Dagur - 03.03.1948, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudaginn 3. marz 1948
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1G6
Blaðið kemur út á hverjum miðvikutlegi
Argangurinn kostar kr. 25.00
Gjakltlagi er 1. júlí
Prentvork Odds Björnssonar h.f. Akureyri
Kommúnistar þjóna lierrum sínum
S. 1. fimmtudagskvöld sagði Patrick Smith,
fréttamaður brezka útvarpsins í Prag, frá því, sem
fyrir augun bar, daginn eftir að kommúnistar
„leystu“ stjórnarkreppuna í Tékkóslóvakíu, eins
og frægt er orðið. Fréttamaðurinn sagði, að hann
hefði hvergi orðið var við þá hrifningu, sem sagt
var í opinberum tilkynningum að gripið hefði al-
menning við þau tíðindi, að leiðtogar borgara-
flokkanna voru fangelsaðir, blöð bönnuð og alls-
herjar „hreinsun11 að rússneskum sið hafin í land-
inu, Miklu frekar virtist honum drungi og von-
leysi hafa lagzt yfir borgina. Á leið sinni til út-
varpsstöðvarinnar, til þess að lesa fréttapistil sinn,
var hann í fylgd með öðrum Englendingi. Þeir
töluðu ensku saman. Allt í einu gekk kona nokk-
ur fram úr þeim, greip í jakkaermi annars þeirra
og sagði: „Eg heyri, að þið eruð brezkir. Eg vil að-
eins að þið vitið, að ekki eru allir landsmenn
hrifnir af því, sem nú er að gerast hér“. Að svo
mæltu hvarf þessi ókunna kona út í myrkrið.
Þannig virtist hinum brezka fréttamanni hugar-
þel margra tékkneskra manna.
í síðasta tbl. var greint nokkuð frá átökunum í
Tékkóslóvakíu. Voru þar höfð eftir upplýsinga-
málaráðherra Tékka þau ummæli, að „andstaða
gegn kommúnismanum væri landráð." Þessi skila-
boð fengu háskólastúdentar frá honum. Atburðir
síðustu daganna hafa sýnt, að þessi orð voru við-
höfð í fyllstu alvöru. Þannig er hið‘pólitíska frelsi,
þar sem kommúnistar hafa tögl og hagldir í sínum
höndum. Það var skömmu eftir að þessi komm-
únistaleiðtogi hafði látið svo um mælt, að Benes
forseti flutti löndum sínum boðskap í útvarps-
ræðu. Þar minnti hann á frelsishetjuna Karel Ha-
vlecik og fordæmi hans. Hann var óþreytandi að
berjast fyrir málfrelsi, ritfrelsi og pólitísku frelsi
undir kúgun Austurríkismanna eftir aldamótin
síðustu. Forsetinn minnti á, að hann hefði notið
sérstaks stuðnings háskólastúdenta í baráttu
sinni. Ummæli þessi urðu ekki misskilin og þau
varpa Ijósi á þá staðreynd, að menntamenn lands-
ins hafa sýnt mesta andspyrnu gegn kúgun komm-
únista. Og stjórnin hefur líka óspart látið þá
kenna á því, að andspyrna gegn kommúnisman-
um séu jafngild landráða í augum forustumann-
anna. Lögreglan skaut á mótmælafund stúdenta
og háskólaprófessorar, rektorar og kennarar í
ýmsum skólum hafa verið reknir úr stöðum sín-
um fyrir þær einar sakir, að vera ekki viljalaus
játningarþý kommúnismans.
Það er táknrænt um ástandið í Tékkóslóvakíu
nú, að rauði fáninn rússneski blakti við hún við
hlið tékkneska fánans á öllum opinberum bygg-
ingum fyrsta daginn, sem nýja stjórnin sat við
völd. Og litlu síðar gaf menntamálaráðherra
kommúnista út tilskipun, sem mælti svo fyrir, að
mynd af Stalin skyldi hengd upp í allar skólastof-
ur landsins. Þannig standa kommúnistarnir vörð
um sjálfstæði og sögu lands síns.
Blöð í lýðfrjálsum löndum hvarvetna um heim
hafa bent á skyldleika atburðanna, sem nú hafa
gerzt og þeirra, sem gerðust 1938, er Tékkóslóva-
kía var limuð sundur með ofbeldi. Vissulega er
þessi samanburður ekki út í bláinn. Árið 1938
voi'u það tékkneskir kvislingar — Súdeta-Þjóð-
verjarnir — sem gáfu Hitler tækifærið til þess að
FOKDREIFAR
Endingargóð forgylling.
Meðan Bfynjólfur Bjarnason
var í fullu pólitísku fjöri, útgekk
andi hans af munni útvarpsþula
og fyrirlesara daglega yfir þjóð-
ina. Þá voru haldnar innfjálgir
fyrirlestrar um hið austræna
lýðræði og stefna Rússa í al-
þjóðamálum fegruð og gyllt eins
og verða mátti með öðrum hætti.
En nú hefur þessi kommúnista-
foringi legið í pólitískri gröf hátt
á annað ár. Maður skyldi því
ætla, að þessi forgyllingarstarf-
semi hefði verið látin niður falla
með brotthvarfi hans. En það er
fleira á himni og jörð en augað
nemur. Brezkur útvarpsfyrir-
lesari sagði frá því nýlega að
Lundúnaþokan hefði komið með
flugvél alla leið vestur yfir haf.
Áþekkt fyrirbrigði hefur gerzt í
útvarpinu. Andi Brynjólfs Bjarna
sonar virðist ennþá loða við veggi
fréttastofunnar, þótt einhverju
af hreinu lofti kunni að hafa verið
hleypt þar inn, síðan hann leið.
Reimleikarnir í útvarpinu.
Útvarpið les fréttir frá Lond-
on á hverju kvöldi. Nú í seinni
tíð — einkum er atburðirnir í
Tékkóslóvakíu stóðu sem hæst —
voru þessar Lundúnafréttir ís-
lenzka útvarpsins ærið undarleg-
ar stundum. Það, sem brezki þul-
urinn las af fregnum frá Tékkó-
slóvakíu á 5-7 mínútum, hespuðu
þeir hér af á 2-3 mínútum. Hefur
fréttamönnum íslenzka útvarps-
ins líklega fundist, að oft mætti
satt kyrrt liggja og hafa hagað
sér eftir því gamla orðtaki. Það
var mjög eftirtektarvert, í sam-
bandi við hinar markverðu frétt-
ir s. 1. viku, hvenáer á deginum
var skýrt frá ýmsum atriðum í ís-
lenzka útvarpinu. Eg skal nefna
dæmi — Fi'ásögn brezka
útvarpsins af því, að tékkneski
menntamálaráðherrann hefði fyr-
irskipað að nú skyldi, „pólitískt
uppeldi“ barnanna hafið og mynd
af Stalin hengd upp í hverja skóla
stofu, var lesin í morgunfréttum,
kl. hálf níu, en ekki síðan. Frá-
sögnin um að rauði fáninn rússn-
eski hefði verið dregin að hún á
opinberum tékkneskum bygging-
um, var aðeins lesin einu sinni.
Yfirleitt var það venjan, að lesa
það, sem varpaði skýrustu ljósi á
hið raunverulega ástand, aðeins
einu sinni. Nú kann einhverj-
um að þykja einu sinni ærið nóg
og ekki ástæða til að margend-
urtaka fréttirnar. En víst er um
það, að ekki er það ævinlega
skoðun fréttamanna útvarpsins.
Lítið dæmi skýrir það bezt. Fyrir
nokkru lét Harold Stassen, stjórn
málamaðurinn ameríski, svo um-
mælt í ræðu, (að sögn ísl. út-
varpsins) að Bandaríkin ættu að
setja það skilyrði fyrir Marshall-
hjálpinni, að ekkert það land,
sem hefði þjóðnýtingu á stefnu-
skrá sinni, skyldi verða hennar
aðnjótandi. Frjálslyndum mönn-
um mun ekki hafa þótt þetta
varpa neinum ljóma á þennan
stjórnmálamann eða hinar airier-
ísku hjálparráðstafanir, frekar en
þeim mun finnast það samrýmast
þjóðarstolti Tékka að hafa mynd
af Stalin hangandi fyrir augum
barna þeirra árið um kring. En
fregnina um Stassen lét frétta-
stofan lesa kl. hálfníu, kl. hálf-
eitt, kl. fjögur og kl. 8. Fregnina
um hina nýju dýrlingamynd
tékknesku barnanna var aðeins
lesin einu sinni. Mörg fleiri til-
efni hafa gefizt til svona saman-
burðar. Væntanlega sjá allir,
hverjum þessi ríkisstofnun
hyggst hossa með þessari aðferð.
Það er draugur í útvarpssalnum,
sem gerir vart við sig, þegar átt-
in er austlæg.
Mikil er trú þín, kona!
Atburðirnir í Tékkóslóvakíu —
og í Finnlandi — eru enn aðal-
umræðuefni blaða og almennings
í vestrænu lýðræðisríkjunum. —
Kommúnistar hafa nú fengið
tékkneskum þingmönnum skjal
nokkurt til undirskriftar, þar sem
þeir eiga að lýsa yfir fylgi sínu
við nýju stjórnina. Vilji þeir það
ekki, verða þeir ekki taldir hæfir
til þess að sitja á þingi. Það
munu hafa verið þessar aðferðir,
sem blað kommúnista hér átti
við þegar það sagði lesendum
sínum þær fréttir, að stjórnar-
kreppan í Tékkóslóvakíu hefði
verið leyst „á grundvelli stjórn-
arskrárinnar, lýðræðisins og
þingræðisins.“ Mikil er trú þín,
kona.
Sumarveður á noi'ðurslóðum.
En svo er bezt að hverfa frá
myrkri og harðindum hinnar
andlegu kúgunar í Tékkóslóva-
kíu og öðrum þeim ríkjum, sem
hafa orðið einræðiskenningu
kommúnista að bráð, — og frá
hinum hvimleiðu reimleikum í
íslenzka útvarpinu — og að geð-
þekkara efni. Tíðin hér nyrðra að
undanförnu hefir verið hreint
dæmalaus. Sunnan hlývindar á
hverjum degi, svo að snjór er all-
ur horfinn úr byggð hér nær-
lendis, og götur bæjarins eins og
um sumadag. Hitinn meiri en
menn áður muna í þessum mán-
uði, t. d. 15 stiga hiti á Siglunesi
sl. mánudagsmorgun. Hér í bæn-
um var víst aldrei svo hlýtt, en
um og yfir 10 stig suma dagana.
(Framhald á 5. síðu).
koma áformum sínum í fram-
kvæmd. Þá var logið upp sögum
um misþyrmingar og misrétti,
sem þessi þýzki minnihluti átti
að vera beittur af tékknesku
stjórninni. Árið 1948 er það ann-
ar kvislingahópur, sem gefur ráð-
stjórninni rússnesku tækifæri til
þess að innlima landið í hina
austrænu samsteypu, sem lýtur
henni. Þeir búa til sögur um sam-
særi og byltingaráform og síðan
er gripið til miskunnarlausra
kúgunarráðstafana undir því yf-
irskyni að verið sé að verja frelsi
landsins. Þegar allt er um garð
gengið, forustumenn lýðræðis-
flokkanna komnir í fangelsi, blöð
bönnuð og persónufrelsið afnum-
ið, þá er óþarfi að dylja lengur,
hver það er, sem stjórnar. Þá er
mynd af Stalin hengd upp í allar
skólastofur og fyrirskipað, að upp
eldi barnanna skuli verða „póli-
tíkst“, þ. e. kommúnistiskt. Þann-
ig þjóna kommúnistar herrum
sínum.

Baunir og baunaréttir
Baunir eru taldar holl fæða og til eru af þeim
ýmsar tegundir og afbrigði.
Sérstaklega eru Soyabaunir taldar hollar og í
þeim eru miklar og góðar eggjahvítur.
Allar þurrkaðar baunir eru lagðar í bleyti í
nokkrar klst. eða jafnvel heila nótt eða lengur.
Soyjabaunir þurfa að liggja í bleyti lengi. Vatni
því, sem Soyjabaunirnar liggja í, á að fleygja. Það er
ekki nauðsynlegt þegar um aðrar baunir er að
ræða.
Þegar lagt er í bleyti er hæfilegt að hafa 4 bolla
af vatni á móti 1 bolla af baunum.
Soyabaunir þurfa að sjóða 2V2—3 klst.
Limabaunir þurfa að sjóða lVz klst.
Bostonbaunir þurfa að sjóða 1 klst.
SOYABAUNABOLLUR (úr soðnum baunum).
200 gr. baunir.
1 matsk. brauðmylsna.
1 matsk.heilhveiti.
1 egg.
Laukur, salt, pipar.
Baunii'nar eru malaðar tvisvar sinnum ásamt
lauknum í síðari umferðinni, hveiti, kryddi og
brauðmylsnu blandag saman við, eggi eða eggja-
hvítu er síðan bætt saman við ásamt mjólk, sé þess
þörf. — Deigið má ekki verða of þétt, því að þá
verður það strembið. Ur deginu eru mótaðar bollur
og þær eru brúnaðar létt í ríflegri feiti. Með boll-
unum má hafa brúna sósu búna til úr baunasoðinu
eða öðru grænmetis- eða kjötsoði.
Ur þessu deigi má einnig búa til buff og bera það
fram með brúnni sósu og lauk, sem er sneiddur nið-
ur og látinn krauma í feiti, þar til hann er meyr. —
Laukurinn á ekki að brúnast.
o—o
Kínverjar kallt Soyabaunina „hina virðulegu,
litlu jurt“, og þar í landi er hún mikið notuð. —
Víða er nú framleidd hin svonefnda „Soyamjólk“
og segja vísindamenn, að hún sé heldur gæðameii'i
en móðurmjólk að sumu leyti, og að efnasamsetn-
ingu sé hún nærri eins. — Hún inniheldur helmingi
meira af eggjahvítu en móðurmjólk og er mjög auð-
ug af fitu, kalki og járni.
í Kína hefir þessi mjólk verið notuð í 5000 ár, en
flestum öðrum þjóðum hefir verið hún lítt kunn
þar til hin síðari ár.
SOYAMJÓLK
er gerð á eftirfarandi hátt: Soyabaunirnar eru
þvegnar og lagðar í bleyti yfir nóttina, síðan er
hrært dálítið í þeim, svo að hýðið losni og fljóti upp
é yfirborðið. Baunirnar eru síðan malaðar og settar
í grisjupoka og honum dýpt í skál með volgu vatni
— eitt pund af baunum í rúmlega pott af vatni. —
Pokinn er kreistur með höndunum í 10 mínútur og
síðan þurrundinn. Gulleiti vökvinn í skálinni er
soðinn í 30—40 mín. yfir hægum eldi og hrært oft í.
Mjólkina á að geyma á köldum stað.
o—o
í „Úrvali“ (marz—apríl 1947) er grein, sem heitir
,.Plöntumjólkin“, sem eg vil vekja athygli ykkar
allra á. Þar er nánar sagt frá þessari mjólk, og live
mjög hún er talin henta ýmsum sjúklingum og
hreint og beint lækna ýmsa kvilla. Greinin er þýdd
úr „Magazine Digest“.
AÐALFUNDUR
Bílstjórafélags Akureyrar
i-erður haldinn að IiÓTEL AKUKEYRI
þriðjudaginn 9. marz n;estk. ki. 8.3Ó e. h. —
Dagskrá samkvæmt félagslögum.
STJÓRNIN,