Dagur - 09.03.1949, Blaðsíða 10

10
D A G U R
Miðvikudaginn 9. marz 1949
Saga cftir Charles Mor'gan
10- DAGUR.
(Framhald).
og fataböggull. Honum var sagt
að skipta um föt. Leiðsögumaður-
inn dró lítið kort upp úr vasa sín-
um. Á það var ritað á ensku: ,,Þú
mátt ekki hreyfa þig héðan. Ekki
gægjast. Ekki tala. Þú skalt hlýða
og bíða.“
Ungi maðurinn greip ein-
kennisbúning Sturgess, sem hann
hafði lagt frá sér og hvarf hljóð-
lega á brott.
Eftir klukkutíma eða svo, heyrði
eg umgang og mál manna í her-
berginu. Mér viitist vera unnið
þar við flutning sekkjanna. Eg
heyrði einnig að lyftan var nú í
gangi. Þessu var haldið áfram all-
an daginn. Tvisvar heyrði eg
þýzkar raddir tala frönsku.
Þessi dagur leið og umgangur-
inn í vinnusalnum hætti. Eg
heyri að járnhurðinni var lokað
og svo voru ljósin slökkt. Þá kom
ungi maðurinn aftur og benti mér
að fylgja sér. Hann leiddi mig að
lítilli skrifstofu, sem var þiljuð af
í einu horni vinnusalsins. Glugg-
inn þar var myrkvaður en lítill
skrifborðslampi lýsti beint á
skrifborðið, en á því lágu þeir
hlutir, sem Sturgess hafði haft í
vösum sínum. Við skrifborðið sat
eldri maður. Hann brosti er þeir
komu inn og rétti Sturgess hönd-
ina.
„Það var leitt,“ sagði hann, á
góðri ensku, „að við skyldum
þurfa að geyma yður svo lengi.
Við höfðum gert ráð fyrir, að
dagurinn yrði heppilegur, en það
fór á annan veg. Þér eruð matar-
þurfi. Á bakkanum þarna er mat-
ur og vín. Hér eru sígarettur. Þér
getið matast á meðan við riibbum
saman.“
Sturgess fékk sér sætí. Nú hófst
yfirheyrsla. Hann var spurður
um heimili sitt, menntun, hvenær
hann hefði farið frá Bandaríkj-
unum, og um ótal margt annað.
Smátt og smátt rann upp fyrir
(Framhald).
Eins og áður er að vikið, kynntist
ég sjálfur Sölva dálítið. Var það
veturinn 1893. Var það á búnaðar-
skólanum á Hólum í Hjaltadal.
Kom Sölvi þangað heim, og var
það erindi hans, að biðja Her-
ínann Jónasson, sem þar. var þá
skólastjóri, að scnda fyrir sig mál-
verk á Ghicagó-sýninguna, scm þá
var verið að undirbúa. Sölvi var
þá orðinn gamall og hrumur, en
skaplyndið og framkoman virtist
liin sama og áður. Reyndi bann að
bera sig vel og liöfðinglega, sem
áður fyrr. Hermann sólastjóri, sem
þekkli Sölva nokkuð, tók honum
allvel og bauð honum að dvelja
þar nokkra daga, og þáði Sölvi það.
Sturgess, hvað þeir voru að fara.
„Heyrið þið nú,“ sagði hann. „Ef-
ist þið urn að eg komi frá Bret-
landi? Sýna ekki pappírar mínir
það? Eg kom hingað í spr.engju-
flugvél. Var skotinn niður. Þann-
ig er eg kominn hingað.“
„Kæri vinur, víst kann
svo að vera, en þannig mundi líka
þýzkur njósnari koma á okkar
fund og mundi reyna að fá okkur
til að trúa því að hann væri ekta.
Skiljið þér nú?“
„Nei, eg skil þetta ekki. Ef
óvinirnir vissu nægilega mikið til
þess að geta setið hér og reykt
sígarettu með yður, mundi það
nægja til þess að hengja yður og
samstarfsmennina."
„Það er satt. En hann mundi
samt ekki vita nóg, til þess að
geta hengt okkur alla 'samaii, sem
að þessu vinnum. Alla þá, sem
munu taka á móti yður á leið yð-
ar suður um Frakkland og til
Spónar. Hann mundi vilja senda
njósnara í gegnum Einstigið allt,
frá upphafi til enda, til þess að
safna nægri vitneskju og hengja
okkur svo alla. Við skiptum ykk-
ur í flokka. Nokkrir eru „100
prósent“, aðrir „80 prósent", eða
tekið er á móti þeim „með var-
úð“, eða „með mikilli varúð“. Við
sendum skilaboð um þetta á und-
an mönnunum. Skiljið þér nú?“
„Já,“ svaraði Sturgess.
„Nú verð eg að biðja yður að
vinna eið. Það er ekkert sérstakt
fyrir yður. Allir verða að gera
það. Eg hefi gert það.“ Hann dró
snjáð póstkort upp úr vasa sín-
um. „Lesið hanniyrst yfir,“ sagði
hann. ,,En sverjið.svo, við allt,
sem yður er heilagt, að þér leynið
dkkúFeh'gu, að'Jjér félið yður oss
á vald og hlýðnist okkur í einu
og öllu, jafnvel þótt það kosti líf
yðar.“
Þegar hér var komið sögunni,
þagnaði Sturgess. Hann hafði e. t.
v. gleymt orðunum, sem höfð
T>að var einn dag, að Hermann
kallaði alla nemendur og heima-
fólk sáman í einni kennslustofunni.
Er þangað var komið, lýsti liann
því yfir, að nú ætlaði Sölvi að sýna
{->ví málverkið, er liann ætlaði að
senda á sýninguna. En fyrst ætlaði
hann þó að lesa upp kafla úr bók,
^r hann hefði ritað. Tók nú Sölvi
til máls, og sagði að það, sem liann
ætlaði að lesa, væri úr sögti Frakk-
lands, sent hatin í mörg ár hefði
unnið að. Mundi ekki vcrða um
það deilt, að það væri dásamleg
bók, sem mttndi fara sigurför um
heiminn. Hóf hann svo lesturinn.
Allt það, sem ltann las, var bttll og
vitleysa. Kom þá nokkur ókyrrð á
þá, sem á ltlýddu. Varð Siilvi þess
voru yfir, en hann rnundi vel
aldraða manninn með gleraugun,
sem hafði yfirheyrt hann.
„Hvernig var eiðurinn orðað-
ur? spurði frú Muriven.
„Það voru aðeins orð,“ greip
María fram í fyrir Sturgess. En
hún þurfti ekki að óttast að hann
ljóstraði neinu upp. Eftir að hann
hafði unnið eiðinn, fylgdi Belgíu-
maðurinn honum inn í annað hús.
Þar var einhvers konar biðher-
bergi. Og þar hafði hann fyrst séð
drenginn og manninn, sem hann
lærði seinna að kalla Frewer og
Heron. En hann mundi ekki
nefna Heron nú.
„Eg man að vísu ekki orðin"
sagði hann kurteislega, en ekki
sannfærandi. „En hvað sem þeim
líður, er eg víst kominn óralangt
frá þræðinum, er örlögin sátu á
hæðinni og horfðu alvöruþrungin
á fólkið niðri í dalnum."
Litlu seinna færðu þau sig inn í
bókaherbergið. Á leiðinni þangað
sagði Valería við hann: „Hvers
vegna ertu hræddur við að segja
söguna þína?“
„Hræddur?" endurtók hann í
spumartón.
„Að minnsta kosti eru War-
burton-hjónin hrædd við hana.
Þú ert líka — eða.... “ Hún lauk
ekki við setninguna, en horfði
spurnaraugum á hann.
„Eða hvað?“
„Eða rann það ekki upp fyrir
þér fyrr en núna, að þú varst
hræddur við að halda sögunni
áfram?“
„Eg held að það sé misskilning-
ur,“ svaraði hann. „En eg hefi
gildar ástæður til þess að vilja
forða þeim frá að hlýða á sögu,
sem e. t. v. væri þeim ógeðfelld.
Þau vita, hvernig þessi saga er.
En eg vildi gjai-nan ræða dálítið
nánar við þig, áður en við fylgj-
um þeim eftir inn í bókaherberg-
ið.“
Hún staðnæmdist við dyrnar
og beið.
„Eg ætlaði aðeins að segja, að
mér virtist þú vera þátttakandi í
sögu minni, er eg var að rifja
hana upp.“
tlún virtist ætla að segja eitt-
hvað, en hikaði, honum heyrðist
hún andvarpa.
Loksins sagði hún: „Það er svo
oft, sem manni finnst maður hafa
var, og þætti snögglega, og þreif til
málverks síns, er fara átti á sýning-
una. Var það allfyrirferðarmikið,
og hengdi hann það á þil í stof-
unni, svo allir gættt séð það sem
be/t. Tók liann svo að útskýra það.
— Myndina sagðist hann nefna
„Vizkufjallið", ætti. hún að sýna
viðleitni ótal listamanna og spck-
inga allra alda, að komasj á tind
þess, cn það hefði engum tekizt,
nema einum manni, og það væri
hann sjáliur. — Uppi á tindi fjalls-
ins stóð líka maður, og baðaði út
öllum öngum, en nokkru neðar var
allbreitt, svart strik, og sáust þar
tvær mannverur. Sagði Sölvi að
þetta væri örðugasti hjallinn, og
þeir, sem jjarna sæust, væru tveir
heimsfrægir spekingar fornaldar-
innar, en aldrei hefði j>eim tekizt
að komast lengra. Nokkuð j>ar fyrir
neðan var svo urmull af rnönnum,
sem allir virtust á leið upp fjallið.
Neðst eða við rætur þess var svo
jrvaga af mönmun, í ýmsum stell-
þekkt hina persónuna lengi. En
hún hafði ekki fyrr sleppt orðinu,
en hún sá að hún hafði þarna sagt
meira og viðurkennt meira, en
hún hafði ætlað sér. Hún horfði
beint í augu hans andartak, en
skundaði síðan á eftir hinu fólk-
inu inn í húsið.
Þegar sá tími kom, að gestimir
skyldu fara heim, fylgdi hann
henni að bílnum. „Ekur þú, eða
gerir frú Muriven það?“ spurði
hann.
„í kvöld ætla eg að aka. Hún
vill helzt ekki aka í myrkri. Hún
er ekki eins ung nú og áður. Hún
hefir breytzt mikið frá því að eg
sá hana síðast. En það eru líka sjö
ár síðan. Það var vorið fyrir
Dunkirk. Manni hættir til að
gleyma því, hversu mörg ár af
ævinni fóru í stríðið."
„Þekktir þú Julian þá?“
„Wyburton skipherra? Nei. Eg
hafði aldrei séð hann, er eg kom
hingað. Fóstra mín bjó ekki hér
þá. Við bjuggum í Yorkshire, með
ömmu minni. Hún var þýzk —
finnst þér það einkennilegt?11
„Þú átt við hvort mér finnst
það ógnarlegt. Nei, hreint ekki.“
Valería brosti. „Og það sem
meira er,“ hélt hún áfram, „eg er
í rauninni ennþá meira þýzkt en
skyldleikinn gefur til kynna.
Gamla konan lifði í gamla tíman-
um, hún hélt dauðahaldi í þýzkar
bókmenntir og þýzka tungu og
kenndi okkur börnunum hvort
tveggja. Eg lærgði fyrst þýzku,
svo ensku.
(Framhald).
Hársbampo
Sólsáþa
Blámasápa
Þvottaduft
Raksápa
Nýlenduvörudeildin og útibú
ingum. Þessir menn hefðu hrapaff
niður, sagði hann, og áttu sér ckki
viðreisnar von. Allt í einu brýndi
hann röddina, benti á einbverja
klessu eða hrúgald neðst á mynd-
inni, og sagði: „Þarna er maður,
er þið öll kannist viff. Það er Valdi-
mar Ásmundsson, ritstjóri „Fjall-
konunnar". Hann fór aff klifra upp
fjalliff, en datt um hrossataðshrúgu
og valt niður, og liggur nú Jtarna
afvelta." — Einhverjum í salnum
varð það á aff spyjra, livort sumir
færu ríðandi upp fjallið, eða livort
j>ar væri hagaganga fyrir hross, úr
j>ví J>ar fyrirfyndust brossataðs-
lirúgur. — Sölvi varff ókvæða við
og ]>eytti út úr sér, að sannaðist
það forna, að ekki gagnaði aff kasta
perlum fyrir svín, og var liann
hinn reiffasti. — Hermann gckk ]>á
í máli'ff, svo Sölvi sefaffist.
Eins og gefur að skilja, scndi
Hermann aldrei myndina, og leið
svo alllangt frant yfir sýninguna,
BriIIiant'me
Hárvötn
Hárolíur
Andlitsvötn
Andlitspúður
marsar tesi.
O O
Vera SimiIIon
Fótabað
Vera Simillon
Talcum
Tann burstar
Rakburstar
Nýlenduvörudeild og útibú.
Kornflakes
Nýlenduvörudeildin
og útibú
Or gel
óskast keypt, helzt nýtt eða
nýlegt.
HARALDUR 1. JÓNSSON,
Oddeyrargötu 19.
Skemmtisarakonm
heldur U. M. F. Saurbcejar-
hrepps að Saurbæ laugardag-
inn 12. þ. m. og hefst kl. 9
síðdegis.
Til skemmtunar verður:
1. SJÓNLEIKUR
(Bilaðir hlekkir)
2. DANS.
Kaffi selt á staðnum.
Stjórnin.
en ]>á frétti hann, aff Sölvi væri á
leiff heim aff Hólum. Ekki kærði
hann sig unr liann í annað sinu
j>angað. Tók liann ■ málverkið og
setti í afarstórt umslag og lokaði
með mörgum og stórum lakkkless-
um. A kirkjulofy liafði fundizt
mjög stór og gamall málmhnappur
með uphleyptum rósum; notaði
hann linappinn sem innsigli á
lökkin. Síðan sendi liann einn a£
heimamönnum með bréfiff á móli
Sölva, og baff hann flytja honum
]>au orð, að of seint hefði J>að bor-
i/.t til sýningarinnar. — Hafffi Her-
mann og annað heimafólk á Hól-
um hið mesta gaman a£ öllu j>cssu
ævintýri.
Af því, sem hér hefur nú verið
sagt af Sölva, getur hver og einn
getið sér til, hvers konar mannteg-
und Sölvi var, og verffur því hér
staðar numið um liann.
(Framhald).
Endurmmningar Hannesar Jónssonar
frá Hleiðargarði
NOKKUR BROT