Dagur - 11.07.1951, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 11. júlí 1951
r
D AGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
7
7
Árétting og viðaukar
SAMSTJÓRN OG SAMSTAÐA stærstu og á-
byrgustu stjórnmálaflokkanna í landinu hefur
vissulega mikla kosti — svo mikla kosti, að á við-
sjárverðum og hættulegum tímum kann hún að
vera þjóðarnauðsyn, sem ekki verði umflúin, svo
að því verði bjargað, sem bjargað verður, af reka-
fjörum óstjórnar þeirrar og upplausnar, sem af
því kann að leiða, þegar ábyrgir flokkar gerast
óábyrgir og taka að starfa dyggilega að hruni og
niðurrifi með hinum flokkunum og mönnuiium,
sem vinna trúlega að því að skapa slíkt ástand óg
viðhalda því — ekki af handvömm né óvitahætti,
heldur vitandi vits og í fullu samræmi við upphaf-
legan tilgang sinn og raunverulegt ætlunai-verk.
EN Á HINN BÓGINN hefur slík samstaða
vissulega mikla og margvíslega galla — sánnár-'
lega svo mikils háttar og marga ókosti, áð þeir
verða naumast þolaðir nema af hreinni og brýnni
þjóðarnauðsyn á hinum hættulegustu tímum. Frá
því sjónarmiði geta t. d. umræður og rökræður
á borð við þær, sem tekizt hafa nú síðustu vikurn-
ar milli ráðandi stjórnarflokka í sambandi við
aukakosningarnar í Mýrasýslu, kallazt nauðsyn-
legt og æskilegt uppger til þess að skýra línurnar
milli þeirra tveggja annars svo ólíkú og óskyldu
flokka, sem farið hafa nú um skeið sameiginlega
með stjórn og ábyrgð í þessu landi. Ætla mætti,
að rökræður þær, sem tekizt hafa af þessu tilefni,
hefðu fyrst og fremst snúizt um ólíkan vanda og
viðhorf flokkanna til dægurmálanna og ági-eining
líðandi stundar. En svo ólíklega og kynlega hefur
þó til tekizt, að aðalmálgagn Sjálfstæðisflokksins,
Morgunblaðið, hefur tekið upp hanzkann á þeim
vettvangi, sem menn hefðu þó að óreyndu sízt
vænzt, og einna óvænlegastur og óbermilegastur
hlaut þó að sýnast til framdráttar flokknum og
blaðinu, sem að honum stendur.
MORGUNBLAÐIÐ hefur sem sé beint umræð-
unum í sambandi við þessar aukakosningar að
fjármálaástandinu í landinu, við hverja þar sé
helzt um að sakast, og jafnvel reynzt svo ófyrir-
leitið og klárvígt að fitja í því sambandi upp á
samanburði á fjármálastjóm Reykjavíkurbæjar
annars vegar og ríkisins hins vegar, og spyr með
miklu yfirlæti, hvernig standi á þeim „mikla mis-
mun“, sem sé á þessu tvennu! Og blaðinu finnst
ástæðan auðsæ. í Reykjavík fer Sjálfstæðis-
flokkurinn einn með völd. Hann þarf ekki að
semja til hægri né vinstri um fjármálastefnuna“.
Er svo að skilja á blaðinu, að allt annað og miklu
verra hafi verið uppi á teningnum, þegar til fjár-
málastjórnar á ríkisbúinu sjálfu hafi komið.
ÞVÍ SKAL HÉR að mestu sleppt — þótt vissu-
lega sé það býsna markvert íhugunarefni út af
fyrir sig — að gera hæfilegan samanburð á fjár-
málastjórn íhaldsins og fjárhagsafkomu höfuð-
staðarins sér á parti við ríkisbúskapinn í heild á
hinu leitinu. Sá kapítuli er svo merkilegur og *lær-
dómsríkur, að hann verður að skrá út af fyrir sig.
En í sem skemmstu máli er óhætt að segja það,
að sízt getur hann orðið íhaldinu til framdi’óttar
né vegsauka, heldur vissulega hið gagnstæða. En
á hitt er rétt að minna í þessu sambandi, að allt
fram til þess tíma, að núverandi ríkisstjórn tók við
völdum, hafði Sjálfstæðisflokk-
urinn átt íjármálaráðherrann og
ráðið úrslitum um fjármála-
stjórnina alla í hvorki meira né
minna en ellefu ár óslitið. Á
þessu tímabili höfðu rekstrarút-
gjöld ríkisins meira en sautján-
faldazt, en skattar og tollar fjór-
faldazt. Loks höfðu ríkisskuld-
irnar sexfaldazt í fjárstjórnartíð
Sjálfstæðisflokksins, þegar tekið
er tillit til gengisbreytingarinnar,
sem orðið hafði á sama tima. Af
litlu virðist því hér að státa!
SJÁLFSTÆÐISFLOKKUR-
INN tók við hagstæðum verzlun-
arjöfnuði og ríkti hér á mestu
fjárhagslegum uppgangstímum,
sem komið hafa yfir þetta þjóðfé-
lag. Hann skildi hins vegar svo
við fjárhagsstjórnina, að stór-
kostlegur halli var á verzlunar-
jöfnuðinum, og þjóðin lifði að
verulegu leyti á erlendu gjafafé í
fyrsta sinn í sögu sinni. Og þann-
ig skildu þessir „ábyrgu fjár-
málmenn" við útflutningsat-
vinnuvegina, að ekkert annað en
stórfelld gengislækkun dugði
þeim til bjargar. Slæmu árferði
var sízt um að kenna, heldur
sneri léleg fjármálaforusta miklu
góðæri í illæi’i og lítt viðráðan-
lega fjárhagsörðugleika. Það er
fyrst með tilkomu nýs fjármála-
ráðherra, að blaðinu hefur verið
snúið rækilega við að þessu leyti.
Nú er eftir að sjá, hversu trúir og
einhuga þessir herrar reynast
kjörorðum sínum og fyrirheitum
undir nýrri, ábyrgri og ötulli for-
ustu á þessu sviði.
FOKDREIFAR
Blaðinu hefur borizt eftirfar-
andi pistill frá gömlum og þaul-
reyndum skipstjóra og vöskum
sjóvíking, er þó vill ekki láta
nafns síns getið. En þessa hug-
leiðing sína nefnir hann:
Ferð til Keflavíkur með Drang
ÞAÐ VAR BJARTUR og fag-
ur júnídagur, að vísu var það síð-
asti dagur' mánaðarins.
Eg hafði lengi hugsað um að
fara einhvern smátúr með Drang,
bara til að sjá gamla og góða út-
verði Eyjafjarðar, sem ætíð eru
viðbúnir að vísa sjófarendum
leiðina um fjörðinn. Þessir vinir
mínir eru Olafsfjarðarmúli og
Gjögurin. Þeir höfðu svo oft bent
mér leiðina til Eyjafjarðar, þó
verið væri nokkuð langt í burtu.
Oft ætlaði eg að fara, en ætíð
var eitthvað, sem aftraði, annað
hvort ekki nógu gott skyggni, eða
veður ekki hagstætt. En svo kom
stundin. Slysavarnarfél. kvenna
Akureyri hafði ráðizt í það mann
úðarverk að reisa skipbrots-
mannaskýli í Keflavík, austan
Eyjafjarðar. Fyrir nokkru hafði
Drangur flutt allan efnivið til
hússins austur þangað, en nú var
ákveðið, að Drangur færi með
stóran starfsmannahóp til að
reisa skýlið, því skipstjórinn taldi
veðurhorfur mjög góðar og að
sjór væri kyrr.
Eg Ieit því svo á, að með þess-
ari ferð skyldi eg fara, því að það
hlyti að hafa góð áhrif á mig, því
að mér var það fyrir fram ljóst,
að sérstaklega allar slysavarnar-
fél.-konurnar og starfslið þeirra
myndu óska þess heitt og inni-
lega, að túrinn gengi sem allra
bezt, enda reyndist svo. Það var
lagt af stað héðan kl. um það bil
5 e. m. og var allt komið í land í
Keflavík kl. 10 e. m. án þess að
nokkur maður vöknaði í fót. Það
var þó ekki svo lítið, sem þurfti
að flytja í land af alls konar tagi,
t. d. var allt starfsliðið um 40
manns og svo eins og gengur
vistir, tjöld og nauðsynlegan út-
búnað í skýlið og margt fleira.
Það leyndi sér heldur ekki, að
þarna var samstilltur áhugi hjá
öllum, að láta verkið ganga sem
bezt, og ekki má gleyma því, að
skipstjórinn Guðbjartui' Snæ-
björnsson létti uppskipunina eins
og hægt var, með því að hafa
róðurinn sem stytztan og láta
skipið liggja svo nærri sem mátti.
Til uppskipunar voru notaðir 2
léttbátar og var það auðvitað
lang-heppilegast, því að lending
í Keflavík er langt frá því að
vera góð, eintómt stórgrýti, svo
að það er betra, að sjór sé kyrr,
ef vel á að takast með upp- og
framskipun á fólki og varningi
á svona stöðum.
Það er mikið, hvað sumt fólk,
þó einkum konur, leggur á sig
fyrir ýms menningar og mann-
úðarmál. Það er mikið átak fyrir
fámennan hóp kvenna hér á
Akureyri að ráðast í að reisa
fulkomið skipbrotsmannaskýli í
Keflavík. Það hlýtur að kosta
mikla vinnu og margvislega fyrir
höfn, að hrinda svona verki í
framkvæmd, og fullyrða má, að
þjóðin stendur í mikilli þakkar-
skuld við það fólk, semaðþessum
málum stendur og við þau vinn-
ur, en einkum þó við þá, sem for-
ustuna hafa. Þetta fólk er ekki
að vinna fyrir peningum sér til
handa. Það vinnur í nafni mann-
úðar og mannkærleika.
í þessari ferð voru átta slysa-
varnarfélags-konur, þeirra á
meðal formaðurinn, frk. Sesselja
Eldjárn. Þær tóku virkan þátt í
húsbyggingunni með karlmönn-
unum og báru jafnvel möl á bak-
inu í pokum neðan frá sjó, og
var þó upp brattan bakka að fara
ca. 400—500 metra leið. Með upp-
og ,framskipun stóð vinnan lát-
laust fyrir karla og konur í 18
klst. eða frá kl. 9 e. m. á laugard.
til kl. 3 e. m. á sunnudag.
Eg bið góðan Guð að blessa
störf þessa fólks í nútíð og fram-
tíð, sem leggja svona hart að sér
til að vernda líf og limi sjómanns
ins.
Að lokinni húsbyggingunni var
haldin vígsluathöfn.
Þar talaði ungur guðfræðinemi
sem fenginn var með í ferðina
til að framkvæma vígsluna.
Heyrði eg konur tala um, að ræða
hans hefði verið mjög góð. Að
síðustu var staðurinn og skýlið
kvatt með skipsflautunni, þegar
lagt var af stað heim, en heim var
komið kl. 7.30 á sunnudagskvöld.
Þakka eg svo hjartanlega fyrir
ferðina, sem mér þótti mjög
skemmtileg, og hlýju handtökin
ykkar. — Lifið heil!
J.
Undirföt
Náttkjólar
Nærföt
Brjóstahaldarar
Sokkabandabelti
Sokkabönd
Vefnaðarvörudeild.
Kaffi og sætabrauð
seint og snemma
Það er haft fyrir satt, að íslendingar séu gestrisin
ijóð, og alveg sérstaklega er íslenzkt sveitafólk
annálað fyrir gestrisni og góðar móttökur á ferða-
lögum, hvernig sem á stendur og hvenær sem þeir
berja að dyrum. Það verður ekki annað sagt, en að
það sé góður vttnisburður um hvern sem er, þegar
sagt er, að hann eða hún sé gestrisin. En það er líka
hægt að fara of langt — skjóta yfir markið — og
það er hægt að haga gestrisninni á marga og mis-
munandi vegu.
Of mikið af kaffi og kökum. . -
Eina hlið á þessu máli vil eg minnast á lítillega,
en það er kaffi og sætabrauðið, sem boi'ið er á borð
seint og snemma, þegar gsti ber að garði. Þetta er
algengast í sveitinni, en þar er víða sá siður, að
bera kaffi og ótal kökutegundir á borð, strax og
gesturinn er genginn í bæinn. Sums staðar kveður
svo ramt að þessu, að það er alveg sama á hvaða
tíma dags er, jafnvel þótt heimafólk sé í sama
mund að snæða hádegisverð eða gæða sér á góm-
sætu berjaskyri eða hræring og slátri að kvöldinu.
Málefni húsfreyjanna.
Þetta er málefni, sem húsfreyjur í sveit og við
sjó ættu að taka til athugunar. Þær eiga ekki að
koma gesti og gangandi upp á það, að þeir geti
hvenær sem er komið og fengið kaffi og kökur, og
áreiðanlega mun mörgum ferðalanginum greiði
gerður með því að haga þessu öðruvísi.
Hugsum okkur að gesti beri að garði fyrir há-'
dégið .Er þá ekki lang eðlilegast og ærin gestrisni
að spyrja: „Get eg boðið ykkur nokkra hressingu
núna, eða viljið þið bíða, þar til heimafólkið mat-
ast?“
Fæstir munu kæra sig um kaffi og kökur rétt
fyrir hádegismatinn, en þyrstur ferðalangur mun
e. t. v. biðja um glas af vatni eða mjólk í mesta lagi.
En nú finnst húsfreyjunni hún vera í miklum
vanda stödd, því að hún hafi ætlað að hafa soðinn
fisk og rabarbaragraut, og það geti hún ekki boðið
gestunum. Þetta er mikill misskilningui', sem þarf
að uppræta. Það er hægt að gefa gestkomandi ná-
kvæmlega sama matinn og heimafólkið borðar.
Öðru máli gegnir, ef boðið er sérstaklega til hádeg-
is- eða kvöldverðar. Þá reynir húsfreyjan að bera
fram eitthvað sérstaklega gott, nema hún hafi tekið
það fram, þegar hún bauð, að um hversdagsmál-
tíð væri að ræða. Fólk í kaupstöðum borðar áreið-
anlega álíka oft „hversdagsmat“ og fólk í sveit, og
það er algerlega ástæðulaust að gefa ferðalöngum
annað en einmitt það, sem á boðstólnum er hverju
sinnió. Flestum er svo farið ,að eþim fellur miklu
betur, að ekki sé ofmikið fyrir þeim haft, og vanlíð-
an er því samfara að finna, að maður hefur valdið
húhfreyjunni óþægindum og fyrirhöfn með komu
sinni.
Með því að taka á móti ferðalöngum á einfaldan
en alúðlegan hátt, og bjóða þeim það, sem á borðum
ef, sparar húsfreyjan sér mikla fyrirhöfn .og einnig
peninga, því að það er dýrt að baka góðar kökur,
og um leið gerir hún þeim, sem gestkomandi eru,
hinn mesta greiða. Að sjálfsögðu er um margar
undantekningar að ræða í þessu máli eins og flest-
um öðrum. T. d. mun uallar húsfreyjur, hvort
heldur eru í sveit eða bæ, bera fram það bezta, er
góðvin ber að garði eftir langa útivist. En það má
vel gera mun á slíkum gestum og „venjulegu“ ferða
fólki ,sem stöðugt leitar heim til bæjar á sumar-
ferðalögum. Við getum haldið áfram að vera gest-
risin þótt við látum kaffið og kökurnar víkja fyrir
hversdagsmatnum, og kökutegimdunum getum við
áreiðanlega fækkað að skaðlausu.
RÉTTUR VIKUNNAR. (Kakó-síróp).
V2 bolli kakó. — IV2 bolli sykur. — 1 bolli vatn. —
1 tesk. vanilludropar. — V2 tesk. salt. — Öllu bland-
að saman í potti og soðið í 3 mín. 2 matskeiðar af
sírópinu eru hrærðar eða hrisstar saman við eitt
glas af mjólk. — Ágætur drykkur, svalandi og
bragðgóður, sem hægt er að grípa til, til tilbreytni,
bæði handa ungum og gömlum.