Dagur - 16.02.1949, Blaðsíða 1

Forustugreinin:
Stjórnskipan og stjórn-
lagaþing. Loforð flokk-
anna rifjuð upp.
Önnur síða:
Rætt um tilboð Alþýðu-
mannsritstjórans um að
endurbæta samvinnufé-
lögin:
XXXII. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 16. febrúar 1949
7. tbl.
Bandaríkjamenn eru farnir að framleiða nýja tegund helikopter-
flugvéla. Eru þær knúnar þrýstiloftshreyflum. Vélin vegur aðeins
310 pund, er knúin tveimur þrýstiloftsvélum, sem hvor um sig vegur
ekki nema 10 pund. Flugvélin getur farið með 50 mílna hraða á klst.
Sagt er mjög auðvelt að stýra vél þessari og hún þarf aðeins mjög
lítið rúm til þess að setjast og hefja sig til flugs.
Ný tegund helikopter-flugvéla
SíMveiðiti á Pollimnn:
Búii að frysta um fimm fmsund
tunnur tii beitu
Deila togarasjómanna og úfgerðarmanna
Íanílliók fyrir búðar-
fólk kotnin út
Deila útgerðarmanna og sjómanna um kaup og kjör á botnvöru-
skipum stendur enn og var ekkert samkomulag oroið í gær, er blað-
ið leitaði upplýsinga uin mál þelta hjá fréttaritara sínum í Reykja-
vík. Togararnir stöðvast hver af öðrum, jafnótt og þeir koma til
hafnar. Deilan stendur um áhættubóknun skipverja.
Nýlega er komin út Handbók
fyrir búðarfólk, sem bókaútgáfan
Norðri hefir gefið út Gísli Guð-
mundsson fyrrv. ritstjóri og Þor-
varður Ái'nason hafa þýtt hana
og íekið saman. í formála segir,
að bókin sé að mestu leyti þýöing
á handbók, sem sænska kaupfé-
lagasambandið hefir nýlega gefið
út handa búðarfólki sænskra
kaupfélaga. Myndirnar, sem
munu vera um 200 talsins, eru
fengnar að láni úr þeirri bók. —
Einnig hefir verið stuðzt við
handbók, sem norska kaupfélaga-
sambandið hefir gefið út.
Lítill snjór á Vaðlaheiði
Að undanförnu hafa Þingey-
ingar nokkrum sinnum sótt hing-
að til bæjarins á jeppum og farið
yfir Vaðlaheiði. Segja þeir lítinn
snjó á heiðinni og greiðfært alls
staðar nema á tiltölulega stuttum
kafla. Telja lítils um vert fyrir
vegýtu að ryðja veginn, svo að
hann verði greiðfær.
Höfðu útgerðarmenn sagt upp
samningum um áhættuþóknun-
ina, en sjómenn ákváðu vinnu-
Framsóknarvist
annað kvöM
Framsóknarfélag Akureyrar
hefir Framsóknarvist og dans
fyrir félaga og gesti á Hótel KEA
fimmtudaginn 17. þ. m. kl. 9 e. h.
stundvíslega. Fólk er áminnt um
að hafa með sér spil og blýant. —
Aðgöngumiðar seldir í Korn-
vöruhúsinu í dag og á morgun og
við innganginn.
stöðvun frá og með 16. þ. m. eða
hvenær sem skipin kæmu til
hafnar eftir þann tíma. Afnám
áhættuþóknunarinnar mundi rýra
hásetahlut á nýju togurunum um
7—8 þúsund krónur á ári.
Ágætar aflasölur í Brctlandi.
Þessa síðustu daga hafa verið
ágætar aflasölur í Bretlandi. T.
d. seldu þrír togarar þar í sl. viku
fyrir samtals um eina milljón kr.
Annars staðar hér í blaðinu er og
greint frá ágætri aflasölu Kald-
baks nú á mánudaginn. Afli mun
einnig vera sæmilega góður. —
Stöðvun togaraflotans um lengri
eða skemmri tíma, vegna kaup-
deilna, eru hin válegustu tíðindi
fyrir þjóðarbúskapinn í heild, og
vaxa þau enn meira í augum,
þegar þannig árar með sölur og
afla.
Ovíst ura áframhaM veiðanna - cleilt um írjálsan
gjaldcyri fyrir bræðslusíM
Frá því blaðið flutti síðast
fregnir af síldveiðinni hér á Ak-
ureyrarpolli, hefir veiðin aukizt
og fleiri bátar tekið þátt í henni.
f gær var talið, að búið væri að
frysta um 5000 tunnur beitusíld-
ar í frystihúsunum hér, á Sval-
barðseyri, Dalvík og Siglufirði.
Mun þá að mestu lokið við að
frysta síld upp í beitupantanir og
horfur á að markaður íyrir beitu-
síld sé að þrjóta þai' sem 9000
tunnnur síldar eru væntanlegar
til landsins innan skamms frá
Noregi.
Drekkhlaðnir bátai- á Pollinum
Síðustu dagana hafa bátarnir
ekki getað lagt afla sinn upp í
frystihúsin og hafa safnað honum
um borð. Hefur nú síðustu dag-
ana mátt sjá hlaðna háta hér á
Pollinum og er áætlað, að með
afla þeim, sem í þeim er nú, sé
heildaraflinn síðan síidveiðin hér
hófst, orðinn 8-9000 tunnur.
Deilt um frjálsan gjaldeyri
Krossanesverksmiðjan og
Hjalteyrarverksmiðjan munu
hafa boðið útgerðarmönnum að
taka síld til bræðslu fyrir 30 kr.
málið, en óráðið mun enn, hvort
áframhald verður á veiðinni hér
við þau kjör. Munu útgerðar-
menn telja verðið of lágt (þsir
fá 70 kr. fyrir beitusíldartunnu).
Hafa þeir skírskotað til ákvæða
samkomulags þess, sem útvegs-
menn gerðu við ríkisstjórnina á
s. 1. hausti, er samið \ar um út-
gerð vélbátaflotans. Var svo á-
kveðið þar, að smásíld til útflutn-
ings skyldi undanþegin gjald-
eyriseftirliti ríkisins og útgerðar-
menn hafa frjálsan þann gjald-
eyri, er sá útflutningur gæfi. Ut-
vegsmenn hér telja sér nauðsyn-
legt að hafa þau hlunnindi til þess
að halda áfram veiðum fyrir 30
kr. verð pr. mál. Ríkisstjórnin
hefur hins vegar ekki samþykkt
þennan grundvöll enn sem komið
er og er óvíst að sambykkið fáist.
Meðan þetta mál er ekki fram
gengið, er allt í óvissu um það,
hvort síldarbræðsla hefst hér eða
ekki og hvort áframhald verður
á síldveiðinni.
Síðustu daga hafa þessi skip
bætzt í hóp veiðiskipanna: mb.
Narfi, ms. Njörður og ms. Sæ-
rún frá Siglufirði. Fyrir voru vél-
bátarnir Gylfi og Garðar frá
Rauðuvík og mb. Hannes Haf-
stein frá Dalvík, auk landnóta
héðan úr bænum.
Mikil og útbreidd óánægja í Reykjavík vegna fyrir-
ætlana Kveldúlfs og borgarstjórnarinnar
í þessu máli
Um nokkra hríð liefir gengiS
þrálátur orSrómur í Reykjavík
um það, - að Kveldúlfur og
Reykjavíkurbær hefðu í hyggju
að breyta síIdarverksniiSjunni í
Örfirisey, sem nú er í smíðum, í
hvalvinnslustöð. I gærmorgun
birtu nokkur Reykjavikurblað-
anna greinar um mál þetta og
skýra frá því, að orðrómur þessi
sé á rökum reistur.
Hafi þegar verið gerðar ráð-
stafanir erlendis til vélakaupa í
sambandi við hvalvinnsluna, for-
ráðamemi Kveldúlfs hafi leitað
meðmæla Fiskifélags íslands til
þess að öðlast hvalveiðaleyfi og
umsókn um slíkt leyfi liggi þegar
fyrir í Atvinnumálaráðuneytinu.
Fiskifélag íslands mun hafa veitt
umbeðin meðmæli, en erindið er
óafgreitt í Atvinnumálaráðuneyt-
inu og mun væntanlega bíða
nýrrar hvalveiðalöggjafar, sem
nú er í undirbúningi.
Blöðin telja borgamtjórann í
Reykjavík (Reykjavíkurbær og
Kveldúlfur eiga Orfiriseyjarverk-
smiðjuna sameiginlega) hafa far-
ið á bak við bæjarráð og bæjar-
stjórn í máli þessu, því að málið
hefir ekki verið rætt af þessum
| aðilum.
Er fært aS starfrækja þrjár
hvalvinnslustöðvar hér?
j Þegar er starfrækt hvalvinnslu-
stöð í Hvalfirði, fyrir liggur um-
' sókn um hvalveiðileyfi frá Pat-
' reksfirði og loks umsókn Kveld-
i ,
úlfs. Engin rannsókn mun hafa
farið fram á því, livort fært sé að
starfrækja hér þrjár hvalvinnslu-
stöðvar án þess að ganga of nærri
hvalastofninum. Veiðin frá stöð-
inni í Hvalfirði í fyrra varð ágæt,
en ekki er þar með sagt, að veiði-
leiðangrar frá þremur lands-
stöðvum fengju allar mikinn afla
til langframa.
Andstaða Reykvíkinga.
Fyrirætlanirnar um síldai'-
bræðslu í Orfirisey sættu mikilli
andspyrnu borgarbúa í Reykja-
vík, sem töldu óþarft og óeðlilegt
Sáttasemjari ríkisins miðlar
inálum.
Sáttasemjari ríkisins hefir deilu
þessa til meðferðar og mun hann
hafa haldið fjölmarga fundi með
deiluaðilum að undanförnu, en
án árangurs enn sem komið er, að
því er talið er. Þessum samninga-
umleitunum mun að sjálfsögðu
haldið áfram. Er þess að vænta að
báðir deiluaðilar geri sitt ýtrasta
til þess að ná samkomulagi hið
bráðasta, áður en meira tjón hlýzt
af deilunni.
Kaldbakur stöðvast ef deilan
leysist ekki.
Akureyrartogarinn Kaldbakur
er nú á heimleið frá Bretlandi.
Mun skipið stöðvast, er hingað
kemur, verði deilan þá ekki leyst.
að reisa slíka verksmiðju í borg-
inni. Forráðamenn fyrirtækisins
fullvissuðu almenning um að
vegna nýrra vinnsluhátta mundi
engirrn ódaunn verða frá vinnsl-
unni. Nú þykir almenningi í
Reykjavík þó kasta tólfunum, er
uppvíst er um þessar íyrirætlan-
ir, því að kunnugt er að mjög
j mikinn ódaun leggur frá hval-
i vinnslustöð að jafnaði, svo sem
, þeir, sem komu í Hvalfjörð sl.
sumar, kannast við. Er líklegt að
mál þetta verði mikið hita- og
^ deilumál í höfuðstaðnum nú um