Dagur - 15.12.1951, Blaðsíða 8

8
Baguk
Laugardaginn 15. desember 1951
FRÁ BÓKAM&RKADINUM
Öldin olckar - 2. bindi
yfirlitsritsins um minnisverð tíðindi 20. aldar
komin út lijá Iðunnar-forlaginu í Reykjavík
Fyrra bindi þessa mikla ritverks kom út fyrir jólin í fyrra, en
seldist þá upp á óvenjulega stuttum tíma, og fengu miklu fserri en
vildu. — Nú er síðara bindið komið á markaðinn, og má gera ráð
fyrir því, að enn muni fara á sömu leið.
Jón Björnsson: „Valtýr á
j grænni treyju“. Skáldsaga.
Bókaútgáfan Norðri. —
Prentverk Odds Björns-
sonar 1951.
Jón Björnsson hefur verið
mikilvirkur rithöfundur síðan
hann kom fyrst fram á sjónar-
sviðið og hefur skrifað 1—2 bæk-
ur á ári, ýmist á íslenzku eða
dönsku. í þessari síðustu skáld-
sögu tekur hann sér fyrir hendur
að blása lífi í gamla morðsögu
austan af Héraði og þjóðsöguna,
sem spannst af viðskiptum yfir-
valdanna við Valtý bónda á Eyj-
ólfsstöðum. Höf. tekst ágætlega
að gera umgerð sögunnar sjálfr-
ar eftirminnilega og líklega. —
Hann lýsir siðspillingu kónglegra
embættismanna, fáfræði og und-
irgefni þorra almennings, for-
myrkvuðu andrúmslofti á einhv.
mestu niðurlægingartíð landsins.
Innan i þessa umgjörí fellir hann
söguna um réttarmorðið á stór-
bóndanum á Eyjólfsstöðum og
aðdraganda þess og gerir það yf-
irleitt mjög haglega. Persónulýs-
ingar eru lifandi, t. d. Valtýr
bóndi, Valtýr yngri, Ingibjörg
húsfreyja, monsjör Hjörtur og
síðast en ekki sízt Jón Arngeirs-
son sýslumaður á Egilsstöðum,
og leggur höf. einna mesta rækt
við þessa persónu og gerir hana
ljóslifandi fyrir sjónum lesenda.
Atburðarásin er hröð og sagan
víða mjög „spennandi“, t. d. lýs-
ing flóttatilraunarinnar o. fl. En
sums staðar verða atburðirnir þó
með ólíkindablæ, t. d. þegr höf.
tekur bókstaflega frásögn þjóð-
sögunnar um blóðdropana, sem
féllu í höfuð hins rétta morð-
ingja úr visnaðri hendi Valtýs
bónda í bæjardyrunum á Egils-
stöðum. Annars er auðfundið að
Jón Björnsson kann að segja
sögu og að hann hefur sögu að
segja .Þrátt fyrir nokkra galla og
fremur rislágan stíl, heldur hann
athygli lesandans óskiptri frá
byrjun til enda. Þessi bók er því
líklegt til að verða vinsæl í land-
inu. Slíkt söguefni hefur að-
dráttarafl. Bókin er mjög snotur-
lega útgefin af Norðra.
Ásgeir Jónsson frá Gott-
orp: Samskipti rnanns og
hests. Bókaútgáfan Norðri,
Akureyri 1951.
Hálfáttræður að aldri sendir
hinn vinsæli höf. bókanna um
„Horfna góðhesta“ frá sér snotra,
litla bók um „samskipti manns og
hests“ og segir þar á sínu lát-
lausa og stílhreina máli frá
mönnum og hestum, þ. á. m. frá
kunnurri hestamönnum, frá
reynslu sinni og þekkingu á með-
ferð hesta og frá mörgu fleiru,
sem fróðlegt og skemmtilegt er að
lesa, bæði fyrir þá, sem eru svo
lánssamir, að geta kallað sig
hestamenn, og okkur hina, sem
verðum að láta okkur nægja að
vera það í huganum. Þeir, sem
hafa lesið „Horfna góðhesta11 láta
þessa bók ekki fara frm hjá sér.
Séra Sigurður Einarsson:
íslenzkir bændahöfðingjar;
Bókaforlag Pálma H. Jóns-
sonar 1951.
í þessari stóru og veglegu bók
eru 25 kaflar, þar sem greint er
frá þjóðkunnum samtíðarmönn-
um í bændastétt, lýst ættum
þeirra, ævi og starfi, brugðið upp
mynd af heimilum og sveitum,
getið áfreka á sviði verklegra
framkvæmda og andlegra mál-
efna. Flestar greinarnar munu
byggðar á persónulegum kynnum
höf. af mönnum þeim, er hann
lýsir, en þó stuðzt við heimild-
ir, stundum ritaðar af viðkom-
andi mönnum sjálfum. Gott sýn-
ishorn þessara frásagna er fyrsti
kafli bókarinnar, um Yztafells-
feðga, Sigurð Jónsson ráðherra
og Jón bónda son hans. Þar er á
mjög eftiminnilegan hátt lýst
stórbrotnu fólki og menningar-
brag á þingeysku heimili. Það er
ekki að undra þótt vel gerðir ein-
staklingar þroskuðust í slíku
umhverfi! Þessi frásögn opnar
sýn til uppeldishátta í svéitum á
fyrri tíð og er í sénn fróðleg og
lærdómsrík fyrii- þá, sem lifa á
þeirri miklu skólaöld, sem nú
ríkii', og þekkja ekki annað um-
hverfi. Þannig eru þessar greinar
flestar, að þær eru í senn
skemmtun og fróðleikur — og
jafnframt verðskulduð viður-
kenning á höfðinglegu lífi og
starfi ágætra íslenzkra bænda.
Slíka búandmenn má oft sjá á
íslandi og oftar en í öðrum lönd-
um að því er manni virðizt. Af
öðrum köflum, sem minnisstæðir
verða, má nefna Magnús á Hall-
dórsstöðum, Kristleif á Stóra-
Kroppi, Jóp á Laxamývi, Ágúst í
Birtingaholti o. m. fl. líöf. er
snjall rithöfundur og rísa lýsing-
ar hans víða hátt. Þessi bók
geymir mikinn fróðleik um sam-
tíðina og nánustu fortíð. Hún á
skilið að heita merkisrit.
„SnæfelF4 sækir
jólaávextina
M.s. Snæfell fer héðan á morg-
un áleiðis til Reykjavíkur og
mun skipið flytja jólaávextina
hingað norður, en þeir eru í
„Arnarfelli“, sem er á leið til
landsins frá Spáni og er væntan-
legt til Reykjavíkui' 19. þ. m. —
Væntanlega kemur „Snæfell"
hingað aftur 21. eða 22. þ. m. og
er eins og fyrrum, að ávextirnir
eru seint á ferðinni og vafasamt
að þeir nái til allra landsmanna
fyrir jól.
Hjúskapur. í dag (laugar-
dag) verða gefin saman í hjóna-
band í Reykjavík ungfrú Anna
Jónasdóttur og Heimir Áskels-
son B.A. (Snörrasonar tón-
skálds). Heimili þeirra er á Rán-
argötu 22, Reykjavík.
Lokun sölubúða. Verzlanir
verða opnar til kl. 10 e. h. næstk.
þriðjudag.
„Hreimur fossins
hljóðnar“
Ný bók í þýðingu Konráðs.
Meðal þeirra bóka, sem undan-
farna vetur hafa komið á mark-
aðinn, hefur ein að jafnaði verið
þýdd af Konráð Vilhjálmssyni, —
og svo er enn. Allir lesendur
skemmtisagna kannast við Dag í
Bjarnardal, Glitra daggir, grær
fold, Jónsvökudraumur, Á kon-
ungsnáð o. fl. o. fl. Allar hafa
sögur þessar verið valdar af betri
endanum, og þýðandinn farið um
þær snilldarhöndum.
Nýkomin er út á vegum Norðra
mikil skáldsaga, Hreimur fossins
hljóðnar, eftir Richard B. Thom-
sen. Þetta er mjög skemmtileg
saga um grimm örlög og ástir. —
Hún hefst á því, að úti á rúmsjó
rekur bát undan sjó og vindi, en
endar löngu seinna, þegar lík
ber að landi við klettótta strönd,
og niður fossins er nærri þagnað-
ur.
Bókin er 360 bls. og smekklega
útgefin, prentuð í Prentverki
Odds Björnssonar.
„Hvassafell“ með kola-
farm frá Póllandi
M.s. Hvassafell er væntalegt til
Húsavíkur í dag eða á morgun og
flytur skipið kol frá Póllandi. —
Skipið losar í Húsavik nokkurt
magn ,en meginhluti .farmsins fer
í land hér til kolaverzlana bæjar-
ins, aðallega til KEA.
Noregsför næsta vor
Skógræktarfélag íslands hefur
í hyggju að stofna til Noregsfarar
í júnímánuði næsta vor og er gert
ráð fyrir, að fyrirkomulagið verði
með svipuðu sniði og vorið 1949.
Skógræktarfélögunum í landinu
er gefinn kostur á að senda þátt-
takendur í förina allt að 60 manns
samtals. Jafnmargir Norðmenn
munu koma á sama tíma til gróð-
ursetningarstarfa hér á landi.
Skógræktarfélag Eyfirðinga
hefur sent bréf til deildanna í
héraðinu varðandi för þessa. —
Samkvæmt því eiga umsóknir
um þátttöku að vera komnar fyr-
ir 15. jan. næstk. til Ármanns
Dalmannssonar, Aðalstræti 62,
Akureyri.
Rólegur desember
Rólegt hefur verið hér í bæ
það sem af er desember, segir
lögreglan, ber lítið á drykkju-
skap og þjófnaðarfaraldur sá,
sem syðra gengur, hefur ekki náð
hér neinni fótfestu. Er þetta góð-
ur vitnisburður eftir ástæðum og
vonandi að hann endist mánuðinn
Leiðrétting. í síðasta tbl. var
nafn Eiríks Sigurðssonar rang-
lega sett undir umgetningu um
barnabækur. Nafn hans átti að
standa undir greinarkorni um
ljóðabók Grétar Fells. Umsögn
um barnabækurnar eru frá blað-
inu.
Hið nýja bindi fjallar um tíma-
bilið frá 1931—1950, að báðum
þeim árum meðtöldum. Ritstjóri
alls verksins er Gils Guðmunds-
son rithöfundur. Er síðara bindið
talsvert stærra hinu fyrra, en að
öðru leyti með alveg sama frá-
gangi og í sama broti. Það er Ið-
unnarforlagið í Reykjavík
(Valdimar Jóhannsson), sem gef-
ur þetta mikla og eftirsótta rit-
verk út. Er þar sagt frá þeim at-
burðum á þessu tímabili, er
mesta atbi'gli hafa vakið og um-
tal almennings, þegar þeir gerð-
ust, eða dregið mestan dilk á eft-
ir sér, er stundir hðu fram. Er fvá
þessum atburðum sagt í nýtízku
fréttafyrirsögnum, „römmum", o.
s. frv. Er frásögnin skreytt mikl-
um fjölda mynda. Má yfirleitt
segja, að ritstjórn verksins hafi
tekizt með miklum ágætum, og
allt sé það sérlega girnilegt og
fróðlegt aflestrar, þótt sumt orki
auðvitað tvímælis, einkum þegar
nær dregur samtíð okkar, þann-
ig, að þess er naumast að vænta,
að „dómur tímans og sögunnar“
hafi fengið jafnað metin og lagt
þann dóm, er lengi skal standa, á
menn á málefni. Á þetta ekki
hvað sízt við um tíðindi úr bók-
menntaheiminum. T, d. mun það
orka undarlega á lesendur, að
sjá útkomu skáldsögunnar
„Vögguvísa“ eftir Elías Mar get-
ið meðal helztu minnisverðra
tíðinda ársins 1950! Virðist sá at-
burður engan veginn standast
hvorugan þann mælikvarða, sem
annars skal lagður á hlutina í
þessu tilefni: Hvorki vakti hann
Komið er frarn á Alþingi frv.
til nýrra vegalaga, flutt af sam-
göngumálanefnd Nd„ og hefur
verið vandlega undirbúið.
Samkv. frumvarpi þessu er
mörkuð sú stefna í v.egamálum,
að halda áfram að tengja sveitir,
héruð og landshluta með vegum
og eru ráðgerðir allmargir nýjir
þjóðvegir í flestum eða öllum
sýslum landsins.
Nýir vegir nærlendis.
Af nýjum þjóðvegum, skv. frv.,
eru þessir m. a. hér nærlendis:
sérstaka athygli almennings, þeg-
ar hann gerðist, né heldur er
hann líklegur til þess að hafa
markað þau spor, sem framtíðin
muni rekja né minnast verulega.
En vitnað er í lofsamleg ummæli
Kristins E. Andrésson, kommún-
istans, sem einna berastur er að
því allra „bókmenntafræðinga“
að gera í tíma og ótíma tilraúnir
til þess að breiða gæru „hlut-
hlausrar frseðimennsku" yfir
flokkslega og p>ersónulega hlut-
draegni og dómgreindarleysi bæði
„fræðilegu bókmenntaverki“,
sem er rit hans um íslenzkar nú-
tímabókmenntir, auk ritdóma
hans og bókmenntagreina í
Tímariti Máls og menningar, og
óþarflega oft er þarna yfirleitt
vitnað í bókmentnadóma þessa
hlutdræga og skammsýna
rithöf. á bókmenntasviðinu. —
En yfirleitt er ritverk þetta um
„öldina okkar“ hið merkasta,
skemmtilegasta og fróðlegasta í
hvívetna, enda mun vafalaust, að
það muni njóta skjótra og vafa-
lausra vinsælda, og raunar auk-
ast eftirspurn eftir því — og þar
með verðmæti þess — eftir því
sem tímar líða fram.
Sölutími verzlana
Þorláksdag ber upp á sunnu-
dag að þessu sinni. Verða búðir
opnar til kl. 24 laugard. 22. des.
næstk. Ennfremur til kl. 22
þriðjudaginn 18. Þetta á við
venjulegar sölubúðir. — Sölutími
brauða- og mjólkurbúða verður
sjálfsagt auglýstur sérstaklega.
Hörgárdalsvegur nyrðri, Hauga-
nesvegur, Dagverðareyrarvegur,
Vatnsendavegur í Eyjafirði,
Fnjóskárdalsvegur, vestan ár, að
Illugastöðum. Kljástrandarvegur,
af Höfðahverfisvegi, Svalbarðs-
eyrarvegur, af Vaðlaheiðarvegi,
hjá.Geldingsá til Svalbarðseyrar,
Ut-Kinnarvegur, frá Ofeigsstöð-
um að Granastöðum, Bárðardals-
vegur, hjá Fosshóli, lengist í
Bjarnarstaði. Vegur fyrir Tjör-
nes og Mývatnssveitarvegur, frá
Arnarvatni, norðan vatns, til
Reykjahlíðar.
í
Állmargir nýjir vegir ráðgerðir
norðanlands í frv. til vegalaga
Meðal annarra Mývatnsvegur nyrðri og
Fnjóskadalsvegur vestan ár