Dagur - 10.11.1948, Blaðsíða 6

6
D AGUR
Miðvikudaginn 10. nóv. 1948
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Atgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marinó H. Pítursson
Skrifstofa i Hafnarstræti 87 — Sírni 166
Blaðio kemur út á hverjum miðvikudegi
Árgangurinn koslar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí
l’RENTVERK OBu* ItJORNSSONAR H.F.
I

Hvcnær ætlar ríkið sjálft að hef ja
sparnaðarviðleitnina?
FJÁRLAGAFRUMVARPIÐ fyrir árið 1949 var
lagt fyrir Alþingi í s. 1. viku og hefur þegar farið
fram útvarpsumræða um það. Varð frumvarpið
fyrir allharðri gaðnrýni við þá _umræðu og má
því vænta þess, að allverulegar breytingar verði
gerðar á því í meðförum þingsins. Stjórnarflokk-
arnir eru ekki sammála um frumvarpið eins og
það liggur nú fyrir. Af hálfu Framsóknarflokks-
ins hefur þegar verið bent á annmarka á því, sem
nauðsynlegt er að lagfæra. Einn hinn veigamesti
er sú staðreynd, að á sama tíma, sem gert er ráð
fyrir niðurskurði i'járframlaga til verklegra fram-
kvæmda í landinu, svo sem til vegagerðar úti
urn land, er ætlað meira fé en nokkru sinni fyrr
til reksturs ríkisins og ríkisfyrirtækja. Nemur
sú hækkun mörgum milljónum króna. í athuga-
semdum fjármáiaráðherra við sjálft frumvarpið
kemur í ljós, að þessi hækkun ú m. a. rót sína að
rekja til aukins starfsmannahalds ríkís, og auk-
inna umsvifa ríkisstofnana og ríkisskrifstofa. T. d.
nemur launahækkun í stjórnarráðinu einu saman
270 þús. krónum. Kostnaður við nefndir og skrif-
stofur ríkisins virðist einnig fara síhækkandi.
oooOooo
ÞESS VERÐUR hvergi vart í þessu fjárlaga-
frumvarpi, að hér í landinu hefur verið starfandi
nefnd um nokkurt skeið, sem hlotið hefur nafnið
„sparnaðarnefnd“. Var hún skipuð af sjálfum fjár-
málai'áðherranum og eiga sæti í henni nokkrir
starfsmenn stjórnarráðsins, og á s. 1. ári voru 2
alþingismenn fengnir henni til aðstoðar. Litlar
fregnir hafa ferið af störfum hennar, þó er vitað,
að hún hefur lagt til, að nokkrar nefndir væru
lagðar niður og nokkrar fleiri tillögur mun hún
hafa gert um sparnað á ríkisrekstrinum. En það
kom í ljós við útvarpsumræðuna um fjárlaga-
frumvarpið, að þingmenn vita ekki til þess, að
þessar tillögur hafi verið framkvæmdar, að nefnd-
ir hafi verið lagðar niður, að starfsliði hafi verið
fækkað eða reynt að koma ríkisrekstrinum á
starfhæfari grundvöll. Fjárlagafrumvarpið vitnar
beinlínis um aukningu skrifstofukostnaðar ríkis-
ins á nær því öllum sviðum.
oooOooo
ÞAÐ ER VERT að minnast þess nú, að á árun-
um fyrir stríð, er Eysteinn Jónsson var fjármála-
ráðherra, lét hann jafnan starfsmannaskrá ríkis-
ins fylgja fjárlagafrumvarpi og var þar getið allra
þeirra, er tóku laun úr ríkissjóði og tilgreind
launaupphæð. Þegar Sjálfstæðismenn tóku við
stjórn fjármálanna, var þessi regla lögð niður og
hefur ekki fengizt tekin upp aftur, þrátt fyrir
margar áskoranir frá alþingismönnum. Hvað er
það, sem fjármálaráðherrar Sjálfstæðisflokksins
hafa verið að hylja á liðnum árum með því að
tregðast við að láta slíkar upplýsingar af hendi?
Sjálfstæðisflokkurinn gagnrýndi það mjög hér
fyrr á árum, að óhófs gætti í útgjöldum ríkisins.
Þá lágu fyrir skýrslur um það til hverra greiðslur
fóru og fyrir hvaða störf. Síðan Sjálfstæðismenn
tóku við stjórn fjármála ríkisins, fyrir 10 árum,
hafa þessar greiðslur aukizt alveg gífurlega, en
jafnframt hefur verið tregðast við að birta Al-
þingi og þjóðinni nákvæma greinargerð um
skiptingu þeirra. Þessi reynsla gerir heldur lítið
úr þeim yfirlýsingum flokksins
að hann mundi gæti meiri hag-
sýni og ráðdeildar í fjármálum
ríkisins en aðrir flokkar, fengi
hann þau mál til umráða, svo að
ekki sé meira sagt.
Þess er eindregið að vænta, að
Alþingi sýni nú lit á því, að gæta
þeirrar sparsemi, sem það með
löggjöf síðustu ára hefur krafizt
af almenningi og sem þingmenn
ræða gjarnan um í útvarpi eða
á opinberum fundum. I fjárlaga-
frumvarpinu, eins og það er nú,
verður þeirrar sparsemi ekki vart
þar sem helzt skyldi.
FOKDREIFAR
Eiga fslendingar fjögur
heimsmet?
í VIÐTALI við brezkt blað
fyrir nokkru gat Gísli Jónsson al-
þm. um þrjú heimsmet íslendinga
og átti hann sjálfur eitt þeirra, að
eigin sögn, er hann undirritaði
togarasamning fyrrv. ríkisstjórn-
ar með sjálfblekungnum gull-
búna, sem hann hampaði framan
í brezka fréttamanninn. Fór þess
vegna aldrei svo, að okkar yrði
ekki getið í heimspressunni í
sambandi við heimsmet, þótt þær
fregnir kæmu ekki frá Olympíu-
leikunum. En mér er nær að
halda að við höfum eignast fjórða
heimsmetið nú á dögunum. Það
hefir sem sé verið borið fram
frumvarp á Alþingi íslendinga,
sem fjallar um innflutning á
einni jeppabifreið af sömu teg-
undinni og standa í röðum fyrir
framan hús góðborgaranna í höf-
uðstaðnum og öðrum kaupstöð-
um landsins. Þessi einmanalegi
jeppi er utan og ofan við 600
jeppana góðu, sem nokkrir þing-
menn Sjálfstæðisflokksins vilja
flytja inn handa bændum, af því
að það gleymdist að láta þá fá
sinn skerf af 1200 jeppunum, sem
fluttir voru inn á ,,nýsköpunar“-
árunum. Með frumvarpi þessu er
opnaður nýr kapítuli í sögu
verzlunarmálanna og 1000 ára
sögu Alþingis. Ef þessi aðferð
verður almennt tekin upp, má
eindregið vænta þingmanna-
frumvarpa um heimild til þess að
flytja inn raksápu, tannkrem,
handklæði, sokka og ótal margt
fleira, sem nú er öldungis ófáan-
legt í landinu, jafnvel á svarta
markaðinum. En þar kvað þó
vera hægt að krækj í jeppa og
jeppa ennþá, með lagi. Fái kjós-
endur guJan miða frá Viðskipta-
nefndinni í framtíðinni, má búast
við því að þeir snúi sér til þing-
manns síns og feli honum að flytja
lagafrumvarp um innflutning á
þeim hlutum, er þá vanhagar mest
um í þann svipinn. Verður þá
komin á hin dæmalausa skipan,
sem birtist í jeppafrumvarpinu, að
flytja verður frumvörp á Alþingi
til þess að eyðileggja tilskipanir
nefnda, sem Alþingi hefur sjálft
ráðið til starfa til þess að gefa út
tilskipanir.
Hringavitleysa í hámarki.
EN SAGAN um þennan dæma-
lausa jeppa, sem löggjafarsam-
koma þjóðarinnar fjallar nú um.
er í stuttu máli sú, að nýsköpun-
ar-forkólfunum láðist að úthluta
þeim 1200 jeppum, sem fluttir
voru inn um árið, til þeirra sem
helzt þurftu þeirra með. Þess
vegna hafa Sjálfstæðisþingmenn
flutt frumvarpið um 600 jeppa
handa bændum, og þcss vegna
hefir einn meðlimv" Þingvaila-
nefndar flutt sérstakt lagafmm-
varp um innflutning á einum
jeppa til eftirlitsins á Þingvöllu n
og upplýsir í .greinargerð, að cft-
irlitsmaður Þingvalla sé eins sár-
fættur á hraunnibbunum þar og
hann hafi verið áður cn liið mikla
sköpunarverk fyrrverandi ríkis-
stjórnar upphófst hé.’ á landi.
Viðskiptanefr.din •iú\ erandi viidi
ekki bæta fyrir syndir feðranna
og neitaði Þingvallanefnd um
innflutning á þeim forsendum. að
bílar væru nú orðið öldungis for-
boðinn varningur. En Sjálfstæð-
isþingmaðurinn rekur það í
greinargerð sinni, að bílainn-
flutningur á þessu án nemi rösk-
um 3 milljónum króna og telur
að einhvers staðar muni hafa
lekið í Viðskiptanefndinni. Hon-
um láist þó að geta þess, að hann
er þarna að glíma við afiurgöngu
nýsköpunarstjórnarinnar, sem
búin var að veita leyfi fyrir svc
miklum bílakosti, að þau virðast
liafa enzt fram á þennan dag. En
hvað á almenningu'r, sem fær
svona upplýsingar frá löggjafar-
þingi þjóðarinnar með tilvitnun-
um í innflutningsskýrslur, að
liugsa? Hefir lekið hjá Viðskipta-
nefndinni? Er ekki hringavitlcys-
an í stjórn gjaldeyris- og inn-
flutningsmálanna komin í há-
mark?
Það eru til lög um svartbakinn.
ÞAÐ ER mikið til af lögum í
þessu landi, en þau eru misjafn-
lega haldin og um mörg þeirra
hafa þegnarnir litla hugmynd. —
Nú fyrir nokkrum dögum fluttu
nokkrir þingmenn frumvarp á
Alþingi um framlengingu laga
um eyðingu svartbaks. Þegar eg
heyrði þingfréttirnar um þetta,
rifjaðist upp fyrir mér, að eg
hafði einhvern tíman heyrt getið
um slík lög. Eg sló upp í doðrant-
inum þeim binum mikla, sem
nefnist lagasafn, og sjá, þar voru
nær því tvær heilar blaðsíður
helgaðar varginum. Það kemur í
ljós, að það eru lög í þessu landi,
að svartbakur sé réttdræpur,
hvar sem hann finnst, en þó má
ekki skjóta hann rétt við varp-
lönd eða í friðlýstum höfnum,
nema með sérstöku leyfi. Ríki og
sýslufélög greiða ' auk heldur
verðlaun fyrir ' hvern drepinn
fugl, eina krónu fyrir fuglinn, og
ríkið tekur þátt í kostnaði við að
ráða sérstaka skotmenn til þess
að vinna á honum. Einnig er
leyfilegt að eitra fyrir hann. —
Það er hætt við að ýmsum bæj-
armönnum hér komi þessi lög
undarlega fyrir sjónir, því svart-
bakurinn er orðinn eins konar
alifugl bæjarmanna á Pollinum.
í sláturtíðinni í haust, voru þeir
t. d. svo hundruðum skipti fram-
an við Tangabryggjurnar, í æti
frá sláturhúsinu, og hér inni á
Polli og Leiru má sjá þá í stórum
hópum daglega. Ymsum mun ef
til vill finnast, að þetta sé eins og
það á að vera, og árangur af frið-
lýsingu Pollsins og umhverfis
fyrir skotum. En þeir sem þekkja
hvernig svartbakurinn eyðir
ungum og eggjum, munu telja,
að hann sé hinn mesti vágestur í
hverju því landi, sem á að verða
(Framhald á 8. síðu).

Betra of snemmt en of seint
Þótt skammdegismánuðirnir séu oft lengi að
líða, mjakast dagarnir áfram einn og cinn, vikur
líða, og áður en við höfum gert okliur nokkra grein
fyrir er komið framundir jól.
Eins og allar húsmæður kannast við, er það æði
margt, sem um þarf að hugsa fyrir hótíð og í ýmis
horn að líta ef vel á að vera.
Á jólunum hugsum við til vina okkar og ættingja
með smá-gjöfum og kveðjum, bæði þeirra, sem hjá
olckur eru og eins þeirra, sem eru að heiman eða
búa annars staðar.
Þótt reynslan hafi kennt okkur, að síðasti tíminn
fyrir hátíðina er mjög óhentugur til bréfaskrifta,
virðist það endurtaka sig víða, að jólapósturinn er
látinn bíða fram eftir öllu, eða þangað til frétzt hef-
ir um síðustu ferð. Vill þá oft verða noldcuð flaust-
urslegur á honum frágangurinn, og ýmis óþörf
hlaup og læti í kringum það að koma honum af
stað.
Það er því gullvægt ráð, að útbúa jólapóstinn
snemma, og mun marglauna sig. Ágætt er að byrja .
á því að gera sér lista með nöfnum þeirra, sem
skrifa á. Ættingja og vini erlendis setur maður efst
á blaðið, síðan fólk í fjarlægum héruðum og síðast
nærliggjandi sveitir og allra síðast heimafólk.
Síðan gengur maður á röðina og afgreiðir vissan
fjölda fró í einu. Þegar allt er tilbúið, er farið með
það í póst, og það, sem of snemmt er að setja í póst-
inn þá, lætur maður vega og frímerkja, og tekur
heim með sér aftur. Þegar hæfilegur tími er að
senda af stað það, sem eftir er af póstinum, er það
sett í póstkassann. Með þessu móti sparar maður
mikinn tíma og erfiði. Og yfirleitt er það svo, að allt
það, sem hægt er að gera til þess að undirbúa jóla-
hátíðina er betra að gera of snemma en of seint.
P.
ÓDÝRT KAFFIBRAUÐ.
Rúgkex.
250. gr. rúgmjöl.
250. gr. hveiti. . ...Þ
250 gr. smjörlíki: ..........
1. teskeið salt.
1 teskeið sykur.
2 teskeiðar kúmen. .......
i/> peli vatn.
Hnoðað, flatt þunnt út, skorið í ferhyrninga og
pikkað með gaffli. Penslað með eggi eða vatni.
Hafrakex.
500 gr. haframjöl.
250 gr. hveiti.
250 gr. smjörlíki.
125 gr. sykur.
1 peli mjólk.
1/2 teskeið hjartarsalt.
2 teskeiðar lyftiduft.
Allt hnoðað saman og síðan flatt út mjög þunnt.
Skorið sundur og pikkað með gaffli.
Heilhveitikex.
200 gr. heilhveiti.
200 gr. hveiti.
4 teskeiðar sykur.
1 teskeið salt.
150 gr. smjörlíki.
2 dl. mjólk.
2 tesk. kúmen (steytt).
Hveilhveiti, sykri, hveiti, salti og kúmeni bland-
að saman. Smjörlíkið linað og hnoðað upp í, vætt
með mjólk, hnoðað vel og flatt út. Deigið mótað í
kringlóttar kökur, sem eru pikkaðar og bakaðar
ijósbrúnar við góðan hita.
Bréfaskipti.
Kvenfélagskonur í Englandi vilja komast í bréfa-
samband við konur á fslandi. Fyrir hencli eru þrjár
umsóknir, og konur bær, sem kynnu að vilja skrif-
ast á við stöllur sínar í Englandi, geta scnt nöfn sín
og heimilisföng til kvennadálksins. Adr.: Dagur,
Akureyri.