Dagur - 09.06.1949, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Fiinmtudaginn 9. júní 1949
Vörn eða sókn gegn dýrtíðinni
Forsætisráðherrann í eldhúsinu
1 eldhúsumræðunum síðustu
lýsti Stefán Jóh. Stefánsson for-
sætisfáðherra ástandinu við síð-
ustu stjórnarskipti m. a. á þessa
leið:
„í fáum setningum sagt, eins og
eg mun nánar rekja hér á eftir,
var aðstaðan sú, er núverandi
ríkisstjórn tók við völdum, að er-
lendur gjaldeyrir var genginn til
þurrðar, lánsfjárþenslan orðin
gífurleg, mjög óhagstæður verzl-
unarjofnuður, verðlag aðfluttra
vara hækkandi, baggi bundinn
með ábyrgðarverði útfluttra vara,
verðbólga vaxandi — og ofan á
allt þetta komu óvenjuleg síldar-
leysisár.
Þegar stjórnin tók við, var vísi-
tala framfærslukostnaðar 316
stig. Nokkru áður en stjórnin var
mynduð, setti Alþingi lög um
ábyrgðarverð á hraðfrystum fiski
og saltfiski. í landinu höfðu hrúg-
ast saman miklar vörubirgðir,
sem að nokkru leyti höfðu verið
fluttar inn leyfislaust, en að öðru
leyti samkv. leyfum, en með báð-
um var það sameiginlegt, að er-
lendan gjaldeyri skorti til að
leysa þær út, og lágu þær í vöru-
skemmum á hafnarbakkanum, —
„hafnarbakkavörur" svonefnd-
ar.“
Það sem þessi greinargerð for-
sætisráðehrrans nær, er hún
glögg lýsing á viðskilnaði fyrrv.
stjórnar snemma á árinu 1947. —
Þessi var arfurinn, sem núver-
andi stjórn varð að taka við: Hin-
ar miklu erlendu inneignir
gengnar til þurrðar, verzlunar-
jöfnuðurinn mjög óhagstæður,
útflutningsverzlunin orðin þung-
ur ómagi á þjóðarbúinu, verð-
bólgan sívaxandi, svo að í tíð
fyrrv. stjórnar hafði framfærslu-
vísitalan hækkað um 45 stig. Þar
við bættist svo, að vanskilaskuld-
ir höfðu hrúgast upp vegna
óhóflegs innflutnings á lítt þörf-
um eða alóþörfum vörum, sem
kaupmannastéttin heimtaði til að
græða á og hafði að nokkru flutt
inn leyfislaust.
Með allt þetta í baksýn er það
vel skiljanlegt, að fyrrv. forsæt-
isráðherra, Ólafur Thors, fari
fram á, að menn gleymi fortíð-
inni. En það gerast stundum þeir
atburðir, sem ekki eiga og ekki
mega gleymast. Þeirra á meðal er
óstjórn Ólafs Thors og kommún-
ista á árunum 1944—1947. Aðal-
yfirsjón „nýsköpunar“-stjórnar-
innar var sú, að hún gleymdi eða
kærði sig ekki um að leggja
grundvöll að nýsköpun sinni, en
byggði hana á kviksyndi verð-
bólgu og dýrtíðar þrátt fyrir að-
varanir og brýningar Framsókn-
armanna.
Af skiljanlegum ástæðum orð-
aði forsætisráðherrann hina
ákveðnu gagnrýni sína á fyrrv.
stjórn svo gætilega sem hægt var.
Alþýðuflokkurinn tók sjálfur
þátt í þeirri óhappastjórn og ber
því ábyrgðina að sínum hluta af
hcnni. Afleiðingar óhappastjórn-
arinnar eru þær, að cftir hinn
mesta gróðatíma ,er þjóðin hefir
búið við, er hún nú að sligast
undir skattaþunga og margs kon-
ar haftaófrelsi. Á þessu ástandi
bera Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurihn ábyrgðina, því
að nú er svo komið, að ekki verð-
ur rætt uni kommúnista sem
ábyrgan flokk.
Tvær stcfnur í dýrtíðarmálunum.
Við síðustu stjórnarskipti lá
það í augum uppi, að yrði þeirri
stjórnarstefnu haldið áfram að
láta dýrtíðina leika lausum hala,
mundi það hið bráðasta leiða til
fullkominnar ; atvinnustöðvunar
og fjárhagslegs hruns. Núver-
andi stjórn og flokkar þeir, er að
henni stóðu ákváðu því að reyna
í sameiningu að stöðva dýrtíðina
og færa hana síðan niður ,ef fært
reyndist. Með þetta fyrii' augum
tók Framsóknarflokkurinn þátt í
stjórninni, því að einmitt í þessu
höfðu björgunarráð hans falizt á
meðan hann var í stjórnarand-
stöðu, en sem þá var enginn
gaumur gefinn. Með því að marka
þessa stefnu, fékkst viðurkerining
beggja samstarfsflokkahna á því,
að Framsóknarflokkurinn hefði
haft rétt fyrir sér í gagnrýninni á
dýrtíðarstefnu fyrrv. stjórnar, þó
að gagnrýnin . væri þá kölluð
,,hrunsöngur“ og „ba'rlómsvæl".
En loks höfðu staðreyndirnar tal-
að svo skýru máli með málstað
Framsóknarmanna, að fyrrv.
stjórnarsinnar í Sjálfstæðis-
flokknum og Alþýðuflokknum
gátu ekki dulið sannleikann leng-
ur.
Tilraunirnar til stöðvunar dýr-
tíðinni hafa borið allmikinn ár-
angur, þegar miðað er við það,
sem áður var. Dýrtíðinni hefir
verið haldið í skefjum meira en
áður var, þegar hún var látin
leika lausum hala, sem sést á því,
að vísitalan hefir ekki hækkað
nema um 10 stig í tíð núverandi
stjórnar, í stað þess að hún hækk-
aði um 45 stig í tíð fyrrv. stjórnar
á jafnlöngum tíma. Framleiðslu-
kostnaðurinn stóð í stað á síðast-
liðnu ári, sem hann hafði ekki
gert áður. Þenna árangur ber að
viðurkenna af núveranýli stjórn-
arsamstarfi. Tekizt hefir að veita
það viðnám, sem nægt hefir til að
forða frá atvinnulegu hruni og
stöðvun framleiðslúnnar.
En þessi áx-angur nægir ekki
lengur. Dýrtíð og verðbólga er
sjúkdómur í þjóðlífinu, sem þarf
að lækna. Hingað til hafa allar
í'áðstafanir stefnt að hokkurs
konar lyfjainntökum, sem áttu að
varna því, að sjúkdómurinn yrði
banvænn. Allar ráðstafanir gegn
dýrtíðinni hafa aðeins verið til
bráðabirgða. í stað vai'naraðstöðu
þeirrar, sem við höfum verið í,
þarf nú að hefja sókn gegn dýr-
tíðinni sjálfri, lækna meinsemd-
ina með uppskurði. Þetta er
stefna Framsóknarflokksins. Á
síðasta þingi bar hann fram nokk-
ur frumvqrp í þessa ótt. Ekki
fundu þau náð hinna flokkanna.
Þeir viðui'kenna að vísu nauðsyn
þess að lækka dýrtíðina, en að-
eins í orði. Þegar ákveðnar til-
lögur í þessa átt eru lagðar á
borðið, ei' svai'ið jafnan: Ekki
svona, heldur einhvein veginn
öðruvísi; en sjálfir leggja þeir svo
engar tillögur fram. Kennir hér
þefs fi'á stórgróðamönnunnum í
Sjálfstæðisflokknum, sem láta sér
dýrtíðina vel lynda í skammsýnni
von um aukinn gróða sér til
handa. Og Alþýðuflokkui'inn er
fui-ðanlega fylgispakur Sjálf-
stæðisflokknum.
Seinasta nóttin.
Framsóknarflokkurinn krefst
raunhæfra aðgerða til lækkunar
dýrtíðinni til hagsbóta fyrir al-
menning og tryggingar atvinnu-
veganna. Hinir stjórriai'flokkarn-
ir trégðast við og felldu eða
svæfðu allar tillögur Framsókn-
armanna í þessa átt á síðasta
þingi. Eftir, að hafa stx-eitzt við að
koma saman fjái'lögum í marga
mánuði og eftir mikinn orðaflaum
um það, hve skaðlegt væri að
auka útgjöldin frá því, sem kom-
ið var, gengur Sjálfstæðisflokk-
urinn og Alþýðuflokkur til liðs
við kommúnista um það að
smyi'ja 4 milljónum á útgjöldin
utan fjárlaga til þess að mæta
kröfum opinbex-ra starfsmanna
urn launabætur. Þetta var síðasta
vei-k þeirra á þinginu og gerðist
seinustu nóttina, er þingið sat að
störfum. Öllum er ljóst, að með
þessu myrkravei’ki seinustu nótt-
ina var vei'ið að hleypa af stað
nýrri kauphækkunaröldu, sem
enginn veit takmörk fyrir. Það er
því ekki annað sjáanlegt, en að
tveir stjórnai'flokkarnir hafi
hreint og beint gefist upp í við-
náminu gegn dýi'tíðinni, og er þá
komið inn á hina gömlu braut
Olafs Thors og kommúnista.
Þess er skylt að geta, að Sjálf-
stæðisflokkurinn skipti sér í tvo
helminga með og móti 4 millj. kr.
viðbótarútgjöldunum. Á þann
hátt getur flokkurinn brosað til
beggja hliða, annars vegar til
launamanna og hækkunarstefnu
kommúnista, hiris vegar til sparn-
aðai'manna í Sjálfstæðisflokkn-
um. Kjósendum er ekki minna
ætlandi en að kunna að meta það
tvíræða bros að verðleikum.
Framsóknai-flokkui'inn allur
beitti sér á móti launahækkun-
inni á þann hátt. Hann sýndi fram
á, að kröfum opinberra starfs-
manna ætti að mæta með niður-
færslu dýrtíðarinnai' en ekki með
hækkaðri tölu króna, sem í
reyndinni yrði ekki annað' en
'kjarabótafals. „Þessir peningar til
stai’fsmannanna koma þeim að
engu gagni,“ sagði Ilermann Jón-
asson. „Þeir eru teknir úr rass-
vasa þeiri-a og settir í brjóstvas-
ann.“ Það þarf enga skarp-
skyggni til að sjá, að þessi leið
hefir það í för með sér, að skattar
hækka og dýrtíð vex. Þetta á við
kommúnista. Hálfur Sjálfstæðis-
flokkurinn kom til liðs við þá og
Alþýðuflokkurinn allur. Fáum
augnablikum áður höfðu helztu
menn Sjálfstæðisflokksins og Al-
þýðuflokksins verið háværir í út-
vax-pinu um það, að kommúnistar
hefðu lagt sig fram um að koma
hér á í'íkisgjaldþroti og allsherj-
arhruni með hækkun kaups og
launa. Nú yrðu sljórnarfloKkarn-
ir að standa þétt saman um stöðv-
un dýrtíðarinnar, svo að komm-
únistum tækist ekki að vekja
nýja kaup- og launahækkunar-
öldu ,sem leggja mundi allt fjár-
mála- og atvinnulíf í rústir.
Þessi loddaraleikur ætti að
nægja til þess, að þingnóttin 18.
þ. m. yrði síðasta nótt alllra
hækkunarmanna Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins í
pólitískum skilningi.
Ágreiningurinn innan stjórnar-
samvinnunnar er nú oi'ðinn svo
stórfelldur, að til úrslita verður
að koma hið fyrsta. Meii'i hluti
síðasta þings felldi eða svæfði
frumvörp Framsóknarmanna um
um draga úr dýrtíðinni, en sam-
þykkti launahækkun og þar með
nýja dýrtíðai'öldu. Framsóknar-
menn sætta sig ekki við, að hrun-
stefna fyrrv. stjóimar sé upp tek-
in á nýjan leik. Á þeim leik vei'ða
Sjálfstæðisflokkui'inn og . Al-
þýðuflokkurinn einir að bera
ábyi'gðina.
En hvað segir þjóðin, þegar til
hennar kasta kemur? Vill hún
aukningu dýrtíðarinnar með öllu,
er henni fylgir, eða vill hún
lækkun dýi'tíðarinnai' með Fram-
sóknax-f lokknum ?
Lyklakippa,
á hring, tapaðist s. 1. mánu-
■ dag. — Skilist, gegn fundar-
launum, á algreiðslu blaðs-
ins.
Herbergi
til leigu.
Afgr. vísar á.
Skógræktarfélag
Eyfirðinga
afgreiðir plöntupantanir
við Aðalstr. 62 mánudag,
miðvikudag og föstudag kl.
4—7 e. h. Þó aðeins gulvíði
og birki fyrstu dagana. Af
einstaka teg. mun verða til
sölu meira en pantað hefur
verið.
Ármann Dalmannsson
Sími 464
„Baldursbrá“ minnist
30 ára afmælis síns
með veglegu hófi
Fyrra laugardagskvöld minnt-
ist kvenfélagið Baldursbvá
í Glerárþorpi 30 ára starfsafmæl-
is síns með veglegu hófi í sam-
komuhúsi þorpsins. Var þar sam-
ankomið allmikið fjölmnni, því að
félagið hafði mai'ga gesti. Nutu
menn þar í senn ágætra veitinga
og góði'ar skemmtunar. Fi'ú Jón-
heiðui' Eggei-z setti samkomuna
og bauð, gesti velkomna, en frú
Guðrún Jóhannesdóttir, núver-
andi formaður félagsins, rakti
sögu þess frá byi'jun. Frú Guðrún
Jóhannsdóttir frá Ásláksstöðum
var fyrsti formaður félagsins og
gegndi hún því starfi í 16 ár. Var
það einnig hún, sem ötullegast
gekk fram í því að félagið yrði
stofnað. Minntist hún með fallegri
ræðu þeirra tíma, er hún og fé-
lagssystur hennar störfuðu, oft
og tíðum við erfið skilyrði, að
áhugamálum félagsins..
Ymsir fleii’i héldu ræður og
óskuðu félaginu alli-a heilla. —
Jóhann Ögmundsson söng ein-
söng með undii’leik Áskels Jóns-
sonar, og kvenfélagskonur léku
bráðskemmtilegan smáleik. Var
síðan hafinn dans.
Kvenfélagið Baldursbrá er
stofnað 1919. Fyí-sti hvatamaður
að stofnun þess var Stefán Stef-
ánsson bóndi að Hlöðum. Gaf
hann strax 100 krónur til félags-
stofnunarinnar, en 100 krónur
voru ekki svo litlir peningar á
þeim ái-um. Félagið. var stofnað
sem góðgerðarfélag eða líknarfé-
lag, og hefir það ávallt verið aðal-
starfsemi þess og stefnumál. —
Hefir það, þegar þess hefir verið
kostui’, haft hjúkrunai-konu á
sínum vegum og lánað hana án
endurgjalds á þau heimili, er fyr-
ir veikindum urðu og hjálpax;
þui'ftu. Einnig hefir það styrkt
bæði einstaklinga og heimili með
peningagjöfum eftir því, sem efni
þess og geta hefir leyft.
Ekki mun nú vera í félaginu
nema ein kona af þeim er gengu
í það á stofnfundi þess.
Samkoma þessi var hin
ánægjulegasta, og sást þar enginn
maður með vín.
Einn af boðsgestunum.
Þalika hjartanlega gjafir og heillaskeyti á 50 ára af-
mœli minu, 3. júni 1949.
JÓN ANDRÉSSON, Höfða.
m<HKBKBKHKHKHKHKHKHKBKHKBKBKHKHKHKHKHKBKHKHKHKHK
•IIIIIIHtllllllHIIIIIIIIMIMIMIIIIIIIMIMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIilllMIIHMIIIIIIIIIIKUMMMIIIIUIHIIIIIIIIimiliaiMIIIII*
LOPI
Verksmiðjan vinnur nú allar tegundir
af lopa, bæði litaða og ólitaða.
Lopinn fæst í öllum kaupfélögum
landsins og víðar.
Ullarverksmiðjan GEFjUN
AKUREYRI
11IIIIMII Ml IIIIIIIIIMIMMMIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIMMIMIMIMMMIMMI
IMIMllf