Dagur - 13.02.1952, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 13. febrúar 1952
D A G U R
5
Áætlað að eim þurfi að miimsta kosti 2 millj. króua íil
að fullsmíða húsið og báa það tækjuui - kostuaðer
þegar orðimi um 7 milljónir
Fróðlegar omræður om byggingu og væntanlegan rekstur fjórðungs-
sjúkrahússins á fundi í Stúdentafélaginu s. 1. fimmtudag
aaáðíij
aáaiij
aasaiiS
a i ip
p- í
Byggingu nýja fjórðungssjúkrahússins hér á Akureyri er nú svo
langt komið, að uniit ætti að vera að ljúka henni í ár, ef unnið verð-
ur að málinu af festu og kappi. Áætlað er, að húsið kosti fullbúið 9
milljónir króna og skortir um 2 milljónir, að það fé sé fyrir hendi,
en miklar vonir um að úr þeim fjárhagsvandræðum rakni fljótlega.
Þessar upplýsingar komu framsvo samningaumleitanir við ka-
við umræður um sjúkrahússmál-
ið í Stúdentafélagi Akui’eyrar sl.
fimmtudagskvöld. Hafði Guðm.
Karl Pétursson yfirlæknir þar
framsögu, en síða'r'tókust fjörug-
ar umræður. Tóku til máls. auk
frummælanda, 'Jónas Rafnar al-
þm., Jakob Frímannsson fram-
kvæmdastj., Bragi Sigurjónsson
ritstj., Brynj. Sveinsson mennta-
skólakennari, Stefán Ág. Krist-
jánsson framkv.stj., Pétur Jóns-
son læknir og Stefán Árnason
fram.kv.stj. Þetta er annar um-
ræðufundur félagsins um dag-
skrármál bæjarfélagsins. Hinn
fyrri var um hraðfrystihúsmálið
og er áður frá honum skýrt. Hef-
ur stjórn félagsins hoðið ýmsum
forráðarpönnum bæjarins til
þessara funda, svo og blaða-
mönnum og fleiri gastum.
Saga spítalabyggingarinnar —
„kaþólskt intermezzo“.
I ræðu sinni rakti Guðm. Karl
Pétursson sögu spítalamáisins frá
upphafi. Minnti á, að árið 1937, er
hann tók hér við starfi, vorú uppi
ákveðnar ráðagerðir að byggja
hér nýjan spítala. Árið 1938 voru
teikningar að þessum spítala til-
búnar og stóð til að hefjast handg
um bygginguna. Átti þetta að
vera 75 rúma spítali í tveimur
deildum, og standa sunnan gamla
spítala. Þetta hús, sem læknirinn
taldi á ýmsan hátt mundi hafa
reynzt skemmtilegt og gott, þótt
fulllítið væri, mundi hafa kostað
með öllum búnaði um hálfa millj.
króna. En þegar spítalanefndin
skyldi taka ákvörðun um að
hefjast handa, barst henni bréf
frá biskupinum í Landakoti, um
líkindi til þess að kaþóiskir
mundu vilja reisa hér spítala og
hefðu 30 þúsund sterlingspund
í reiðu fé til málsins, sem var
mikið fé á þeim þrengingar- og
gjaldeyrisskortstímum. Þótti ekki
annað fært, en athuga þennan
möguleika og var byggingamál-
inu slegið á frest. í heilt ár stóðu
þólsku regluna og var heitið hér
fyrirgreiðslu um lóðir og lend-
ur, landvistar- og atvinnuleyfi o.
s. frv. af bæjaryfirvöldum og
landsstjórn. En að lokum kipptu
hinir erlendu menn að sér hend-
inni og hafði ekkert áunnist við
afskipti þeirra, en dýrmætur tími
glatast. Vegna algerlega ófu.11-
nægjandi aðstöðu á gamla spítal-
anum, var hafizt handa um að
byggja lílinn hluta þess nýja spí-
tala, sem áður var áformaður, og
var því lokið fyrir stríð og hefur
viðbót sú gert það mögulegt að
starfrækja gamla spítalann eins
og gert hefur verjð öll þessi ár.
Leyfi til meiri framkvæmda
íékkst ekki hjá opinþei'um aðil-
um og lögðu beir þar fyrsta stein-
inn í götu spítalamálsins.
Spííali númer tvö teiknaður.
Á.stríðsárunum var spítalamál-
ið tekið upp að nýju og enn
áformað að byggja nýjan spítala
á lóðinni sunnan gamla spítalans.
En til þess að geta notað nýbygg-
inguna, sem þar var þegar risin,
varð að umbylta fyrri áætlunum
og úr því varð teikning af 95
rúma spítala, í tveimur deildum,
allmikið breyttur að fyrirkomu-
lagði frá því sem áður var ráð-
gert. En þegar hér var komið
sögu, árið 1945, hreyfði Jónas
Jónsson alþm., hugmyndinni um
fjórðungsspítala og aukinn til-
styrk ríkisvaldsins til þess að
koma upp slíkum aðalsjúkra-
húsum í fjórðungunum. í þessu
sambandi benti læknirinn á, að
til þess að spítali geti talizt full-
komin stofnun og í samræmi við
kröfur tímanna, verði hann að
hafa lágmarksstærð og stárfrækja
deildir í aðalgi'einum læknis-
fræðinnar. Slíkur spítala hlaut að
verða of stór fyrir bæinn einan,
ef hann ætti eingöngu að miðast
við þarfir Akureyringa. Þegar
Alþingi samþykkti lögin um fjórð
ungssjúkrahús og aukinn styi'ktil
bygginga sjúkrahúsa, þótti eðli-
legt að hverfa að því ráði að reisa
hér fjói-ðungsspítala og auka enn
þær byggingaáætlanir, sem hér
höfðu lengi verið á döfinni. Þá
kom á daginn, að of þröngt mundi
verða um nýja spítalann á gamla
staðnum á norðurb&kka Búðar-
gils. Upp úr því er svo teiknaður
spítali sá, sem nú er risinn af
grunni á Eyrarlandstúni og hef-
ur nú verið 6 ár í smíðum, eða
miklu lengur en upphaflega var
ráðgert. Hoi’nsteinninn var lagð-
ur í ágúst 1946, en áður hafði
veruleg undirbúningsvinna ver-
ið gerð.
Drátturinn hefur orðið dýr.
Þessi nýji spítali er um fiest
hugsaður fullkomnari en fyi-x-i
áætlanir gerðu ráð fyi'ii' og tals-
vert stærri, eða alls ætlaðuv fyrir
114—120 sjúklinga, og sagði yfir-
læknirinn, að miklu fleiri sjúkl-
inga mætti taka þar inn ef nauð-
syn þætti bera til. Sumarið 1947
miðaði byggingamálinu yeláfram.
Þá var fé fyrir hendi og efni og
fiaug spítalinn þá upp, en síðan
hefur miðað hægar og þó hægast
nú upp á síðkastið, enda þótt allt-
af hafi verið unnið að máiinu.
Meðan fé var fyrir hexxdi vildu
forráðamenn byggingarinnar hér
hefjast handa um að kaupa er-
lendis ýmsan búnað og tæki til
spítalans, gei'ðu sér ijóst, að
verðlag allt fór hækkandi og ekki
eftir neinu að bíða í þeiin efnum,
en þá var hér hinn mesti gjald-
eyrisskortur og fengust ekki
nauðsynleg leyfi til yfirfærzlu.
Það var fyx'st eftir að gengisfell-
ingin hafði véi'ið gei'ð og i'ýmkað
var um gjaldeyi-ishöft, að leyfi
fengust. En þessi dráttur þýddi
þá mjög auknar fjárhæðir til
þessara kaupa, auk þess sem er-
lent vei-ðlag fór jafnt og þétt
hækkandi. Líklegast er því, að sú
venja, að búnaður spítala sé urn
1/3 af kostnaðarvei'ði þeiri'a, nái
ekki til okkar. Húsið sjálft var
byggt áður en dýrtíðin komst í
algleyming, en tæki og búnað
verður að kaupa á hæsta vei'ði.
Enn er ekki að fullu lokið útveg-
un tækja til spítalans erlendis
frá, en dýrasti og stæi-sti búnað-
urinn hefur þegar veríð kéýptur
og er ýmist kominn hingað eða
er væntanlegui'. Húsbúnað sjálf-
an, í'úm og margt fleira skortir þó
enn, en væntanlega verður hægc
að útvega rnargt af því hér inn-
anlands.
Vönduð byggiug,
Yfii'læknirinn hafði til sýnis
grunn- og útlitsteikningar spí-
talabygginganna alira, er hér
hafa vei'ið í'áðgerðar, til skýring-
ar máli sínu, og lýsti hann allýt-
ai'lega gerð nýja spítalans á Eyr-
arlandstúni. Er sú byggiiig mjög
vönduð í alla staði og véi úr gai'ði
gei'ð. Eru þar og nokkrar nýjung-
ar í héi'lendri húsagei'ð, t. d. í
gerð þaks og glugga og á nokkr-
um öðrurn sviðum. Mikið af 'bún-
aði spítálans er keypt frá Svíþjóð,
röntgentækin eru þó frá Hol-
landi
Kostnaður.
m
Búið er að leggja til bygging-
arinnar röskar 7 milljónir króna,
er skiptist þannig:
Alm. samskot um kr. 690.000.00
Fi'aml. bæjarins — 1.340.000.00
Framl .ríkisins — 2.560.000.00
Fengið að láni — 2.760.000.00
Samtals ca. kr. 7.260.000.00
Af þessu fé er þegar búið að
kosta til byggingarinnar um 7
miUj. kr., og er handbært fé nú
þvx' aðeins röskl. 200 þús. kr. ,eða
þar um bil, sem hvergi næi-ri
nægir til að ljúka vefckinu. Ræddi
læknirinn síðan nokkuð' um
möguleika til fjái'öflunar og síðan
um þau óleystu vandamál, hvefn
ig rekstri spítalans ver.ður hagað.
En það mál er tímabært að ræða.
í sambandi við fjáröflunina
skýrði hann frá því, að þess
sæist sífellt ljós vottur, hverii
áhuga almenningur liefur fyrir
spítaiamálinu, og hverja nauð-
syn fólk telur að ljúka verkinU
hið bráðasta. Sífelit berasí
gjafir til byggingarinnar og oft
rausnarlegaf gjafir. — Ilorfur
væru nú t. d. á því, að áskðrún
frú Ilalldóru Bjarnadótíur til
félagasamtaka að gefa, skcrf af
sjóðnm sínum, væru að bera
árangur, og heíðu fyrstu fraxn-
lögin þegar borizt.
Að lokum skoraði læknirinn á
alla að leggjast á eitt að hrinda
málinu áfram síðasta áfangann.
Engum gæti lengur blandast
hugur urn nauðsyn þess.
Gamli spítalinn mætti þegax
kallast ónothæfur fyrir löngu og
hröi'naði hraðfai'a um þessar
mundif. Auk þrengslanna þar
mætti kalla aðbúð sjúklinga,
lækna og annai-s starfsfólks ger-
samlega óviðunandi til nokkurr-
ar fi'ambúðai'. Fyrir þjóðfélagið
gæti það engan veginn talizt hag-
kvæmur búskapur að láta 7 millj.
króna mannvirki, sem mikil þörf
v'æri fyrir, standa ónotað öllu
lengui'.
Vanrækt heilbrigðismál.
Jónas Rafnar alþm. talaði næst-
ur og gerði grein fyrir fjárveit-
ingum Alþingis til spítalans og
taidi ,að hann hefði ekki verið
afskiptur af því fé, sem fengist
hefði lagt til spítalabygginga og
endurbóta á heilbrigðismálum
yfirleitt. Hins vegar hefðu heil-
brigðismálin í heild vei'ið afskipt
af _ fjái'veitingarvaldinu og benti
þingmaðurinn á þann mikla mis-
mun, sem er á fjárframlögum rík-
isins til skólabygginga á síðustu
árum og til sjúkrahúsa og ann-
arra heilbrigðismála.
í sambandi við fjármál bygg-
ingarinnar nú og reksturinn í
framtíðinni, benti þingmaðurinn
á, að þau mál yrðu ekki leyst til
gagns nema í samráði og sam-
vinnu við ríkisstjórnina og taldi
eðlilegt, að bærinn gei'ði sendi-
nefnd á fund stjórnarinnar til
þess að kynna henni sjónarmið
bæjarins í þessu máli, sérstak-
lega. Þingmaðurinn taldi og eðii-
legt, að leilað væri til Ti-ygging-
G. Karl Pétursson yfirlæknii
ai'stofnunar ríkisins um viðbótar-
lán til þess að ljúka byggingunni
og mundi hún hafa nægilegt fjár-
magn til þess að sinna siíkri
beiðni.
Takmarkið að ljúka bygginguim?
í ár.
Jakob Frímannsson fjani-
kvæmdastjóri, sem hefur áú sæti
í bygginganefndinni frá upphafi
og hefur lagt fram mikið starf
fyrir spítalamálið frá öndverðu,
gerði í stuttu máli grein fyrir
fjárhagsútlitinu og því, hvaða
takmark bæjarmenn ættu að
setja sér í spítalamálinu nú.
Jakob sagðist telja líklegt afc>
áætlun bygginganefndarinna um
að ljúka mætti bygginguni.i og'
koma í notkun fyrir 9 miíijónir
króna, mundi standast og a. m. k.
ekki þurfa að hækka verulega
nema ófyrirsjáanleg atvik kæmu
til. En miðað við 9 milij. króna
áætlunina, skorti spíialann nú
um 2 rnillj. í reiðu fé. Upp í þetta
er framlag bæjarins á núverandi
fjárhagsáætlun 500 þús. Ríkis-
fromlag, 500 þús., sem átti, sam-
kvæmt samningi við Landsbank-
ann, að ganga til afborgunar á 2
milli. króna láni þar, mundi væni;
anlega fást til framkvæmdarina
eigi að síður, með því að vonir
stæðu til að Landsbankinn mundi
framlengja gjaldfrestinn. Trygg-
ingastofnun ríkisins hefur þegai’
lofað 400 þús. kr. láni. Þarna
væru þá fyrir hendi 1,4 millj. —-
Unnið væri ao því að Trygginga-
stofnunin lánaði 600 þús. kr. til
viðbótar og hefðu viðræður við
forráðamenn hennar þegar farið’
fram og mætti tellja allgóða von.
um að þetta fé fengist. Ef á skorti
enn nokkur hundruð þúsund kr.
til að reka smiðshöggið á verkið',
kvaðst Jakob bera það traust til
lánsstofnana í bænum, að þær
létu ekki standa á því undir lok-
in.
Þannig mætti telja allgóðar
vonir um, að rættist fram úr fjár-
hagsvandræðunum í bili. — Eftii’
væri mikið verk að ljúka bygg-
ingunni og fá til hennar mikið a£
búnaði og tækjum.
Jakob taldi, að nú ætti aíi
setja það takmark, að Ijúka
byggingunni á þessu ári, svo að
hún gæti orðið tilbúin til nctk-
unar um næstk. áramót. Þetta
mundi hægt, cf rösklega værú
að unnið.
Rekstursvandamálið.
Guðm. Karl, Jakob Frímanns-
son, þingmaðurinn og fleiri raíðu
(Framhald á 11. síðu).