Dagur - 12.07.1950, Blaðsíða 4

4
D AGUR
Miðvikudaginn 12. júlí 1950
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1166
lilaðið keniur út á hverjum tniðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjaltltlagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
64Ljúgið þið - við skulum
trúa.64
UNDARLEGAR NAFNGIFTIR í augum vest-
urlandabúa blasa við honum, ef hann vill freista
þess að fylgjast með gangi Kóreustyrjaldarinnar
með því að virða fyrir sér landabréf af þessum
fjarlæga hluta heimsbyggðarinnar, um leið og
hann hlustar á stríðsfréttimar í útvarpinu — inn-
lendu eða útlendu, — eða les þær í dálkum blað-
anna. Annað hvert nafn byrjar þar á Chi, Cho eða
Chi, en hin á Shi, Sha, eða jafnvel ennþá torkenni
legri og óvenjulegri hljóðum og stafasamböndum,
blæstum eða óblæstum, læsilegum eða alls óles-
andi.
EN SVO ER AÐ SJÁ, sem nafngiftir og örnefni
Kóreumanna sé engan veginn það eina eða helzta
í fari þeirra, sem komin vestrænni reynslu, rök-
hugsun og skilningi algerlega á óvart. — Aldrei
hefur Kórea verið til stórvelda talin, og oftast
hefur, á síðari tímum a. m. k., búið þar á'nauðug
þjóð, sem lítt hefur verið við herskap kennd,
styrjaldir né stórveldadrauma. En á þessum síð-
ustu og verstu tímum gerast þar þó tákn þau og
stórmerki, að náungarnir, sem búa á suðurhluta
skagans, undirbúa svo árum skiptir árásarstyrjöld
á hendur þeim friðsömu og réttlátu mönnúm, sem
norðan við 38. breiddarbauginn búa. — Og þeil-
eru svo sem engan veginn einir um þessa hitu, né
það djöfullega ráðabrugg gegn friði og farsæld
samlanda sinna, sem þarna er á döfinni. Nei,
ónei! Eitt sterkasta og auðugasta stórveldi heims-
ins, sjálf Bandaríki Norður-Ameríku, róa þama
undir og standa að baki ribbaldalýðsins í Suður-
Kóreu með ráðum og dáð! Og einn góðan veður-
dag ráðast þessi þrælmenni, grá fyrir jámum og
studd ótal vígvélum „að westan“, norður fyrir
landamærin og taka að ybba sig við hina yfirlæt-
islausu og sómakæru landa sína norðan við 38.
bauginn, sem fram að þessu hafði aldrei dottið
ófriður í hug og sátu þarna allsendis óviðbúnir og
skrifuðu undir friðarávörp Jósefs Stalíns og ann-
arra leiðtoga „alheimsfriðarsóknarinnar“, — að
dæmi íslenzkra barnakerinara og annarra þeirra
mannvina, sem eigi mega blóð sjá, hvað þá heldur
kjarnorkusprengjur og annan slíkan óvinafagnað
„kynþáttaböðlanna“ og „stríðsæsingamannanna“
„að westan“, svo að orðalag „Þjóðviljans" þar og
„Verkamannsins“ hér sé viðhaft. — Inn í hinn dá-
samlega söng „friðarhetjunnar Paul Robeson".
sem nýlega sat fund „stjórnar alþjóðafriðarhreyf
ingarinnar", að. því er síðastnefnt blað rómaði ný-
lega svo mjög — og hefur raunar aldrei sungið
betur en síðan, svo sem og líklegast var og sjálf-
sagðast — og varnaðarorð föður Stalíns í MoskvU'
borg —• blandaðist allt í einu og að óvöru
hinn hjáróma kliður innrásar- og ofbeldismann
anna að sunnan og „westan“, þegar þeir skökuðust
fyrirvaralaust með vígvélar sínar norður yfir
landamærin, og rufu þar með hina dæmalausu
kyrrð, friðarvilja og langlundargerð, sem ríkti
norðan baugsins helga, 38. breiddargráðunnar, þar
sem nauðung, sundurlyndi og ófrið kapitalismans
þraut, en alsælt friðarríki sósíalismans tók við!
I
EN HAFI innrásarmennimir að sunnan „west-
an“ reiknað með auðfengnum og skjótum sigri á
hinum alsendis óviðbúna friðarher í Norður-
Kóreu, varð þeim ekki kápan úr
því klæðinu í þetta sinn. Auðvit-
að hófu þegnar friðarhöfðingjans
Stalíns, þeir, sem norðan 38.
gráðunnar bjuggu, þegar í stað
heilagt stríð, og það meira að
segja „heilagt friðarstríð“ —
gegn ofbeldi og kúgun“ — „fyrir
friði og frelsi“. — Einu sinni
þótti það góð latína að tala um
þau undur, að sólin hafi staðnað
á miðjum himni yfir Gíbeonsdal,
tunglið yfir Ajalondal, og guð
hafi verið með sínum lýð og
breytt ósigri háns í sigur. Nú á
dögum er slíkt tal bábilja ein og
markleysa. En sjá! — Stalín var
með sínum lýð. Stalín, en ekki
guð, var með Norður-Kóreu-
mönnum. Hans sól og hans tungl
stóð kyrrt í því hinu heilaga stríði
sósíalismans gegn kapitalisman-
um þarna á 38. breiddargráðunni,
og sneri ósigrinum mikla í fræg-
an sigur!
ÞEGAR ÞETTA er ritað, horfir
all óvænlega fyrir innrásarherinn
að sunnan og „westan“ þarna á
Kóreuskaganum. Þegar á á að
herða, reynast kapitalistarnir illa
í heilögu stríði. Alls staðar er „al-
þýðuherinn“ að norðan, eins og
Ríkisútvarpið okkar orðar það á
sinu látlausa og hlutlausa máli,
— í sókn og sigri. Vissulega hafa
öreigar Síalíns í Norður-Kóreu
smíðað sverð sigursins úr plóg-
jámum friðarsóknarinnar, því að
ekki aðeins reka þeir hina blóð-
þyrstu árásarmenn, samlanda
sína á suðurhluta skagans, öfuga
á bak aftur og sækja langt inn í
lönd þeirra, enda reynast þeir
vopnlausir og ráðalausir, þegar til
á að taka, — heldur hrekja þeir
og kapitaiistana að „westan“ á
hæli eins og fífuvettling sé fleygt
af hendi. Og nú hafa 46 ríki, þar
á meðal brezka heimsveldið, skip
að sér undir forustu öryggisráðs
sameinuðu þjóðanna að baki
Bandaríkjamanna og innrásar-
hers Suður-Kóreu og heitið þeim
efnalegri og hernaðarlegri hjálp
og stuðningi, en friðarríki Stalíns
heldur að sér höndum og hamast
aðeins við friðarsóknina og frið-
arávörpin. En sjá: Litla friðsama
alþýðulýðveldið í Norður-Kóreu
—svo vopnlítið og óviðbúið styrj-
öld sem það þó var — stendur
ekki aðeins af sér allar árásir,
heldur hrekur stórveldin og inn-
rásarmennina miskunnarlaust á
bak aftur. Mörg tíðindi hafa
óvænt og stórkostleg gerzt í
hernaðarsögu heimsins frá upp-
hafi, en engin þó óvæntari né
stórkostlegri en þessi. Jafnvel
innrás Pólverja í ríki Hitlers, er
það stóð með mestum blóma, og
árásarstríð Finna á hendur Sov-
étríkjunum hér á dögunum mega
kallast trúleg tíðindi í sambandi
við þessi tákn og stórmerki. En
sjálfsagt verða þau þó ekki
dæmalaus lengur, þegar komm-
únistum hefur unnist tími til að
umrita veraldarsöguna alla í
þessum dúr!
ÞEGAR EG VAR að alast upp
heima í sveit minni, var vinnu
maður um skeið á næsta bæ við
mig, er þótti skreytinn nokkuð
og raupsamur. Einu sinni þegar
húsbónda hans, sem sjálfur var
orðvar maður og óljúgfróður,
þótti skreytni hans og raup ganga
úr hófi fram, varð honum að orði
með mestu hógværð og spekt:
„Ljúg þú, Þórður — eg skal
trúa!“ — Eitthvað svipað mætti
segja við kommúnistana og blöð
þeirra nú, er þeir ætlast til þess
að menn gleypi við kynjasögum
þeirra frá Kóreu — sögunum um
hina óviðbúnu og friðsömu smæl
ingja, sem stóðu upp í hárinu á
stórveldum heimsins og ráku
innrásarheri þeirra, sem undir-
búið höfðu árásina á laun svo ár-
um skipti — af höndum sér og
breyttu sókn þeirra í ósigur og
flótta. — „Ljúgið þið, kommún-
istar. Við skulum trúa!“
FOKDREIFAR
Kiljan ferðast, —
EG SÉ í nýútkomnum Þjóð-
vilja, að Halldór Kiljan hefur
verið í siglingu og ferðast í þetta
sinn um Norðurlönd, en er nú
kominn út hingað til íslands aft-
ur. í samtali við blaðið lætur
hann þess getið, að hann ráðgeri
aðra ferð til írlands, en nefnir
hins vegar ekki, að hann hafi
nokkurn hug á að skreppa á nýj-
an leik austur fyrir járntjaldið nú
um sinn, og mundi hann þó
gjarnan eiga erindi nokkurt við
Jósep vin sinn í Moskvuborg og
ósennilega fúlsa við því fremur
en áður að tefla við þann páfa í
góðu tómi. — Þjóðviljinn vill
ekki heyra lúxusflakk nefnt í
sambandi við hinar tíðu utan-
landsferðir Kiljans, þótt blaðið
noti það orð gjarnan, þegar ferða-
lög annarra manna ber þar á
góma, enda engin nýlunda né
undrunarefni, að kommúnistar
leggja tvenns konar mælikvarða
á alla hluti eftir því, hvort í hlut
á rétttrúaður jábróðir þeirra, eða
venjulegur, óbreyttur borgarr,
sem aldrei hefur séð hinn heilaga,
gerzka anda birtast sér við niður-
dýfingarskírn kommúnismans.
ÞAÐ VAR ANNARS ekki þetta,
sem eg ætlaði að ræða hér um í
sambandi við ferðapistla Kiljans
í Þjóðviljanum, heldur það, að
hann lætur þess þar getið, að af
samanburði við vegi í Skandi-
navíu hafi hann sannfærzt um,
„að íslendingar vita varla, hvað
vegur er. í Noregi eru einhverjar
mestu vegalengdir í Evrópu,
(hvað skáldið á við með þessari
rökvíslegu athugasemd er annars
ekki fyllilega ljóst, en má liggja
hér milli hluta). — „Eg ók þar á
annað þúsund kílómetra án þess
að verða nokkurs staðar var við
holu í vegi. Einkum dáðist eg að
því, hve Norðmenn halda vel við
malarvegum sínum, og þó sýnd-
ust mér þeir hafa miklu lítilfjör-
legri og ómerkilegri verkfæri en
við.“
— en eg flakka.
EKKI SKAL það véfengt, að
vegir hér á íslandi standast illa
samanburð við þjóðvegi í ná-
grannalöndunum, þótt orðalagið
sé auðvitað kiljanskt, taki af skar
ið og kalli alla hluti ýmist hvíta
eða svarta, þótt sannleikurinn
kunni að vera mórauður eða
höttóttur. En því veitti eg þessum
ummælum skáldsins meiri at-
(Framhald á 6. síðu).
SENDIHERRA DANMERKUR, FRÚ BODIL
BEGTRUP, f HEIMSÓKN.
„í einu eru íslenzkar konur á eftir.“
í FYRRI VIKU kom hingað til bæjarins frú Bodil
Begtrup, sendiherra Danmerkur á íslandi, í stutta
heimsókn. Frú Bodil Begtrup er þekkt kona í
heimalandi sínu. Hún hefur unnið mikið og merki-
legt starf í þágu kvenréttindamála og menningar-
mála kvenna almennt. Á þessum sviðum hefur hún
náð miklum árangri og verið viðurkennd bæði í
heimalandi sínu og öðrum löndum, en frúin hefur
einnig unnið mikið á alþjóðlegum vettvan^i. Nú
hefur hún verið gerð að sendiherra lands síns og er
ein af örfáum konum um heim allan, sem hlotið
hefur slíka virðingu. Frú Bodil Begtrup er einnig
einn af fulltrúum lands síns hjá Sameinuðu þjóðun-
um, og situr þar í alþjóðlegu ráði, sem fjallar um
málefni kvenna í hinum ýmsu löndum heims.
I boði kvenfélaganna á Akureyri.
í sambandi við komu sendiherrans hingað, buðu
öll kvenfélög bæjarins henni til kvöldverðar, sem
snæddur var í húsmæðraskólanum. Sátu það hóf
um 40 konur frá hinum ýmsu kvenfélögum. Frú
Gunnhildur Ryel ávarpaði heiðursgestinn, bauð alla
velkomna og stýrði hófinu.
í fróðlegu og greinargóðu erindi, sem frk. Hall-
dóra Bjarnadóttir flutti, þar sem hún gaf yfirlit yfir
félög kvenna í Akureyrarbæ og störf þeirra, kom í
ljós, að kvenfélögin í bænum eru alls 15 að tölu.
Munu margar kvennanna hafa undrast, er þær
heyrðu þessa tölu, því að til sumra þessara félaga
heyrist ekki oft, mörg vinna í kyrrþey, og fæsta
grunar, að svo mörg kvenfélög geti verið í ekki
stærri bæ. En svo mörg eru þau, þegar allt er talið
saman, og sum þessara félaga hafa stafað tugi ára
og unnið merk störf í þágu bæjarfélagsins og þjóð-
arinnar sem heildai'.
Frk. Halldóra kynnti stjórnir kvenfélaganna, sem
þarna voru, en það munu hafa verið 2—3 konur frá
hvex-ju félagi. Frú Bodil Begtrup hélt stutta ræðu
og lýsti ánægju sinni yfir því, að hafa fengið tæki-
fæi'i til að koma hingað norður. Fór hún viðui;kenn-
ingarorðum um störf íslenzkra kvenfélaga og sagði
frá málefnum kvenna í ýmsum löndum, sem frúin
hefur heimsótt. Að lokum flutti Anna S. Snorra-
dóttir stutta ræðu.
„I einu eru íslenzkar konur á eftir“.
Að borðhaldinu loknu var skólinn skoðaður og
síðan var rabbað og sungið. Gekk frú Bodil Begtrup
á milli kvennanna og spjallaði við þær.
Við tókum tal saman, en ekki varð langur tími til
viði-æðna. Eg spurði frúna, hvernig henni fyndist
málefnum ísl. kvenna háttað, miðað við nágranna-
þjóðii'nar.
„íslenzkar konur ei'u á eftir nágrannaþjóðunum
á einu sviði,“ svaraði frúin, „þær eiga engan full-
trúa hjá Sameinuðu þjóðunum. I hinu alþjóðlega
ráði, sem fjallar um málefni kvenna í hinum ýmsu
löndum heims, (Status of Women), eru konur frá
öllum Norðui'löndunum og fjölmörgum öðrum
löndum heims, en sæti íslands er autt. Hér er verk-
efni fyrir ísl. konur að vinna að, því að áreiðanlega
gætu íslenzkar konur lagt eitthvað gott af mörkum,
ef þær ættu þar fulltrúa.“
Því miður vai'ð aldrei tími til raunverulegs við-
tals við sendiherrann, en mér eru þessi orð minnis-
stæð. Hvei's vegna skyldu íslenzkar konur ekki eiga
fulltrúa á þessu þingi? Einhver kann að segja, að
við höfum ekki efni á því, og það er eflaust rétt, svo
langt sem það nær. En er það hin raunverulega
ástæða?
Hér er sannarlega vei-kefni fyrir öll kvenfélög í
landinu.
Meðan frú Bodil Begtrup dvaldi hér nyrðra, en
það voru aðeins fáir dagar, fór hún í Mývatnssveit,
sveitina, sem Norðlendingar sýna af jafnmikilU
hrifningu og gleði og Sunnlendingar sýna Þingvelli.
(Framhald á 7. síðu).