Dagur - 16.11.1949, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 16. nóvember 1949 ,

DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheirata:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemtir út á hverjura miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalcldagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
I Ýfirráð Moskvu í Sósíalista-
flokknum
!
Hvaðanæva úr löndum berast nú fregnir um
mikinn ágreining innbyrðis meðal kommúnista.
Það verða árekstrar og deilur í kommúnistaflokk-
um ýmsra landa. Og deiluefnið er jafnan það,
hvort flokkarnir eigi að standa í skilyrðislausri
þjónkunarstöðu gagnvart stjórninni í Moskvu eða
þeim sé heimilt að mynda sér sjálfstæða stefnu og
afstöðu heima fyrir.
I Danmörku hefir komið upp missætti meðal
forustumanna kommúnista og ýmsir leiðtogaf
þeirra yfirgefið flokkinn og slitið öll tengsl við
hann.
í Svíþjóð var að verulegu leyti skipt um starfs-
lið við höfuðmálgagn flokksins og flestum þeim,
sem við það höfðu unnið, ýtt til hliðar:
Kommúnistaflokkur Noregs er nú nýlega klof-
inn. Þar hafa deilur félaganna innbyrðis vakið
mikla athygli, enda háðar af hita og beiskju, 'svö
sem vænta má, rétt eftir hinn geypilega kósninga-
ósigur flokksins.
Þannig er ástatt í þeim löndum, sem okkur eru
næst. Og þetta er ekki annað en þáttur í því, sem
er að gerast í flestum eða öllum löndum utan
Rússlands. Munurinn er aðeins sá, að í leppríkj
um Rússa eru þeir, sem dirfast að j rísa gegn
Moskvustjórn, kallaðir vargar í véum, óalandi og
óferjandi skemmdarverkamenn.
En hér á íslandi fara engar sögur af ágreiningi
:í flokki kommúnista. Hér hafa Moskvumennirnir
fengið að ráða og gera það enn. Þeir hafa að vísu
hrakið ýmsa kunna áhrifamenn frá flokknum, en
innbyrðis í flokknum sjálfum fréttist aldrei af
neinum ágreiningi. Og Þjóðviljinn segir til um það,
af hverju þetta stafar.
Allur fréttaflutningur Þjóðviljans og Verka-
mannsins af heimsviðburðum er með þeim hætti,
að stjórn og áhrif Moskvu segir þar glöggt til sín
Allt, sem þessi blöð segja um alþjóðleg mál, gæti
staðið í kommúnistablöðunum hvar í heiminum
sem vera skyldi. Það er aðein? einn munur á þeim
og kommúnistablöðum nær Moskvu. Ritstjórarnir
leiða hjá sér að taka beina afstoðu gegn Tító og
minnast á „Títóista“ innan kommúnistaflokka
annarra landa. Þetta er af því, að það er ekki talið
hagkvæmt. Þjóðviljamennina brestur kjark og
drengskap til að tala hreint og beint um þessi mál
eins og þeim býr í brjósti.
Kommúnistafiokkurinn á íslandi telur það hag-
kvæmast á þessu stigi, að tala ekki neitt um Tító.
Þögn Þjóðviljans og Verkamannsins um þessi mál
stafar af því, að það þykir bezta þjónustan við
Moskvu að þegja, eins og sakir standa. En það er
líka hægt að skilja þögnina.
Hin algeru yfirráð Moskvumanna í Sósíalista-
flokknum sýna það ótvírætt, að umbótasinnaðir
lýðræðismenn, sem fylgt hafa flokknum, hafa ekki
nema einn kost að taka. Þeir verða að víkja úr
flokknúm og fara aðra leið til að knýja fram hug
sjónir sínar um þjóðfélagslegar umbætur.
Sú stund er nú komin, að fjöldi manna, sem
tylgt hefir Sósíalistaflokknum, stendur á vegamót-
um. Nú er það komið í ljós, að flokkurinn er
einskis trausts maklegur á sviði innlendra um-
bótamála og með tilliti til þeirra. Hann er rúss
I neskur flokkur, flokkur hins heimsvaldasinnaða
kommúnisma, sem sjálfir komm-
únistar í öllum frjálsum löndum
eru nú sem óðast að snúa baki
við.
Sú þróun hlýtur líka að ná til
íslands. Hennar er þegar farið að
gæta og það mun bera meira og
«
meira á henni í hverjum kosn-
ingunum af öðrum, þar til
Moskvumennirnir standa uppi fá-
liðaðir og einangraðir, svo sem
þeir eru nú orðnir í öllum fremstu
lýðræðislöndum.
FOKDREIFAR
Bændur og verðlagsmál.
Jón H. Þorbergsson á Laxamýri
skrifar blaðinu:
„ERLINGUR FRIÐJÓNSSON
ritar um verðlagið á búsafurðum
bændanna og virðist trúa því, að
hann fari með rétt mál. En því
fer þó mjög fjarri og það svo, að
ekki er hægt að ræða við hann
alvarlega um þetta mál. — En
hitt vildi eg leyfa mér að benda
honum á, að áðúr en hann skrif-
aði þessar greinar sínar, hefði
hann endilega þurft að gera
tvennt: í fyrsta lagi að fara sjálf-
ur að búa til þess að afla sér
reynslu og þekkingar um rekst-
urskostnað við landbúnaðarfram -
leiðslu og í öðru lagi að afla sér
upplýsinga um stórbú ríkisins,
sem eru með tapi, þrátt fyrir
fullkomnustu aðstöðu til bú-
reksturs og fullkomnustu fram-
leiðslutæki ,undir stjórn manna,
sem vilja láta þessi bú bera sig
Og Jeggja sig fram til þess.
. Ef. til .vjll gerir Erlingur þetta
áður. en hann skrifar næst um
verðlagið og gæti þá komið ann-
að hljóð í strokkinn.
Erlingur er uppalinn í sveit og
við landbúnað. Ætti honum því að
liggja það nær að st.yðja að efl-
ingu landbúnaðarins ,en aö vinna
honum í móti,“
Unglingarnir og gróðurinn.
Finnur Árriason garðyrkuráðu-
nautur skrifar:
„BÖRN OG ÆSKUFÓLK,
munið að skemma ekki þá staði,
sem verið er að reyna að laga til
og prýða!
Kirkjukantarnir eru nú að stór-
skemmast af því að þið rennið
ykkur niður þá ,og sverfið með
því alla grasrót í burtu af þeim,
það má því búast við að þeir verði
eitt moldarflag næsta vor, ef þið
hættið ekki uppteknum hætti. í
blómabeðunum eru bæði fjölær
blóm og blómlaukar, sem þið
hafið eflaust öll ánægju af að sja
næsta vor. vaxa og klæða beðin
með sínu blómaskrúði. En ef þið
rennið ykkur eftir beðunum
eyðileggið þið bæði blómin og
laukana og fáið því engin blóm
að sjá í þessum beðum á næsta
sumri. Oll börn hafa gaman af
blómum og öllu því, sem fallegt
er, eg vil því vona að þið, börnin
góð, gangið hér eftir tröppurnar
en ekki kantana, og varðveitið
þar með bæði graskantana og
blómabeðin, svo að það geti verið
fallegt næsta sumar.“
Enn segir Finnur Árnason:
„GÓÐU, LITLU VINIR í
innbænum! Þar sem þið voruð
svo natin og dugleg við að passa
blómin á leikvellinum ykkar í
sumar, og skemmduð þau alls
ekkert, þá vildi eg biðja ykkur að
passa þau einnig í vetur, því að
þessi blóm eru flest fjölær og lifa
því árum saman, þar sem þau
ekki eru skemmd. Þið hafið svo
góða aðstöðu til að gæta að því,
að á þeim sé ekki troðið, eða á
annan hátt misþyrmt. Einnig vildi
eg treysta ykkur til að passa vel
og vandlega að börn renni sér
ekki mikið niður kantana, því sé
það gert, verða þeir að moldar-
flagi og þá verður völlurinn svo
voða ljótur og leiðinlegur, Mesta
hættan á skemmdum af troðningi
er þegar frost er í jörðu en þíð
rótin.“
Enn um andatjömina.
Finnur Árnason skrifar í tilefni
af ummælum í síðasta blaði:
„ÆSKUFÓLK og aðrir þeir, er
leið eiga hjá andatjörninni, ættu
að muna eftir að taka með sér
brauðmola handa fuglunum. Þeir
eru afar margir núna og munu
taka feginsamlega á móti öllum
þeim brauðmolum, sem úr hönd-
um ykkar falla. Nú loks er heita-
vatnsleiðslan í pollinn að komast
í lag, og má því vona að tjörnin
verði að mestu frostlaus í vetur
þó nokkuð frost komi. Gagnvart
ádeilu á Fegrunarfélagið, er fram
kom í síðasta tölublaði Dags
gagnvart heitavatnsleiðslunni í
andatjörnina, vil eg taka það
fram, að eg var margsinnis búinn
að tala um þetta mál í haust við
þá, sem hafa með framkvæmdir
við sundlaugina að gera, og 'tel
því ómaklegt að áfella Fegrunar
félagið fyrir sofandahátt annarra.
En þetta heitavatnsspursmál er
vandamál, sem leysa þarf á ann-
an öruggari hátt en sem nú er,
er tímar líða. Þar sem nú er hug-
mynd að nýta miklu betur heita
vatn laugarinnar en nú er gert, og
aðeins að leiða í andapollinn
kaldasta vatnið úr lauginni, er
engjn leið til að það dugi til að
halda þessum polli þíðum ,hvað
þá þegar þeir eru orðnir tveir,
eins og vonir standa til að verði
á næstunni. Þessi staður er yndi
allra bæjarbúa og þeirra gesta,
og verður því að vera skýlaus
krafa þeirra að þessum stað sé
haldið við, bættur og prýddur eft
ir því sem unnt er.“
Rafha-eldavél
til sölu í
Munkaþverárstrœti 1S.
Jeppabifreið
til sölu. — Upplýsingar á
Bögglaþoststofu n n i.

Hagsýni við Íieimilisstorfin
Hagsýni í vinnubrögðum tilheyrir ekki aðeins
skrifstofum, vei-ksmiðjum og á öðrum slíkum
vinnustöðum, segir í nýlegum húsmæðradálki í
dönsku blaði. Hagsýni í stöi-fum á alls staðar við og
líka á heimilinu.
Ef rnenn verða þreyttir, verður nokkur tími að
líða unz þreytutilfinningin er horfin, og vitaskuld
þarf lengri tíma eftir því sem maður er þreyttari.
Það er mikilvægt fyrir húsmóðurina að hún hagi
þannig störfum sínum, að þreytutilfinningin verði
elyki svo mikil, áð hún geti ekki hvilzt út áður en
hún .tekur fýrir nýtt verkefni.
Allir þelckja ,að þegar maður er dálítið þreyttur,
en þarf að byrja á einhverju starfi, grípur mann
nokkurs konar ólyst á starfinu, og jafnframt starfa
menn þá hægar en ella. Þarna er ekki hagsýni í
starfi ,og margar húsmæðm- mundu hressari og
unglegri ef þær gættu þess jafnan, að vera hagsýnar
í störfum sínum, hagsýnar til þess að halda líkam-
legum og andlegum kröftum.
Strauning með hvíldum.
Straudagurin ner dágott sýnishorn. Flestar hús-
mæður vilja straua í lotunni og hvíla sig svo á eft-
ir. Stundum standa þær 3—4 tíma við straubrettið.
Tilraunir hafa sýna og sannað, að þetta eru óhag-
kvæm vinnubrögð.
Ef maður strauar 4 tíma í lotunni, tekur það a. m.
k. 1% klst. að hvílast á eftir. Ef maður trauar aftur
á móti í klukkutíma í lotu og hvílir sig svo í fimm
mínútur — og það verður að vera algjör hvild og
afslöppun, — strauar svo annan tíma ,og hvílist í
fimm mín., þriðja tímann og hvílir sig í 10 mín. og
fjórða tímann og hvílir sig þá í 15 mín„ fær maður
á 35 mínútum þá hvíld, sem tekur lYz klst. með því
að standa í lotu.
Það er ekki oft, sem húsmóðirin getur leyft sér
að hvíla sig í IV2 klst. samfleytt. Oftast verður hún
að byrja á einhverju starfi áður en hvíldin er fengin,
og fyrir bragðið ofþreytist hún. En oft er mögulegt
að raða deginum niður í smáhvíldartíma og taka
svo til við störfin á ný, betur undir þau búinn en
áður. Þetta er það, sem kalla má hagsýni í verkum,
segir í þessu danska blaði, og konunum er eindregið
ráðlagt að reyna þetta kerfi.
66 ÁR í ÞJÓNUSTU ANNARRA.
í Danmörku gerðist það nýlega, að konur, sem
lengi höfðu starfað í annarra þjónustu, fengu heið-
ursverðlaun afhent við sérstaka athöfn. Við það
tækifæri voru þær ávarpaðar af Margrétu prins-
essu, sem mætti þar í forföllum Alexandrínu ekkju-
drottningar. Við þessa athöfn voru 138 konur heiðr-
aðar, höfðu allar starfað í áratugi í heimilum sem
hjú, flestar hjá sömu fjölskyldunni. Lengsta þjón-
ustutíð átti að baki kona frá Svendborg, sem hafði
starfað í húsi sömu fjölskyldunnar í 66 ár. í ræðum
við þetta tækifæri var bent á nauðsyn þess, að
þjóðfélagið sýndi það í verki að það kynni að meta
hin yfirlætislausu, daglegu störf, sem unnin væru
af trúmennsku.
540.000 MUNAÐARLEYSINGJAR.
í nýkomnu fréttablaði Upplýsinga- og rrienn-
ingarstofnunar Sameinuðu þjóðanna, er m. a.
greint frá því, að litlu stríðin svokölluðu, þ. e.
Palestínu- og Grikklandsstyrjöldin, hafi skilið
eftir 540.000 munaðarlaus börn, sem þarfnist hjálp
ar. Sameinuðu þjóðirnar reyna að vekja áhuga
þjóðanna fyrir þessu vandamáli og fá hjálp handa
börnunum, en árangurinn er sorglega lítill. Hundr-
uð þúsunda barna lifa við skort og sárustu neyð
og eru svipt möguleikum til vaxtar og eðlilegs
þroska. Þótt Barnahjálp S. Þ. hafi gert mikið gagn
(framlag íslands var stórmannlegt), er aðbúð
barnanna í Evrópu samt einn Ijótasti bletturinn á
samtímanum. Of fáar þjóðir og ríkisstjórnir hafa
látið sig það mál skipta svo að um hafi munað.