækka um þann tíma.
Það eru ekki aðeins fingurneglui'nar, sem þai'fn-
ast snyi'tingar og hirða ber. Neglurnar á tánum
þai'fnast þess ekki síður. Þær á að klippa í boga-
dregna línu eftir „hálfmánanum“ eins og fingur-
neglui'nar.
Þetta kemui’ í veg fyi’ir inngrónar táneglur, sem
er mjög sársaukafullur kvilli.
— Þreytu fótanna má lina með því að setja edik
saman við skolvatnið við fótaþvott. Einnig er gott
aðhvíla þreytta fætur með því að setja þá á skemil
eða annan stól, þegar hægt er að koma því við —•
Ef fætui’nir bólgna er sjálfsagt að, leyta læknis.
o—o
Hvort sem þú átt von á bai'ni eða ekki, er með-
fei'ð fótanna og hirðing nauðsynleg og sjálfsögð. —•
Kenndu barni þíiiu nokkrar heilbrigðisreglur í
hvert skipti sem þú baðar þáð og hlýddu því yfir
þæi' sömu við næsta bað. — Fá en holl ráð í hvert
skipti, geta orðið gott veganesti barni þínu og reynst
því meira virði en margt annað er út í lífið kemur.
R Á Ð.
Þegar skór blotna ber að varast að þui'i'ka þá við
mikinn hita. Með því móti springur leðrið og skórn-
ir fax-a mjög illa. — Bezt er að þurrka skóna við
mjög vægan hita (stofuhita) og hafa þolinmæðina í
lagi, því að þeii' þorna seint, en það er eina leiðin til
þess að þeir geti oi’ðið sæmilega góðir aftur.
UPPELDIÐ.
Mistök uppalandans geta vei'kað á þrennan hátt
á barnið:
í. Barnið veitir mótstöðu, sem kémur fram í:
þrjózku, geðofsa, skemmdafýsn og ýmsum
ruddaskap.
2. Barnið beygir sig. Það kemur fi-am sem: ótti,
hræsni, ósannsögli og þjófgefni.
3. Barnið forðar sér, en það kemur þannig fram: að
bai-nið foi'ðast heimilið, fer á flæking og yfirgef-
ur heimilið að meira eða minna leyti. Stundum
kemur viðleitni þess einnig fram sem „heimska“,
„leti“, „draumórar", „hirðuleysi“ og því um líkt.
Kannist mæður við nokkur þessara mistaka væri
reynandi að komast fyrir meinið og lækna í tíma.
Erfiðara er að fást við það eftir því sem lengra líð-
ur, eins og við flesta kvilla.
LEIÐRÉTTIN G.
í síðasta dálki er prentvilla, sem þarf að leiðrétta.
— Þar stendur á einum stað um kai'töflurækt lands-
manna orðið meira í stað minna.
(Framhald á 6. síðu).