Dagur - 02.06.1948, Blaðsíða 2

2
D AGUR
MiSvikudaginn 2. júní 1948
SKRIF BRAGA:
Það veður mesra á honum
í „Alþýðumanninum“ 4. maí s.
]. er bent á hvað áunnist hafi við
núverandi stjórnarátarf, og þar á
meðal tilfærir Bragi þetta:
„í þjóðarbúsáætlun Fjárhags-
ráðs eru nú 25% útflutningsverð-
mætanna ætluð til nýsköpunar
atvinnulífsins en 15% eftir samn-
ingsum fyrrverandi stjórnar.“
Síðan bætir ritstjórinn við í
svigum: „Þetta er öll hrunstefn-
an!“
Eins og kunnugt cr, var það
„nýsköpunin", sem fyrrverandi
stjórn og' flokkar hennar stærðu
sig mest. af, þar á meðal Alþýðu-
flokkurinn, og taldi hana svo
mikilvæga, að hennar vegna hefði
verið tilvinnandi að bindast
stjórnarsamstarfi. við kommún-
ista.
Eftir því sem Braga segist frá,'
var nýsköpunin í því fólgin í tíð
fyrrv. stjórnar að verja 15% út-
flutningsverðmætanna til hennar.
Að þessariráðstöfun stóð Alþýðu-
flokkurinn ásamt Sjálfstæðis- og
kommúnistaflokknum.
Nú upplýsir ritstjóri Alþm., að
eftir að stjórnarsamstarf tókst
með Sjálfstæðis-, Alþýðu- og
Framsóknarflokknum hafi fjár-
framlög til nýsköpunar atvinnu-
veganna hækkað svo „prósent-
vís“ af útflutningsverðmætum,
að nú séu þar 5 á móti 3 við það,
sem áður var.
Þetta ætti að vera allglögg
bending um þa8, a'ð Fvamsóknar-
flokkurinn sé síður en svo eftir-
bátur hinna flokkanna í nýsköp-
unarstarfinu. Það er líka kunn-
ugt, sem oft hefur verið tekið
fram, að Framsóknarmenn lögðu
til á sínum tíma, að varið yrði
þriðjungi hærri upphæð til ný-
sköpunarframkvæmda en hinir
flokkarnir gátu fallist á. Sam-
svarar það langdregið þeirri
hækkun, sem Alþm. segir að orð-
ið hafi við komu Framsóknar-
manna í ríkisstjórnina.
Þrátt fyrir þessa gömlu og nýju
reynslu um Framsóknarmenn í
garð nýsköpunar atvinnuveganna
komu stuðningsflokkar fyrrv.
stjórnar sér saman um að stimpla
þá í ræðu og riti „fjandmenn“
alh’ar nýsköpunar, og stefnu
Framsóknarflokksins kölluðu
þeir hrunstefnu. Loks virðist svo
sem Bragi Sigurjónsson hafi átt-
að sig á því, að Framsóknarmenn
séu jafnvel enn meiri nýsköpun-
armenn en hans eigin flokksmenn
og Sjálfstæðisflokkurinn, því að
þegar hann hefir skýrt frá því, að
nú séu eftir komu Framsóknar-
manna í stjórnina 25% útílutn-
ingsverðmætanna ætluð til ný-
sköpunar atvinnulífsins í stað
aðeins 15% eftir samningum
fyrrv. stjórnar, þá skellir hann á
lær sér og hrópar upp: Þetta er
þá öll hrunstefnan, sem við höf-
um verið að bera Framsóknar-
flokknum á brýn.
Bragi þessi telur sig eflaust
mikinn nýsköpunarkappa og
mætti ætla, að hann væri Fram-
sóknarflokknum þakklátur fyrir
öflugan stuðning sinn við þá
stefnu. Að m. k. mætti ætla að
hann talaði ekki hraldega um
þann flokk, sem svo drengilega
hefir hlaupið undir bagga til auk-
ins framgangs þessu hjartfólgna
áhugamáli hans. En svo kynlega
bregður við, að í hvert skipti,
sem Bragi minnist á Framsókn-
arflokkinn, hreytir hann í flokk-
inn ónotum og eys hann brigzl-
yrðum, segir, að Framsóknar-
menn eigi enga sanngirni til, þeir
setji met í óheiðarlegri málsókn,
og asklok samvinnufélaganna
hafi gert þá sálblinda.
Dagur leyfði sér að gagnrýna
nokkuð þessa grein Braga frá 4.
maí, og er auðséð, að sú gagnrýni
hefur hitt í markið, því að 18. s.
m. veður hann fram á ritvöllinn í
blaði sínu með ógurlegum
bægslagangi og veður þá enn
meira á honum en áður. Hann er
sýnilega gulur af öfund út af því,
að ritstjóra Dags hafi hlotnast
heiður New York-borgar, og nú
má nærri geta að sú metnaðar-
sýki sé þjáningarfull. Hann dreg-
ur dár að Hermanni Jónassyni
fyrir það, að hann hafi ekki
brugðist þagnarskyldu sinni í
sambandi við ályktanir Fjárhags-
ráðs. Hann lýsir ritstjóra Dags
sem taugaveikluðum aumingja og
lætur í það skína, að sjúkdómur-
inn stafi frá þrásækinni van-
máttarkennd gagnvart ritstjóra
„Alþýðumannsins", þessu líka
heljarmenni!
Ritstj. „Alþm.“ viðurkennir á
nýjan leik, að tryggingarlögin
hafi fæðst í synd og spillingu.
Þetta sáu Framsóknarmenn líka
og vildu ráða þar bót á strax í
byrjun. Þetta, að vilja vanda
betur til löggjafarinnar, kallar
Bragi að sýna lögunum „furðu-
lega óvináttu.“
Málefnalega þarf ekki að svara
þessari síðari grein Bragh, því
að þar er engu að svara, af því að
hún er tómur vaðall.
Bragi Sigurjónsson virðist vera
Framsóknarflokknum reiður fyr-
ir tvennt. í fyrsta lagi fyrir það,
að Framsóknarflokkurinn styð-
ur samvinnustefnuna og í öðru
lagi vegna gagnrýninnar á stefnu
fyrrv. stjórnar Þá gagnrýni þolir
hann ekki, af því að Alþýðuflokk-
urinn tók þátt í þeirri óheilla-
stefnu.
Bragi vill koma allri verzlun í
ríkisfjötra, en sér, að samvinnu-
stefnan muni verða þar Þrándur í
Götu. Þess vegna kallar hann
kaupfélögin klíkur í háðungar-
skyni.
Framsóknarmenn staðhæfðu
margoft, að dýrtíðarstefna fyrrv.
stjórnar kæmi nýsköpuninni á
kaldan klaka. Reyríslan hefur
skorið úr um það, að þetta var
rétt á litið, enda hafa andstæð-
ingar Framsóknarflokksins nú
viðurkennt það. Til skilningsauka
nýsköpunarkappanum, Braga
Sigurjónssyni, skal honum bent
á ummæli Vísis fyrir fáum dög-
um um þetta. Vísir segir:
„Þegar kommúnistar hrökkl-
uðust úr ríkisstjórn, eftir þriggja
mánaða stjórnleysi í landinu og
tveggja ára óstjórn, var svo kom-
ið hag landsmanna, að erlendur
gjaldeyrir var allur eyddur, en
hæst nam inneign þjóðarinnar í
pundum og dollurum tæplega kr.
600 milljónum. Af þessari fjár-
hæð var varið 300 millj. kr. til
svokallaðrar nýsköpunar, aðal-
lega bygginga á skipum og öðrum
framleiðslutækjum. Hins vegar
hafði ekki verið ráð fyrir því
gert, að nýsköpunartækin ein
saman nægðu þjóðinni, heldur
þyrfti einnig að verja verulegum
gjaldeyri til þess að gera þau
starfhæf. Af þessu leiddi að gjald-
eyrisbirgðir þjóðarinnar þurru
með öllu, þannig að skortur var á
gjaldeyri til kaupa á brýnustu
nauðsynjum.
Þegar núverandi ríkisstjórn tók
við völdum, var þannig í algjört
óefni komið, þannig, að grípa
þurfti til hreinna óyndisúrræða
til þess eins að tryggja rekstur
þjóðarbúskaparins og af slíkri
•illri nauðsyn var fjárhagsráð
skipað og gefið það mikla vald,
sem það fer nú með. Fjárhagsrráð
gerði þjóðinni réttilega grein
fyrir hvernig málum var komið
og má segja að sá boðskapur
kæmi eins og þruma úr heiðskíru
lofti eftir allt sólskinsfleiprið,
sem á undan var gengið, en sem
kommúnistar höfðu átt ríkastan
þátt í, þótt aðrir legðu þar af
skammsýni og ábyrgðarleysi
nokkuð af mörkum."
Bragi Sigurjónsson afsakar
þátttöku Alþýðufl. í stjórn með
kommúnistum með því, að vin-
átta Sjálfstæðisfl. og kommún-
ista hafi verið svo heit, að engin
tök hafi verið á því fyrir Alþýðu-
flokkinn að komast í dýrtíðar-
stjórnina, nema að sætta sig
við að hafa kommúnista með og
láta þá ráða mestu um stjórnar-
stefnuna, eins og Vísir segir, að
þeir hafi gert. Ekki er þetta nú
karlmannlega af sér vikið. Auð-
vitað finnst Braga það hafa verið
ógurleg tilhugsun, að Alþýðufl.
hefði lent utan stjórnar 1944, og
því eðlilegt að valdalöngunin hafi
borið allt annað ofurliði. En það
sem máli skiptir er þetta: Stjórn-
arstefnan á árunum 1944—1946
varð íslenzku þjóðinni til van-
sæmdar og stórskaða, sem trauðla
verður úr bætt um langa framtíð.
Og það bætir ekkert úr skák, þó
að Sjálfstæðis- og Alþýðufl. sé
eftir á að reyna að skella allri
skuldinni á kommúnista. Þeir
áttu þó ekki nema 2 ráðherra af
6 og voru í enn meiri minni hluta
í þinginu.
Skáldið Benedikt Gröndal átti
eitt sinn í ritdeilu við mann
nokkurn og endaði lokasvar sitt
til andstæðingsins með þessum
orðum: „Hér stendur Gvendur á
hausnum“ og mun hafa átt við að
málstað hans væri þannig komið.
Fjarri fer því að Dagur vilji
hafa svo óheflað orðalag um
prúðmennið, ritstjóra Alþm., að
hann standi á hausnum, en þó
munu allir réttsýnir menn líta
svo ó, að málstaður hans sé nú
mjög tekinn að hallast.
AKUREYRI. — SÍMI 444.
Gróandi jörð:
Vakning meðal æskunnar imdan-
fari nýrrar aldar í atvinnu-
og memiingarlífi
Eftir JÓN H. ÞORBERGSSON
IIÉR ÞARF að taka til beirra ráða, er valdi straumhvörfum
á sviði landbúnaðarins, er verði bess megnug að stöðva fólks-
strauminn úr sveitunum. Það á að vera allra áhugamál að
fólkstalan þar komizt sem fyrst upp í 50% af íbúum landsins
(úr tæplega 30%) til þess að bjóðin miði að bví að ná jafnvægi
bæði á verklcgu og andlegu sviði. Annars missir hún fólk úr
hinum ofstóru kaupstöðum aifarið af landi burt og framleiðsl-
an bognar undan of bungri byrði, sem myndast við offjölgun
fólks í hinum ofstóru kaupstöðum landsins, fólks, sem hefir
enga hugsjón að lifa fyrir, enga liugsjón cr til nytja og menn-
ingarverðmæta taki.
Fyrst og fremst verður sveitafólkið sjálft að gera sér grein
fyrir livað til þess friðar heyrir. íslenzkt bændafóik er yfirleitt
mjög duglegt við störfin, en bað á að meta gildi þeirra til þjóð-
megunar og dýrmætis miklu meira en bað gerir. Sveitafólkið
þarf árlega að halda vakningar- og útbreiðslufundi fyrir land-
búnaðinn. Það eldra verður að ganga á undan og hrífa hina
yngri með. Hcntugastur tími fyrir svona samkomur væri að
haustinu eftir heyannir og upptekt úr görðum. Svona sam-
komur ættu að nefnast uppskeruhátíð, þar sem gjafaranum
allra góðra hluta, væri þakkað fyrir sumarið og upnskeruna.
Þarna ætti að flytja erindi um ágæti landbúnaöarins og sveita-
lífsins. Auk bess ætti að vera fjölbreytt skemmtiatriði. Sam-
komur þessar ættu svo að þróast upp í það að vera sýning um
leið á ýmsum afurðum: heyi, garðmat, ull o. fl. Fundarsvæðið
gæti verið ein sveit, fleiri sveitir eða heilt hérað, eftir því sem
bezt til hagaði og eftir áhuga og áliti fólksins. AHur félags-
skapur sveitanna ó að taka höndum saman til þess að halda
þessar samkomur og gera hær sem áhrifamestar: Búnaðarfé-
lögin, kvenfélögin og ungmennafélögin. Ef um héraðssamkomu
væri að ræða, ættu sambönd bessara félaga að standa fyrir
þeim. Þessar samkomur æítu sannarlega að komast á um allar
sveitir landsins og verða það óhrifamiklar, að fólkið teldi.dag-
ana þar til bær yrðu lialdnar. Aðeins svona samkomu gætu
hæglega aukið mjög óhugann fyrir landbúnaði og eflingu
sveitanna og orðið hcss valdandi að unga fólkið- fýsti minna
þaðan að fara alfarið. Félög bau, er eg nefndi hér að framan,
ættu um land allt, nú þegar, að hefja undirbúning á samtökuin
til framkvæmda þessu merkilega rnáli. Ekkert er jafn áhrifa-
mikið til útbreiðslu hugsjóna, eins og vel lukkaðar samkomur.
Svona fundir ættu líka að vinna á móti og útrýma innihalds-
lausum og ósiðlegum skrallsamkomum, sem tíðkast nú meir
og meir úti um sveitir landsins og valda óhrifum einum. Hið
vel hugsandi sveitafólk verður að hafa leiðslu og yfirtök í sam-
kvæmislífi sveitanna. Oft gætu orðið undirbúningsfundir hjó
félögum sveitanna undir útbreiðslufundinn eða uppskeru-
fundinn og margt gæti út af þessu gróið til menningarauka og
vaxtar sveitunum. Skora eg á alla, sem lesa þessar línur, að
styðja hugmynd þessa og hjólpa til að koma henni í fram-
kvæmd.
HENTUGT VÆRI fyrir félögin í sveitunum að láta afla
landbúnaðarkvikmyndasýninga, bæði sem útbreiðslumeðal
og til fjáröflunar iil útbreiðslustarfseminnar. Samhliða þeim
þarf að kosta umferðafyrirlesara, sem óhuga hafa íyrir fram-
þróun sveitanna og þekkingu á sveitalífinu. Bændanámskeið
þau, sem Sigurður Sigurðsson frá Draflastöðum gekkst mjög
fyrir og tíðkuð voru út um sveitir landsins, upp úr aldamótun-
um, en eru nú mikið daufari, gerðu mjög mikið gagn. Er sjálf-
sagt að efla þau að nýju og láta þau líka starfa að úlbreiðslu
hugmyndarinnar um ræktaðar og þéttbyggðar svcitir. Margt |
fleira mætti gera til að hefja útbreiðslustörf. \
Þá kemur til kasta skólanna. Það er sorglegt tímanna tákn :
— og sannar það sem hér um ræðir — að í öllum skólum í
landsins er fólkið að troðast undir af þrengslum, nema í bún- |
aðarskólunum, þar standa bekkirnir áuðir. (Önnur undan- |
tckning mun þó vera til, en það er prestaskólinn. Nú er kristn- 1
in hið nauðsynlcgasta fyrir þjóðina og þá landbúnaður. Ilvort §
tveggja er í stórvanrækslu hjá þjóðinni. Það er niðurlægingar- \
stefna fyrir hana). í öllum barnaskólum á að innræta börn- \
unum lotningu fyrir almætti Guðs. í því sambandi cr hægast I
að kenna þcim að meta gróður jarðar og þykja vænt um hann. |
Það er mjög naúðsy’nlegt og sjálfsagt, hvort sem skólinn er í |
sveit eða í kaupstað. Alþýðuskólarnir í héruðum landsins, \
(Framhald á 7. síðu). 1
iiiiiiiliiiiHiiiiéiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiinii imiiimiiiiiiiniiiiniiniitiiiiniiiiiiiiiiii»MiiiiiiiiiiiiiMiiiinmiini»niiiiiimiiiiii*iiiiiniii