Dagur - 16.02.1949, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Miðvikudaginn 16. febrúar 1949
Bragi Sigurjónsson -
Kýlin og gröfturinn
Það er ekki hent neinum smá-
mennum að etja kappi við Braga
Sigurjónsson, ritstjóra „Alþýðu-
mannsins", á ritvellinum, hvorki
í rökvísi eða ritsnilld. Fyrir
skömmu kvartaði hann í vand-
lætingartón yfir því í blaði sínu,
að samvinnufélögin nytu „veru-
legra skattfríðinda, fyrst og
fremst ívilnana varðandi útsvars-
álagningu". Til sönnunar þessum
„verulegu skattfríðindum" tók
Br. S. þetta fram: „Kaupfélög
þurfa ekki að greiða útsvar af
arði af verzlun sinni við félags-
menn, jafnvel þótt þeir(á líklega
að vera þau)greiði engan arð af
þessari verzlun.“
Af þessu dró Dagur þá, að hans
dómi, ekki ósanngjörnu ályktun,
að Br. S. vildi láta skattleggja
viðskipti kaupfélaganna við fé-
lagsmenn sína, og kom þá að
sjálfsögðu fyrst til greina skatt-
lagning á þann arð, sem félögin
greiða viðskiptamönnum sínum
við hver áramót.
Dagur benti á, að andi Morg-
unblaðsins svifi yfir þessum
skrifum Br. S., en ef tii vill fell-
ur honum betur að þetta sé orð-
að svo, að ritstjóri Alþm. sé kom-
inn í Morgunblaðspilsið! Jafn-
framt var á það bent, að skrif Br.
S. kæmi alveg í bága við stefnu-
yfirlýsingu síðasta Alþýðuflokks-
þings í samvinnumálum, enda
mun enginn mæla á móti því, og
jafnvel ekki Bragi sjálfur.
En svo kynlega bregður við, að
Br. S. harðneitar því í blaði sínu
8. þ. m., að hann hafi látið nokkuð
í ljós af því, sem Dagui' hermdi
upp á hann. Þannig neitar hann
því, að hann vilji láta skattleggja
þann ai'ð, sem kaupfélögin greiða
viðskiptamönnum sínum um ára-
mót, áður en honum sé skipt, og
kallar þann áburð í sinn garð ,,ó-
svífinn málflutning“ hreinar fals-
anir“, og „lubbalegar álygar".
Samkvæmt þessu er Br. S. horf-
inn frá fyrri kenningum sínum
um „skattfríðindi samvinnufé-
Iaga“ og nauðsyn á endurskoðun
og leiðréttingum í þeim efnum.
Ekki segist Br. S. heldur vilja
láta skattleggja „sameiningar-
sjóði“ (sameignarsjóðir eru þeir
nefndir) kaupfélaganna.
Dagur fagnar þessum sinna-
skiptum Br. S., fagnar því, að
hinn týndi sauður er aftur fund-
inn. Það hefði reyndar verið við-
kunnanlegra, að hann hefði haft
karlmennsku til að viðurkenna
villu sína í stað þess að neita
henni.
En Br. S. býr sér til smugu á
undanhaldinu. Hann segir, að
kaupfélög greiði ekki útsvar af
arði af verzlun sinni við félags-
menn, „jafnvel þótt þau greiði
engan arð af þessari verzlun“. Á
þetta leggur Br. S. mikla áherzlu.
En hvernig þessi spekinnar mað-
ur hugsar sér að leggja útsvai' á
arð, seni ekki er til, af því að
nokkrar nauðsynjavörur eru
seldar álagningarlaust, nema fyrir
dreifingarkostnaði, það verður
víst eitt af leyndarmálum tilver-
unnar.
Undir lok greinarinnar í Alþm.
frá 8. þ. m. og eftir að ritstjórinn
læzt hafa klætt sig úr Morgun-
blaðspilsinu, víkur hann sér að
Kaupfélagi Eyfirðinga og — þá
springur blaðran! Hann segir, að
KEA sé komið í það „ófremdar-
ástand“ að vera „pólitísk klíka“.
Br. S. býður sig fram til að lækna
þetta ástand, „skera í kýlin“ og
„hleypa greftrinum (greftinum
átti það að vera, lærði maður!)
út“. Hann telur sig vel fallinn til
að takast þetta á hendur, því að
hann sé „sannari kaupfélagsmað-
ur og samvinnuhreyfingunni
trúrri og vinveittari fylgismaður"
en þeir, sem stefnunni ráði í KEA.
Drjúgur maður, Bargi, enda hefir
hann víst af miklu að státa! Hann
telur sig ólíkt betur hæfan til að
vera leiðtoga samvinnumanna í
Eyjafirði en þá, sem um þessar
mundir hafa leitt samvinnuhreyf-
inguna hér og rnótað stefnu
hennai'. Má þar einkum til nefna
Einar sál. Árnason á Eyrarlandi,
Þórarin Eldjárn á Tjörn og Jakob
Frímannsson .Br. S. heldur því
fram, að undir stjóm þeirra hafi
ígerðarkýlin verið „að éta sig
dýpra og dýpra inn í samvinnu-
félagshreyíinguna."
Það er á valdi hinnar breiðu
fylkingar samvinnumanna í
Eyjafirði, hvort þeir vilja ráða
Braga Sigurjónsson sem skurð-
lækni Kaupfélags Eyfirðinga, því
að í félaginu ríkir lýðræði. Dag-
ur leggur þar hvorki með eða
móti. Ef til vill veitir Braga ekki
af að fá eitt embætti enn í viðbót
við þau, sem fyrir eru. En eitt-
hvað mun hann vilja hafa fyrir
snúð sinn.
Aðeins skal á það bent, að enn
er Bragi Sigurjónsson áreiðanlega
í Morgunblaðspilsinu.
Tapað
Grár lindarpenni, „Parker
51“, tapaðist síðastliðinn
laugardag. Finnandi gjöri
svo vel að skila honum á
afgreiðslu blaðsins, gegn
fundarlaunum.
Tapað
Um fyrri helgi týndi ég ein-
hvers staðar í bænum, úti
eða inni, grænum Water-
man-sjálfblekungi, sem ég
mnndi leysa út fujlu verði,
ef mér yrði færður.
Björn Halldórsson,
Strandgötu 35.
Góð stúlka, eða eldri kona,
óskast til léttra húsverka,
hálfan eða allan daginn. —
Upplýsingar frá 1—6 e. h.
í síina 545 og hjá Guðm.
Tryggvasyni, Sólvöllum 3.
Get selt
nýja skrifstofuritvél, nú
Jjegar.
Björn Halldórsson,
Strandgötu 35.
Vil kaupa
Mótorhjól,
nýlegt og vel með farið.
Afgr. vísar á.
111) ■ i ■ 111■ ■ 1111■111
4 stærðir.
Verð kr. 3.10.
Vörufiúsið h/f |
Raksá
sapa
Nýlendnvörudeildin
og útibú '
Cítró
onur
Nýlenduvörudeildin og útibú
Skagfirðmgafélagsins
verður haldinn sunnudaginn
20. þ. m„ kl. .1.30 e. h„ að
Lóni (Sönghúsi „Geysis").
ÐAGSKRÁ:
\7enj uleg aðal fundarstörf.
Félagar, /jölmennið!
STJÖRNIN.
HYESTI
í smápokum.
Royal-lyffiduff
baukum.
Nýlenduvörudeild
og útibú.
/N//V /WVVVVVVS/VW'/VVVWVV'///V-/'/Vs/VVWVVn/V'A//^/V'/>//VVVVVVVVVVWVV','/VVV'4í
*
Oroandi jorð:
Framtíð þjóðarinnar er háð
varxtarskilyrðum landsins
Eftir JÓN H. ÞORBERGSSON
SJÁLFSTÆÐISMÁL hverrar þjóðar eru mörg og marg-
vísleg. En undirstöðumálin í þeim flokki eru þó óneitanlega
þau, sem miða að því að vinna lífsbjörg og efnaföng við inn-
lend skilyrði og við innlent efni. Framtíð hverrar þjóðar, til
vaxtar og menningar, er því fyrst og fremst undir því komin
að land hennar hafi vaxtarskilyrði að bjóða. Séu skilyrðin
fyrir liendi kemur þá til kasta þjóðarinnar að beita rétt vits-
munum sínum og öðrum hæfileikum til réttmætrar notkunar
á þeim möguleikum, sem eru fyrir hendi og að hún hagi verk-
lagi sínu samkvæmt sjálfsögðum og nauðsynlegum þörfum
til þjóðþrifa.
EF ÞETTA ER EKKI tekið vel til athugunar og skýringar
fyrir alþjóð manna „ár og síð og alla tíð“ getur illa farið:
Þannig að þessi aðalatriði gleymisí allt of mörgum, en að þeir
hinir sömu verði alflæktir í tízkutildur og aukaatriði lífsins.
Er að vísu eyðir dögunum fyrir fólki í ófrjóu starfi. En allt
starf er ófrjótt, nema bað miði til sjálfstæðis .og menningar
hverjum og einum og þjóðinni x heild.
Island hefir gnægð möguleika til vaxtar þjóðinni. Má þar
fyrst nefna jarðræktarmöguleikana, hina miklu gróðurmold.
— En hún er undirstaða alls lífs í landinu. — Fullyrða má að
um milljón ha. eru til af landi, sem er moldarmikið og auð-
unnið til ræktunar og senx bíður mannshandai-innar. Þúsundir
ha. af þessu landi er að telja má nytjalaust. Til dæmis vatns-
fullt móland, sem aðeins getur alið gisinn og kjarnalítinn hálf-
grasagróður. (Benda má á stór samanliggjandi flæmi af svona
landslagi: Kringum Akrafjall, í Leirár- og Melasveit, Holta-
hreppi í Rangárvallasýslu og víðar og víðar).
Þá er töfranxáttur vatnanxxa, sem felur í sér mikil skilyrði.
Fóssaaflið í landinu er áætlað 4 millj. hestöfl. En heita vatnið,
sem víða streymir upp úr jöi'ðinni og þegar er tekið í notkun,
til stórkostlegra hluta, er enn ekki vitað um hve mikill orku-
gjafi verður í framtíðinni. En reynslan með það gefxu- miklar
vonir, eins og rafmagnið. Nú hafa menn eygt nýjan mögu-
leika, sem verður, þegar hann verður handsamaður, eiix lyfti-
stöng landbúnaðarins, en það er vinnsla köfnunarefnis úr
loftinu. Loks má svo telja hina miklu möguleika, sem fiski-
miðin bjóða, umhverfis landið.
Þetta, sem hér hefir verið talið, eru lífsskilyrði þjóðarinnar.
Þessir möguleikar veita vei'kefnin, aðstöðuna til framkvæmda,
úrlausn til afkomu, viðhalds, vaxtar og vaxandi menningar
þjóðinni. Þetta er það, sem myndar verksvið fyrir alla lands-
menn og á verksviðinu verða allir að vera, svo að allir geri
skyldu sína sem ríkisborgarar. Verksviðið deilist í landbúnað,
sjávarútveg, iðnað, verzlun, flutninga og leiðslu (verklegs og
andlegs efnis). En vegna samræmis í vexti atvinnumálanna og
vegna æskilegrar og góðrar afkomu þjóðarinnar, verður að
stuixda þessa atvinnuvegi jöfnum höndum. Allra sízt má van-
rækja þá átvinnuvegi, senx veita framleiðsluföngin í aðra hönd
(landbúnaður og sjávarútvegur), því að þeim byggjast aðrir
atvinnuvegir landsins, allar stofnanir, embætti, skólar og hvað
eina, senx tilheyrir lxfi og menningu þjóðarimxar.
Á ÞESSU HEFIR orðið mikili misbrestur hér í landi, þann-
ig, að allt of fátt fólk stundar framleiðslustörfin. Þar af leið-
andi verður og er fólkið allt of inargt, sem ekki vinnur að
framleiðslunni og nxargt af því vinnur engin nauðsyixleg störf
(brask, iðjuleysi og m. fl.) og verður að ómögum í þjóðfélag-
inu. En þetta fólk verður að hverfa og þjóðin öll að verða at-
orku- og áhugasamt fólk um nauðsynjamálin, senx eru fyrst
og fremst þau, cr tilheyra framleiðslunni.
Nóg eru verkefnin: Af milljón ha. lands, senx auðunnið og
ágætt er til ræktuixar, er aðeins búið að rækta um 40 þxis. ha.,
af 4 milljónum hestaflá í fossum og fallvötnum landsins lxafa
aðeiixs verið beizluð 50 þús. hestöfl, af heita vatixixxu — jarð-
liitanum, er mikið enn ónotað, — meðal annars, nxá fram-
leiða með suðræna ávexti. Dásamlegt! Fleira er til að gera,
því að íxóg er« verkefnin.
Fráhvarf fólks frá framleiðslustörfunum er í dag mesta
vandamál þjóðarinnar, er leiðir af sér mörg önnur vandamál,
sem öll eru sjálfskaparvíti .Erfiðleikarnir eru: VÖNTUN Á
INNLENDUM SVEITAMAT, í þéttbýlinu, og hlýtur hún að
(Framhald á 7. síðu).