Dagur - 05.12.1951, Blaðsíða 6

6
D A G U R
Miðvikudaginn 5. desember 1951
D AGUR
Ritstjóri: IIAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
myrkraklefa þröngrar flokkshyggju
ag hvorki vilja né geta brotið mál
til mergjar sjálfir. Vonandi ristir
lýSræðis- og frelsistal mikils
meirihluta Sjálfstæðismanna dýpra
en samþykkt þessi og þær útlegg-
ingar textans, sem síðan hafa birzt
i blöðum flokksins.
FOKDREIFAR
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
„Það er alkunn staðreynd . .
MORGUNBLAÐIÐ skýrir svo frá, að fyrir
nokltrum dögum hafi verið haldinn fundur í lands-
málafélaginu Verði í Reykjavík og þar m. a. flutt
ræða um skattamál. Er ræðan birt til leiðsögu fyrir
landslýðinn. Skattamál eru ofarlega á baugi, sem
vonlegt er. Skattar eru hér orðnir háir og reynast
nú tilfinnanlegri en oft áður. Margir tala þannig
og skrifa, að skattpíning sé meiri hér en í öðrum
löndum. Slíkt verður að teljast mjög vafasamt, og
fullvíst, að í sumum nálægum löndum er mönn-
um ætlaður minni skerfur tekna sinna til lífsbrauðs
en hér tíðkast. En skynsamlegar umræður um
skattamál okkar og skattheimtukerfi allt eru eigi
að síður nauðsynlegar og efalaust, að aðkallandi
er að taka kerfið allt til endurskoðunar. Ýmis-
legt er og rétt athugað í ræðunni í Sjálfstæðig-
húsinu, en hún verður ekki gerð að umtalsefni hér
í heild, heldur aðeins bent á eitt atriði, sem nú er
orðið mjög áberandi í málflutningi nokkurs hluta
Sjálfstæðisflokksins.
SÍÐASTA ÞING ungra Sjálfstæðismanna var
haldið hér á Akureyri, undir leiðsögu manns, sem
fyrir ranglátt og heimskulegt kosningaskipulag sit-
ur nú sem 2. þingmaður Eyfirðinga á Alþingi. Þing
þetta gerði samþykkt um skattamál samvinnufé-
laga. I samþykkt þeirri fólst krafa um að lagður
yrði tvöfaldur skattur á félagsmannaviðskipti kaup-
félaganna og þannig sköpuö aðstaða gagnvart kaup-
félögunum, sem væri einsdæmi í V.-Evrópu. Það
var einstaklega smekklegt og vel til fundið, að gera
slíka samþykkt hér í Eyjafirði, og sýnir tiltækið
mætavel hug forustumanna þinghalds þessa til
samvinnumála. Enginn rökstuðningur, sem því nafni
getur kallazt, fylgdi kröfu þessari, enda munu fæst-
ir þeirra, sem samþykktina gerðu, hafa aðra fræðslu
um þessi mál en greinar Mbl. og Isafoldar, þótt
forsprakkarnir viti e. t. v. betur. En svo gerist það
í skattamálaræðunni í Sjálfstæðishúsinu, að þessi
samþykkt er gripin á lofti og henni hampað sem
væri hún einhver skerfur til skynsamlegra umræðna
um skattamál. Vitnað er til kröfu unglinganna og
látið skína í, að þar með sé það mál sannað, og
réttmætt sé að tví-skattleggja samvinnumenn í land-
inu. Þessi aðferð í áróðri, að vitna til eigin um-
mæla og fullyrðinga til sönnunar í málflutningi,
er ekki upp fundin í Sjálfstæðishúsinu. Aðrir meist-
arar hafa þar um fjallað. Þeir, sem gera sér það
til fróðleiks að hlýða á fréttasendingar Moskvu-
útvarpsins á erlendum tungumálum, kannast við
orðatiltækið: „Það er alkunn staðreynd.“ Og svo
kemur fullyrðing um eitthvert atriði alþjóðasam-
skiptanna út frá sjónarhóli réttlínu-kommúnista.
En gallinn er bara sá, að það er ekki „alkunn stað-
reynd“ í augum manna, sem hafa tækifæri til þess
að fylgjast með atburðum alþjóðastjórnmálanna,
og því blekkir þessi aðferð fáa Vesturlandabúa,
þótt hún gefist sennilega mjög vel í myrkvaheim-
um fáfræðinnar austan járntjaldsins. Þótt flokks-
þing ungra Sjálfstæðismanna geri vanhugsaða sam-
þykkt í skattamálum, öðlast hún ekki nein rök,
þótt nafn höfundanna sé nefnt, og það er ekki
hægt í lýðfrjálsu landi að bjóða upp á þann mál-
flutning, að gildi svona samþykkta sé þegar „al-
kunn staðreynd“. Þetta er aðeins hægt að gera
með árangri þar, sem menn eru lokaðir inni í
Á 1. desember að gleymast?
Hannes J. Magnússon skólastj.
skrifar blaðinu:
„FYRSTI desember hefur vér-
ið hátíðisdagur þjóðarinnar í 33
ár. Nokkuð hefur borið á því á
seinni árum, að þessi dagur sé að
hyljast gleymsku. Hingað til hef-
ur dagurinn verið almennur frí-
dagur, bæði í skólum og á vinnu-
stöðum, og útvarpið hefur heigað
honum dagskrá sína að meira eða
minna leyti og minnzt fullveldis-
ins, oft mjög vel og virðulega.
Nokkuð hefur þó jafnan borið á
því, að einn sérstakur hópur
manna hafi leitast við að helga
Sér daginn sérstaklega, og á eg
þar við stúdentana, en þrátt fyrir
það hefur dagurinn þó verið dag-
ur þjóðarinnar. Fánar hafa hvar-
vétna verið dregnir að hún, og
víða hefur verið gengist fyrir
samkomum að minnast fullveld-
isins.
Að morgni hins 1. desember
síðastl. gekk eg niður í bæinn
skömmu fyrir hádegið. Sá eg þá,
að allar búðir voru opnar, og at-
hafnalíf allt í fullum gangi, eins
og aðra virka daga. Hvergi sá eg
þá faná á stöng niðri í bænum, en
eitthvað voru þeir að smátínast
tíþp gftjr hgdegið, og voru þó
margar stengur auðar. Og búðum
mun hafa verið lokað um hádegi.
Þegar eg kom heim, skrúfaði
eg frá útvarpinu og bjóst við að
heyra þár íslenzk ættjarðarlög,
eða einhverja aðra þjóðlega tón-
list. Kannske eitthvert ávarp til
þjóðarinnar frá hærri stöðum. —
Nei — hádegisútvarpið byrjaði á
sænskum stúdentasöngvum. Svo
kóm að vísu íslenzkur söngur, en
þar var viðlagið þetta: „Drekktu
fng heldur í hel“. Þetta var boð-
skapur útvarpsins til þjóðarinnar
þennan dag. Einn mesta merkis-
dag íslenzku þjóðarinanr.
Eg geri nú reyndar fastlega ráð
fyrir því, að enginn taki söng-
teksta sem beina ráðleggingu. En
smekklegt útvarpsefni getur
þetta naumast talizt. Þegar eg
skrúfaði svo frá kvöldútvai'pinu
bjóst eg enn við að fá að heyra
eitthvað ,sem minnt gæti á ís-
lenzkan þjóðminningardag, en
svo var þó ekki. Aftur komu
sænskir stúdentasöngvar — og
aftur komu drykkjuvísur. Og
ekkert ættjarðarlag heyrði eg í
útvarpinu þennan dag. Er það
ekki heldur mikil sparsemi á
þjóðrækninni?
Kvöldskráin var helguð Stú-
dentafélagi Reykjavíkur. Og mun
þetta vera í fyrsta skipti, sem
útvarpið minnist ekki fullveldis-
ins þennan dag. Nú er spurning-
in: Á að þurrka 1. desember út,
sem þjóðlegan minningardag eins
hins mei'kasta atburðar í sögu
þjóðarinnar? Á hann að vera
dagur þjóðarinnar, eða á hann að
vera dagur stúdentanna? Því þá
ekki að breyta nafni hans og
kalla hann stúdentadag, og
gleyma því, sem gerðist hér 1.
desember 1918?“
Þess skal þó getið, sem gert er.
Enn segir í bréfi Hannesar:
„MENNTASKÓLINN á Akur-
eyri minntist þó fullveldisins á
mjög myndarlegan og virðulegan
hátt að kvöldi hins 30. nóvember
með hátíðlegri samkomu fyrir
nemendur, kennara og gesti. —
Nemendur í 6. bekk höfðu undir-
búið samkomu þessa, sem hófst
með kaffidrykkju í hinum glæsi-
lega borðsal nýju heimavistar-
innar. Námsmeyjar höfðu bakað
sjálfar allt brauð og námssveinar
stóðu gestum fyrir beina. Salur-
inn var mjög skreyttur, svo og
skólinn. Samkomunni stjórnaði
ein af námsmeyjum 6. bekkjar,
Erna Hermannsdóttir frá Seyð-
isfirði, og gerði hún það vel og
frjálsmannlega. Bauð hún gesti
velkomna og tilkynnti tilhögun
samkomunnar. Baldur Ragnars-
son frá Eskifirði flutti snjalla
fullveldisræðu, þar sem hann
rakti frelsisbaráttu þjóðarinnar í
stórum dráttum. Gunnar Bald-
vinsson á Akureyri las upp úr
Hugvekju til íslendinga eftir Jón
Sigurðsson. Hrefna Hannesdóttir
ias tvö kvæði og skólakórinn
söng nokkur lög undir stjórn
Björgvins Guðmundssonar. Þótti
mönnum það helzt að þeim söng
að lögin vera of fá, því að þarna
Kristinn Guðmundsson og settur
skólameistari, Brynleifur Tobi-
komu fram ágætar og vel æfðar
raddir. Auk þess töluðu þeir dr.
asson. Að lokinni þessari sam-
komu var haldið niður í skóla og
þar dansað af hóflegri gleði. —
Samkoma þessi var öll hin virðu-
legasta, eins og vera bei'. Er það
vel, að skólaæskan haldi full
veldissigri þjóðarinnar á lofti.“
Nýstárlegar „barnabækur".
f lok bréfs Hannesar J. Magn
ússonar segir:
„FYRIR NOKKRU skýrði
dagblaðið Tíminn, og væntanlega
fleiri blöð, frá útgáfu bókaútgáf
unnar „Helgafell“ þetta ár og
nefnir þar ýmsar merkar bækur,
en svo kemur kafli með yfir-
skriftinni Barnabækur, og segir
þar svo:
„Piltur og stúlka er komin út
sem barnabók (auðkennt hér)
með teikningum eftir Halldór
Pétursson. Er það upphaf að
flokki barnabóka og verður
næsta bókin Upp við fossa o. s.
frv.....“
Um Pilt og stúlku er það að
segja, að eg hygg að höfundinum
hafi aldrei dottið í hug að skrifa
hana fyrir börn. Enda þótt ein
staka kaflar hennar, einkum
byrjunin, geti hentað sem lesefni
fyrir börn, er hún þó fyrst og
fremst rómantísk ástarsaga
skrifuð fyrir fullorðið fólk, hugs-
uð fyrir það, og er hvorki að máli
hugsun né efni fyrir börn. Með
hina bókina er þó enn furðulegra
að gefa út „sem barnabók". Hún
hlaut á sínum tima míkla gagn-
rýni og harða ádeilu fyrir ber
sögli í ástamálum. Og þótt þar
væri margt sagt af óþarflega
mikilli tilfinningasemi, er saga
þessi þó fjarri því að vera heppi-
legt lesefni fyrir börn. Og ef þetta
er rétt hermt í Tímanum, má fara
að búast við ýmsu er gefið verð-
ui' út „sem barnabók". Það
breytir litlu, þótt í bókum þess
um séu myndir eftir hinn ágæta
listamann. Það gerir bækurnar að
vísu aðgengilegri, en efnið verð
ur ekkert frekar við hæfi barna
Ekki veit eg ,hvers vegna for
lagið gengui' inn á þessa braut
nema ef það væri til að víkka
markaðinn, en það mun ekki
auka á traust neinnar bókaútgáfu
að ganga inn á slíkar brautir."
Kartöflusala og kartöfluverð.
Húsmóðir skrifar blaðinu:
„EG HEF veitt því athygli, að
sums staðar þar, sem kartöflur
eru seldar, eru þær harla mis
(Framhald á 11. síðu).

Jólaföt á yngsta fólkið
Ef sauma á
eitthvað af föt-
um til jólanna,
þykir flestum
húsfreyjum gott
að koma því frá
sem fyrst, eða
áður en mesta
annríkið byrjar.
Hér er laglegur
kjóll handa litlu
stúlkpnni og leik
föt handa litla
bróður. Pilsið er
rykkt, og að aft-
an er kjóllinn
hnepptur niður
berustykkið.
—- Leikfötin,
sem að sjálf-
sögðu má nota
bæði handa
drengjum og
stúlkum, eru
sniðin út í eitt
og ákaflega fljót
saumuð. 1 slíkan
fatnað er bezt að
nota efni, sem fara vel í þvotti og létt er að strjúka.
Nú er úr nógu að velja, en kannske ?r lflta til gam-
all sumarkjóll af mömmu, sem hægt er að sauma
upp úr og spara þannig kaupin?
GOTTRAÐ.
Ungbarnaskyrtur, hosur og annað þess háttar,
sem er úr fínni ull, og sem þai'f að þvó' svo að segja
daglega, vill oft hlaupa illilega við þvottinn og verða
ónothæft eftir skamman tíma. Ráð við þessu er að
hella sjóðandi vatni á flíkina, þegár hún er nýprjón-
uð og áður en farið er að nota hana. Vatnið þarf að
vera alveg sjóðandi. Eftir þetta er flíkin notuð og
ovegin á venjulegan hátt, en hún mun hvorki
hlaupa né hnökra sé þannig farið með hana nýja.
RÁÐ VIÐ BÍLVEIKI.
Bílveiki er leiður og þreytandi kvilli, sem þjáir
marga. Kunningjakona mín sagði mér fi'á því á
dögunum, að hún þekkti ráð við veikinni, sem
mörgum hefði reynzt ágætlega, en það er drekka 2
3 vatnsglös af volgu vatni (líkamshita) rétt áður
en lagt er af stað í fex'ðina. Ekki veit eg, hvort ráð
þtta er óbi'igðult, en hún sagði margar sögur mál-
inu til stuðnings. Það kostar lítið að reyna ,og
margir rnunu vilja losna við veikina.
ELDHÚSIÐ.
ítalskt fiskgratin.
2 bóllar fisk-afgangur (soðinn). — 3 bollar soðn-
ar makkarónur. — 3 matsk. smjörlíki. — 5 matsk.
rifinn ostur. — 2 matsk. hveiti. — 2 matsk. tómat-
sosa. — 2 dl. rjómi eða góð mjólk. — 1 eggjarauða.
Fiskinum og makkai'ónunum er komið fyi'ir í
eldföstu móti og inn á milli eru settir smábitar af
smjörlíki (1 matsk.) og helmingurinn af rifna ost-
inum. Þá er löguð sósa úr hveitinu og því sem eftir
er af smjörinu þynnt með mjólkinni og tómatsós-
unni. Eggjarauðan er hrærð saman við og sósan
krydduð með salti og pipar eftir smekk. Kellt yfir
fiskinn, og rifnum osti stróð yfir. Bakað í ofni 25—
30 mínútur.
Súkkulaðikaka með appelsínúkremi.
2 egg. — 2 matsk. brætt smjörlíki. — 1 kaffibolli
sykur. — 1 kaffibolli hafragrjón. — Vz kaffibolli
hveiti. — 3 matsk. mjólk. — 2 matsk. kakó. — 1 te-
sk. gerduft.
Eggin eru þeytt með sykrinum og mjólkinni
■ (Fi'amhald á 11. síðu).